Vì một Việt Nam thịnh vượng và khỏe mạnh

Các ý kiến đều chỉ ra rằng, việc tăng cường “tiếp cận phổ cập các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản” có thể phòng chống được hầu hết các trường hợp tử vong mẹ và trẻ sơ sinh, cải thiện được hiệu quả kinh tế và xã hội cho mỗi đất nước.

 

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến (giữa), Tổng cục trưởng Tổng cục DS-KHHGĐ Dương Quốc Trọng và bà Mandeep K.O’Brien trả lời câu hỏi của các phóng viên tại buổi họp báo. Ảnh: Chí cường

Mỗi ngày hơn 1.000 phụ nữ trên thế giới tử vong vì liên quan đến vấn đề sinh nở, mỗi năm con số này là khoảng 358.000 người. Những cái chết này xảy ra phần lớn ở các nước đang phát triển. Đây là một nỗi đau mà nhân loại phải thốt lên rằng: “Không ai đáng phải chết khi họ tạo ra cuộc sống”.

Thông tin mà Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) cho biết, năm 2012 này ước tính có khoảng 291.000 phụ nữ ở các nước đang phát triển tử vong do những nguyên nhân liên quan đến thai sản trong đó có tới 104.000 trường hợp mang thai ngoài ý muốn. Nhiều phụ nữ ở các nước đang phát triển vẫn tiếp tục tử vong do thiếu sử dụng các biện pháp tránh thai (BPTT). Mỗi trường hợp mang thai đều tăng nguy cơ tử vong cho phụ nữ do những biến chứng của thai sản. Tỷ lệ tử vong mẹ đặc biệt cao trong nữ thanh niên và phụ nữ  nghèo, những người ít được tiếp cận các dịch vụ tránh thai nhất. Năm 2012, ước tính có 222 triệu phụ nữ mong muốn áp dụng BPTT chưa được tiếp cận hoặc chưa được đáp ứng. Trong đó, có tới 73% là phụ nữ ở các nước đang phát triển, thuộc 69 quốc gia nghèo nhất.

Đến năm 2020: Có thêm 120 triệu phụ nữ được tiếp cận dịch vụ KHHGĐ Hôm nay 11/7, Hội nghị Thượng đỉnh London (Anh) về KHHGĐ diễn ra tại nước Anh. Lần đầu tiên, tại Hội nghị này đưa ra một sáng kiến nhằm đáp ứng nhu cầu về KHHGĐ hiện đại ở các nước đang phát triển. Sáng kiến này do Bộ Phát triển Quốc tế của Chính phủ Anh (DFID) và Quỹ Bill và Melinda Gates đồng chủ trì nhằm huy động ý chí chính trị và các nguồn lực bổ sung cần thiết để đến năm 2020 có thêm 120 triệu phụ nữ nữa được tiếp cận dịch vụ KHHGĐ. Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc, đang nỗ lực cùng nhiều đối tác khác kêu gọi các chính phủ trên toàn thế giới cam kết thêm nguồn lực cho vấn đề KHHGĐ tự nguyện quan trọng này.

Tại cuộc họp báo, bà Mandeep K.O’Brien – Quyền Trưởng đại diện UNFPA tại Việt Nam cho biết: Theo báo cáo gần đây về “Chi phí và lợi ích của đầu tư cho dịch vụ tránh thai ở các nước đang phát triển” do Viện Nghiên cứu Guttmacher và UNFPA công bố, đã chỉ ra rằng chi 4 tỷ USD mỗi năm cho việc cung cấp các BPTT như hiện nay ở các nước đang phát triển sẽ tiết kiệm được 5,6 tỷ USD chi phí cho dịch vụ chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ sơ sinh. Báo cáo cũng cho thấy, mỗi năm sẽ phải chi 8,1 tỷ USD để đáp ứng hết tất cả nhu cầu về các BPTT hiện đại.

