Hà Nội
23°C / 22-25°C

Chiến lược dân số giai đoạn mới: Giảm sinh hay khuyến sinh?

Thứ ba, 10:15 23/07/2013 | Dân số và phát triển

Hiện mức sinh ở nhiều quốc gia trên thế giới có dấu hiệu giảm thấp đe dọa sự ổn định xã hội. Cảnh báo này đáng để các nhà hoạch định chính sách dân số của Việt Nam, một nước đang trong bối cảnh đạt mức sinh thay thế phải suy ngẫm có nên tiếp tục giảm sinh hay dừng lại để chuyển sang giai đoạn khuyến sinh?

Chiến lược dân số giai đoạn mới: Giảm sinh hay khuyến sinh?  1

Một buổi kiểm tra sức khỏe định kỳ cho nam giới tại quận Hoàn Kiếm. Ảnh: Bá Hoạt

 
Xu hướng trên thế giới
 
Dân số nhiều nước giảm trong những năm gần đây do nhiều người trẻ không muốn lập gia đình vì xem đó là gánh nặng đối với cuộc sống và sự nghiệp. Mặt khác, nền kinh tế suy thoái cũng khiến nhiều cặp vợ chồng ngại sinh con. Với tỷ lệ sinh như ngày nay, các chuyên gia cảnh báo, nhân công lao động sẽ thiếu hụt trầm trọng trong vài năm tới, đặc biệt là những người thuộc độ tuổi thanh niên, có sức lao động tốt.
 
Tại một hội thảo quốc tế về vấn đề này được tổ chức gần đây, các diễn giả quốc tế đem đến một số bài học cho Việt Nam. Họ cho biết, ở nhiều nước Châu Á, nơi mà mức sinh đã giảm xuống dưới mức sinh thay thế như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Thái Lan, đều đang phải đối mặt với thách thức về việc thiếu lao động và năng suất lao động trong tương lai. Điều này cũng sẽ ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của các thế hệ đang già hóa. Nhận thức rõ những tác động và hệ quả, nhiều quốc gia đang phải áp dụng các biện pháp khuyến sinh. Đơn cử như Hàn Quốc, từ nước có tổng tỷ suất sinh (TFR) ở mức cao 4 con/phụ nữ vào năm 1970, đến năm 1983, "xứ Kim chi" đã đưa ra chiến lược giảm sinh và năm 1996, TFR đã xuống 1,6 con/phụ nữ, thậm chí đến năm 2005 chỉ còn 1,1 con/phụ nữ. Năm 2012, mặc dù đã áp dụng các biện pháp khuyến sinh nhưng TFR của nước này chỉ là 1,3 con/ phụ nữ. Mức sinh giảm quá thấp đe dọa sự ổn định xã hội, tăng trưởng kinh tế, thiếu hụt lao động và ảnh hưởng đến việc chăm sóc người già. Các chuyên gia cho rằng, lẽ ra Hàn Quốc nên quyết định ngừng thực thi chương trình Kế hoạch hóa gia đình vào đầu những năm 1990 để chuẩn bị cho chương trình khuyến sinh thì sẽ phù hợp hơn.
 
Bài học cho Việt Nam
Kinh nghiệm từ các nước trên thế giới cho thấy, khi TFR trong khoảng 2,1 con/phụ nữ là đạt được mức sinh thay thế. Nếu tỷ suất sinh quá thấp so với mức 2 con thì quốc gia đó sẽ gặp khó khăn trong vấn đề phát triển kinh tế, xã hội. Tuy nhiên, ở không ít quốc gia, khi tỷ suất sinh đã giảm xuống thấp thì rất khó quay về mức sinh thay thế. Do đó, bài học dành cho các nước đang có xu hướng giảm sinh, trong đó có Việt Nam là cần bắt đầu đưa ra những chính sách, chiến lược và hành động cụ thể để chủ động ứng phó ngay từ bây giờ.

Theo Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ), hơn 50 năm qua, công tác dân số ở Việt Nam chỉ tập trung vào một nhiệm vụ duy nhất là giảm sinh và đã đạt được những kết quả tốt, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao mức thu nhập bình quân đầu người cũng như các chỉ số sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Năm 2012, TFR của nước ta ở mức 2 con/phụ nữ. Tuy nhiên, TFR giữa các vùng, miền, tỉnh, thành lại có sự chênh lệch rõ rệt. Nếu như các tỉnh miền Đông, Tây Nam bộ hiện nay, TFR ở trong khoảng 1,5-1,6 con/phụ nữ, thì những tỉnh miền núi phía Bắc và Tây Nguyên, tỷ suất sinh còn rất cao (TFR đạt hơn 3 con/phụ nữ).

Nhìn vào số liệu trên có thể thấy, Việt Nam hiện đang có một bức tranh đa màu về mức sinh. Theo đó, chỉ tính riêng 20 năm qua, nước ta đã tránh sinh được 18 triệu trường hợp, nhưng thành quả đó lại tạo nên những thách thức mới. Số lượng trẻ em đã giảm rõ rệt trong 20 năm qua, đặc biệt là 10 năm gần đây. Xu hướng giảm sinh là vấn đề chúng ta phải đối diện trong khoảng 15-20 năm nữa. TS Dương Quốc Trọng, Tổng cục trưởng Tổng cục DS-KHHGĐ (Bộ Y tế) cho rằng, "không quá sớm để Việt Nam tính tới việc thay đổi các chính sách cho phù hợp với tình hình giảm sinh, tránh đi theo "vết xe đổ" của một số nước Châu Á”.

