Bí ẩn trong ngôi mộ cổ 300 tuổi ở Quốc Oai, Hà Nội

Hàng trăm người dân hiếu kỳ có mặt tại ngôi mộ cổ để theo dõi quá trình khai quật của đoàn khảo cổ. Ảnh: T.G.

Nhiều dòng họ giành nhau… mộ tổ

Ngày 7/12, một nhóm công nhân trong lúc đang điều khiển máy xúc tiến hành xúc đất để dồn điền đổi thửa và làm giao thông thủy lợi nội đồng trên cánh đồng Chằm, thuộc thôn Phú Mỹ, xã Ngọc Mỹ, huyện Quốc Oai, Hà Nội, đã phát hiện một ngôi mộ cổ.

Thời điểm phát hiện ra mộ cổ, có rất nhiều người dân hiếu kỳ trong làng và các làng bên kéo ra xem. Trong đó, có một số vị đại diện cho các dòng họ Đặng Trần, Nguyễn Lương, Doãn… cũng ra xem và đều khẳng định đó là mộ tổ của dòng họ mình.

Tuy nhiên, trước những bằng chứng đáng tin cậy, chính quyền địa phương đã cho phép con cháu họ Doãn căng bạt dựng lều bảo vệ ngôi mộ để chờ đoàn khảo cổ về tiến hành khai quật. Theo đó, trước những năm cải cách ruộng đất, khoảnh đất nơi có ngôi mộ cổ vừa được phát hiện vẫn thuộc quyền sử dụng của một số thành viên dòng họ Doãn. Và theo tập tục cổ xưa ở vùng này, những người già khi qua đời thường được con cháu chôn cất ngay tại ruộng đất nhà mình để dễ bề chăm sóc mồ mả.

Ông Doãn Mạnh Hà, trưởng dòng họ Doãn cho biết, tối 7/12 ông nhận được tin có người đào đúng mộ cổ nên đã tới tìm gặp 2 cụ cao tuổi nhất trong dòng họ để hỏi thông tin về ngôi mộ. Cụ bà Doãn Thị Chuyền (94 tuổi) và cụ Đỗ Thị Chùm (86 tuổi) đều cho biết, khu đất đó trước đây là ruộng của người họ Doãn và từng có 3 ngôi mộ của các cụ trong dòng họ gồm “2 ngắn 1 dài” được an táng ở đó. Thời niên thiếu, các cụ vẫn thấy các bác và cha mình đến thắp hương làm lễ mỗi độ giỗ, Tết. Mặt khác, trong gia phả dòng họ Doãn cũng có nhắc đến ngôi mộ này. Theo đó, chủ nhân của ngôi mộ là bà Nguyễn Thị Dạ, hiệu là Kiệu Kiên, được phong là Tiết phụ. Chồng của bà họ Doãn,  tự là Đặng Khoa, hiệu là Thái Hoa, thọ 31 tuổi và giỗ ngày 3/8.

“Năm tuổi trẻ (28 tuổi) gặp lúc khốn ách (chồng bị người mưu hại), người thân thuộc không có ai, các con bé dại. Bà hết sức sửa sang việc gia đình, thờ chồng nuôi con. Con cả cho đi học, con thứ cho đi cày, con nào cũng đều làm nên cả. Thọ được 70 tuổi, giỗ cụ về ngày 9 tháng 12” – gia phả họ Doãn ghi rõ.

Như vậy, đối chiếu tuổi thọ của ngôi mộ với những thông tin trong gia phả lẫn thông tin các cụ cao niên họ Doãn cung cấp đều trùng khớp. Còn các dòng họ khác khi được PGS.TS Nguyễn Lân Cường đề cập đến chuyện lấy mẫu tóc hoặc móng tay để đi xét nghiệm AND để phân định rõ ràng thì cũng lẳng lặng rút lui. Vì lẽ đó, sau khi tiến hành thủ tục khai quật, chính quyền địa phương đã giao thi thể của cụ bà cho họ Doãn về an táng. Đến 10h đêm ngày 10/12, thi thể cụ bà trong ngôi mộ cổ đã được chính quyền phối hợp với con cháu họ Doãn mai táng ở gò Đìa Danh trong làng.

Mộ bình dân, xác ướp…quý tộc!

Lật hết các lớp vải cuốn xác, các nhà khảo cổ phát hiện bên trong là một thi thể phụ nữ còn nguyên vẹn, tóc dài, răng được nhuộm đen, có một răng bị gãy, trong miệng ngậm đồng tiền, bị rỉ nên các chuyên gia không nhìn thấy chữ viết trên đồng tiền. Đặc biệt, trong quan tài không có dung dịch lỏng và không có vàng bạc, đá quý chôn kèm như những ngôi mộ cổ của vua chúa hoặc nhà giàu trước đây. Chuyên gia khảo cổ nhận định, thi thể là phụ nữ cao khoảng 1m65, được mặc khoảng 10 cái áo và một chiếc quần lụa có hoa văn rất đẹp.

Trong quan tài, người chết được chèn thêm mấy chục cuộn giấy bản; hai bên thái dương là hai gối vải, bên trong có bông. Một gối vải khác dài 60 cm, đường kính 10 cm đặt ở giữa hai chân thi thể.