Như vậy, đầu tư thêm 4,1 tỷ USD cho dịch vụ chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ sơ sinh sẽ tiết kiệm được thêm 5,7 tỷ USD, hay cứ tiêu mỗi USD thì lại tiết kiệm được 1,40 USD. “Để đạt được điều này, cần phải tăng cường hệ thống y tế để cung cấp dịch vụ KHHGĐ, đỡ đẻ do những người có kỹ năng chuyên môn thực hiện; chăm sóc cấp cứu sản khoa và chăm sóc cấp cứu sơ sinh. Những biện pháp này, nếu được thực hiện toàn diện ở Việt Nam, sẽ không chỉ cứu sống được hàng ngàn người, mà còn cải thiện được hiệu quả kinh tế và xã hội cho đất nước”, bà Mandeep nói.

 Những thách thức cần vượt qua

Chia sẻ về những thông tin nóng mà các phương tiện thông tin đại chúng đề cập tới các ca tai biến sản khoa gây tử vong cho một số sản phụ thời gian qua, PGS.TS Nguyễn Viết Tiến (Thứ trưởng Bộ Y tế) cho biết: Nhờ những chủ trương, chính sách đúng đắn, sự quan tâm của Đảng, Quốc hội, Chính phủ nên trong 10 năm qua tỉ lệ tử vong mẹ đã giảm từ 165/100.000 trẻ đẻ sống (năm 2000) xuống còn 69/100.000 trẻ đẻ sống (năm 2009). Đây là một tỉ lệ thấp so với nhiều nước trên thế giới.

Với nỗ lực của ngành y và sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật, Việt Nam đã giảm được đáng kể 3/5 tai biến sản khoa thường xảy ra, thậm chí có những tai biến gần như không còn thấy như tai biến cuống rốn. Tuy nhiên, tai biến tắc mạch ối và băng huyết vẫn đang là vấn đề thách thức. Riêng tai biến tắc mạch ối thì ở những nước có nền y học hiện đại, tiên tiến nhất thế giới cũng gần như không cứu chữa được.

Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến cũng chỉ rõ, dù chất lượng dân số Việt Nam ngày càng được cải thiện; tỉ lệ trẻ suy dinh dưỡng, trẻ mắc các bệnh về dị tật bẩm sinh, trẻ sơ sinh lây nhiễm HIV từ mẹ sang đã giảm nhưng công tác DS-KHHGĐ/SKSS vẫn còn nhiều khó khăn thách thức. Đặc biệt là tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh và các dịch vụ, phương tiện chăm sóc SKSS vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập.

Về các chỉ tiêu liên quan đến công tác DS-KHHGĐ, TS Dương Quốc Trọng - Tổng cục trưởng Tổng cục DS-KHHGĐ cho biết, trong 5 tháng đầu năm 2012 bức tranh về công tác DS-KHHGĐ không mấy sáng sủa: So với cùng kỳ 2011, số trẻ sinh ra tăng 13,5%, số trẻ là con thứ 3 trở lên tăng 19,2%, số người mới áp dụng BPTT giảm 5,83%, số mới triệt sản giảm 6%... Theo TS Dương Quốc Trọng, nguyên nhân khách quan của chỉ tiêu dân số khó đạt vì năm nay là năm Nhâm Thìn, nhiều người dân quan niệm là năm “đẹp” nên đã đua nhau đẻ, đặc biệt là tìm mọi cách để săn bằng được “rồng đực”. Điều này đã khiến tỉ số giới tính khi sinh đến thời điểm này tăng 1,1 điểm phần trăm so với năm 2011.

Lý giải cho những khó khăn này, TS Dương Quốc Trọng cho biết yếu tố chủ quan là do kinh phí chương trình mục tiêu giao quá chậm. Hiện, Tổng cục DS-KHHGĐ vừa mới nhận được kinh phí. Ở địa phương mới có 5/63 tỉnh, thành mới được giao kinh phí. Để thực hiện các hoạt động từ đầu năm tới nay, nhiều tỉnh, thành phố đã phải tự tạm ứng, vay mượn kinh phí từ các nguồn khác. Nhiều nơi đã phải “nợ” phụ cấp và thù lao của hơn 50% các cán bộ chuyên trách dân số (chưa được tuyển vào cán bộ viên chức trạm y tế xã) và CTV dân số. Điều đó cũng một phần khiến một số cán bộ chuyên trách không yên tâm với công việc, nhiều CTV dân số không mặn mà với công tác này.