Theo các chuyên gia về dân số và phát triển, việc duy trì mức sinh như hiện nay là rất lý tưởng. Nhưng để tạo nên một bức tranh mới, hài hòa hơn thì chương trình KHHGĐ, chính sách giảm sinh cần được nới lỏng. Thay vì áp dụng cho toàn quốc, chương trình KHHGĐ cần có những giải pháp cụ thể, linh hoạt cho phù hợp với thực trạng dân số của từng địa phương. Với những tỉnh có TFR cao thì nhanh chóng đưa về mức sinh thay thế, những tỉnh đạt mức sinh thay thế thì cố gắng duy trì và những tỉnh có TFR thấp cần phải nâng mức sinh lên. Trong vòng 10 năm tới, ngành DS-KHHGĐ cần duy trì được TFR trung bình đối với các địa phương từ 1,8 - 2 con/ phụ nữ.

Theo Hà Nội Mới

lanhuongthuctap
Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Chế độ ăn cho phụ nữ tiền mãn kinh

Chế độ ăn cho phụ nữ tiền mãn kinh

Dân số và phát triển - 20 giờ trước

Tiền mãn kinh thường bắt đầu từ 40 đến 50 tuổi. Chế độ ăn lành mạnh góp phần làm giảm bớt một số triệu chứng khó chịu mà thời kỳ tiền mãn kinh gây ra.

Cắt bao quy đầu cho trẻ sơ sinh có lợi ích và rủi ro gì?

Cắt bao quy đầu cho trẻ sơ sinh có lợi ích và rủi ro gì?

Dân số và phát triển - 2 ngày trước

Nhiều cha mẹ băn khoăn về việc có nên cắt bao quy đầu cho trẻ sơ sinh. Vậy trường hợp nào nên và không nên cắt bao quy đầu cho trẻ?

Con dâu hỏi vay toàn bộ 5 tỷ tiết kiệm của tôi để buôn bất động sản

Con dâu hỏi vay toàn bộ 5 tỷ tiết kiệm của tôi để buôn bất động sản

Dân số và phát triển - 3 ngày trước

Tôi thấy thật sai lầm khi nhờ con dâu đi gửi tiết kiệm. Giờ nó hỏi vay toàn bộ 5 tỷ tiết kiệm dưỡng già của tôi để buôn bất động sản, tôi chưa biết cách nào để từ chối.

Bạn gái đòi chia tay chỉ vì tôi mua nhẫn cầu hôn không đúng ý

Bạn gái đòi chia tay chỉ vì tôi mua nhẫn cầu hôn không đúng ý

Dân số và phát triển - 3 ngày trước

Tôi đã lên kế hoạch cho 1 buổi cầu hôn lãng mạn, thế nhưng khi vừa nhìn thấy chiếc nhẫn cầu hôn, bạn gái liền giận dỗi, thế rồi chúng tôi cãi nhau mà tôi không hiểu lý do là gì. Sau đó tôi mới biết bạn gái dỗi đòi chia tay chỉ vì tôi mua chiếc nhẫn không đúng ý cô ấy.

Tư vấn chăm sóc sức khỏe sinh sản để 'hươu chạy đúng đường'

Tư vấn chăm sóc sức khỏe sinh sản để 'hươu chạy đúng đường'

Dân số và phát triển - 4 ngày trước

GĐXH- Việc tư vấn chăm sóc sức khỏe sinh sản cho lứa tuổi vị thành niên, thanh niên là cách để chúng ta vẽ đường cho "hươu chạy đúng đường".

Quảng Bình: Nỗ lực nâng cao nhận thức về phòng chống bệnh tan máu bẩm sinh

Quảng Bình: Nỗ lực nâng cao nhận thức về phòng chống bệnh tan máu bẩm sinh

Dân số và phát triển - 5 ngày trước

GĐXH - Với loại bệnh tan máu bẩm sinh, nếu không được điều trị thường xuyên, đầy đủ, bệnh nhân sẽ gặp nhiều biến chứng khiến chậm phát triển thể trạng, giảm sức học tập, lao động. Một số trường hợp không được phát hiện và điều trị sớm, bệnh nhân có thể tử vong từ khi còn nhỏ.

7 bệnh liên quan đến hen suyễn

7 bệnh liên quan đến hen suyễn

Dân số và phát triển - 6 ngày trước

Hen suyễn là một tình trạng hô hấp phổ biến được đặc trưng bởi viêm và thu hẹp đường thở, nhưng nó thường tồn tại cùng với các bệnh khác, làm trầm trọng thêm các triệu chứng và khiến việc điều trị trở nên phức tạp hơn…

Chế độ ăn cho phụ nữ bị tắc tia sữa

Chế độ ăn cho phụ nữ bị tắc tia sữa

Dân số và phát triển - 1 tuần trước

Chế độ ăn uống khoa học, đảm bảo đầy đủ dưỡng chất thiết yếu và hạn chế các thực phẩm có thể giúp phòng và điều trị khi bà mẹ cho con bú bị tắc tia sữa.

Một nguyên nhân 'thầm lặng' có thể gây vô sinh ít ai ngờ

Một nguyên nhân 'thầm lặng' có thể gây vô sinh ít ai ngờ

Dân số và phát triển - 1 tuần trước

Phần lớn mọi người nhận thức được căng thẳng có ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tâm lý, nhưng không ngờ rằng nó có thể tác động đến khả năng sinh sản ở cả nam lẫn nữ. Đó chính là một trong những nguyên nhân khiến các cặp vợ chồng thụ thai khó khăn.

Khi nào thời kỳ mãn kinh bắt đầu?

Khi nào thời kỳ mãn kinh bắt đầu?

Dân số và phát triển - 1 tuần trước

Quá trình chuyển đổi mãn kinh tự nhiên là một quá trình diễn ra dần dần trong vài năm. Nó thường bắt đầu khi một người ở độ tuổi 40 - 50, với độ tuổi mãn kinh trung bình là 52 tuổi.

Top