Giao thừa có phải là đêm tối nhất trong năm?

Nhà nghiên cứu Đặng Vũ Tuấn Sơn, Hội Thiên văn và Vũ trụ học Việt Nam cho biết, quan niệm dân gian "tối như đêm 30" là không chính xác và được hiểu chưa toàn diện.

Đêm 30 - mùng 1 Âm lịch của bất cứ tháng nào cũng là thời điểm Trăng non (New Moon), tức là Mặt Trăng hoàn toàn không xuất hiện trên bầu trời vào ban đêm (nó có mặt vào ban ngày, nhưng phần hướng về phía Trái Đất là phần không được chiếu sáng và nó lại nằm cùng phía với Mặt Trời nên không nhìn thấy được). Vì thế, hiển nhiên đêm 30 luôn tối hơn những đêm khác trong tháng Âm lịch vì thiếu ánh Trăng.

Tuy nhiên, đêm 30 của tháng Chạp (hoặc 29 với tháng thiếu) không hề tối hơn những đêm 30 hay mùng 1 khác trong năm.

Sở dĩ có câu thành ngữ trên là vì yếu tố văn hóa và lịch sử. Người thời xưa chưa có đèn điện và những tiện nghi như chúng ta ngày nay. Nếu người ta ra ngoài trời vào buổi tối thì hầu hết là dựa vào ánh Trăng. Và nếu không có việc gì đặc biệt, thì người ta không cần đi ra ngoài. Đêm Giao thừa là đêm duy nhất trong năm mà mọi người đều thức tới nửa đêm, và khi ra ngoài thì họ thấy trời không có Trăng nên mặt đất rất tối (so với những buổi tối có ánh Trăng).

Về yếu tố khí hậu, ở đa số các tỉnh miền Bắc Việt Nam, Giao thừa rơi vào mùa đông khi mà trời thường lạnh, âm u và nhiều sương. Do đó, xác suất mà một bầu trời đêm Giao thừa mù mịt hơn những đêm 30 khác là tương đối cao (nhưng không phải luôn như vậy).

"Như vậy, "tối như đêm 30" về cơ bản là mô tả về một thực tế rằng không có ánh Trăng vào đêm Giao thừa. Các ngôi sao thì không liên quan gì cả. Ở bất cứ nơi nào bầu trời ít mây thì bạn đều thấy các ngôi sao như bình thường. Thậm chí, những đêm không Trăng chính là những đêm lý tưởng nhất để ngắm sao do không bị ánh Trăng làm loá bầu trời", chuyên gia Đặng Vũ Tuấn Sơn cho biết.

Hình ảnh trên được chụp từ Stellarium, cho thấy một góc tuyệt đẹp của bầu trời đêm Giao thừa tới đây (00h ngày 29/1/2025). Nếu trời đủ trong thì bạn sẽ dễ dàng xác định được Lục giác mùa đông cùng các chòm sao liên quan, và những ai có một chiếc kính thiên văn nhỏ thì sẽ có được cái nhìn tuyệt vời về Sao Hỏa và Sao Mộc ở ngay khu vực đó.