 

Thực hiện cam kết với cộng đồng quốc tế

Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến khẳng định: Thực hiện cam kết của Việt Nam với cộng đồng quốc tế về dân số - phát triển của Hội nghị Quốc tế về Dân số và Phát triển (ICPD) và các mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ, trong những năm qua, Việt Nam đã tiến hành nhiều chủ trương, luật pháp, chính sách nhằm đẩy mạnh công tác DS-SKSS.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến, để khắc phục được những khó khăn thách thức trên, giảm được tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh và để thực hiện được Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ, đặc biệt là điều 5a và 5b “Cải thiện sức khỏe bà mẹ và Tăng cường phổ cập tiếp cận dịch vụ chăm sóc SKSS” cần phải có các kế hoạch, chương trình mục tiêu, chiến lược bài bản, hiệu quả mới giải quyết được các vấn đề liên quan đến DS-KHHGĐ/SKSS. Để cải thiện những khó khăn trong công tác chăm sóc SKSS ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, Bộ Y tế đã phối hợp cùng UNFPA và một số tổ chức quốc tế đào tạo cô đỡ thôn bản. Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến cho biết: “Tuy các cô đỡ không thể giải quyết được tai biến, những trường hợp đòi hỏi kỹ thuật cao nhưng họ có thể giúp phát hiện sớm các nguy cơ tai biến để chuyển tuyến hoặc tư vấn cho các bà mẹ đến với cơ sở y tế”.

Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến nhấn mạnh, Việt Nam tiếp tục khẳng định cam kết với cộng đồng quốc tế về việc thực hiện các mục tiêu dân số - phát triển và các mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ, Chiến lược toàn cầu về sức khoẻ bà mẹ và trẻ em mà Chính phủ Việt Nam đã cam kết vào tháng 5/2010; Chiến lược DS-SKSS Việt Nam giai đoạn 2011 – 2020; đẩy mạnh hoạt động của các mô hình, điển hình trong công tác DS-SKSS.

 

Thay mặt lãnh đạo Bộ Y tế, tôi xin trân trọng cảm ơn sự phối hợp, hỗ trợ nhiệt tình, trách nhiệm và hiệu quả của các bộ, ban ngành, đoàn thể Trung ương, các cơ quan báo chí trong và ngoài nước đối với công tác DS-SKSS trong những năm qua. Xin trân trọng cảm ơn Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc, các tổ chức quốc tế đã và đang giúp đỡ Việt Nam thực hiện ngày càng có hiệu quả hơn công tác DS-SKSS. Chúng tôi mong muốn tiếp tục nhận được sự giúp đỡ, hưởng ứng của các quý vị trong tương lai vì một nước Việt Nam phát triển bền vững và ngày càng phồn vinh, thịnh vượng. PGS.TS Nguyễn Viết Tiến, Thứ trưởng Bộ Y tế “Chúng tôi hân hạnh được tham gia cùng với các cơ quan đối tác trong nước vào nỗ lực chung nhằm giúp nhóm dân số dễ bị tổn thương nhất hòa nhập vào xã hội Việt Nam thịnh vượng và khỏe mạnh. Sức khỏe sinh sản là một phần thiết yếu của chương trình nghị sự giảm nghèo và phát triển bền vững. Chúng ta hãy chung tay tiếp tục những nỗ lực của mình giúp mỗi lần có thai đều là mong đợi, mỗi lần sinh con đều được an toàn và mỗi thanh niên được phát triển hết tiềm năng của mình”. Bà Mandeep K. O'Brien, Quyền Trưởng đại diện UNFPA tại Việt Nam

 

Hà Thư