Vì sao Tết Đoan Ngọ lại quan trọng với người Việt?
Ngày Tết Đoan Ngọ thu hút sự chú ý của khá nhiều người Việt Nam xưa và nay, nó chỉ đứng thứ hai sau Tết Nguyên Đán.
![]() |
Bánh tro là món ăn truyền thống trong dịp Tết Đoan Ngọ ở Việt Nam. |
Hôm ấy đúng là mùng 5 tháng 5. Thương tiếc người trung nghĩa, mỗi năm, cứ đến ngày đó, nhân dân Trung Quốc lại làm bánh ngọt, quấn chỉ ngũ sắc bên ngoài (ý làm cho cá sợ, khỏi đớp mất) rồi bơi thuyền ra giữa sông, ném bánh xuống cúng Khuất Nguyên.
Ở Việt Nam, ít người biết chuyện Khuất Nguyên, mà chỉ coi mùng 5 tháng 5 là "Tết giết sâu bọ" - vì trong giai đoạn chuyển mùa, chuyển tiết, dịch bệnh dễ phát sinh. Người ta quan niệm, trong ngày này, các loài sâu bọ đều hoảng hốt, trốn chạy vì nhà ai cũng có bữa cỗ "giết sâu bọ" vào sáng sớm, với hoa quả đầu mùa. Đào mịn lông tơ, mận đủ mùi chua ngọt, chuối ta mập mạp, dưa hấu bổ dọc thành những chiếc thuyền rồng sơn son mịn cát lóng lánh như lân tinh, dứa còn nguyên cái mũ miện xanh rờn óng bạc, nhưng cái lòng nó vàng tươi khêu gợi. Và đương nhiên không thể thiếu món rượu nếp.
Trẻ em giết sâu bọ xong khi còn ngồi trên giường, rồi rửa mặt mũi, chân tay xong bắt đầu nhuộm móng tay móng chân, đeo chỉ ngũ sắc. Em gái đến độ tuổi xâu lỗ tai cũng chọn ngày này mà xâu.
Nhiều người mua bùa chỉ đeo cho trẻ con. Bùa kết bằng chỉ ngũ sắc, kết theo hình hoa sen, quả đào, quả ớt... Lại may áo lụa mang đến các cửa chùa, cửa tĩnh in dấu vẽ bùa rồi mặc cho trẻ, có ý trừ ma tà cho khỏi quấy.
Giữa trưa hôm ấy thì làm cỗ cúng gia tiên, rồi đi hái lá mồng năm. Tục hái thuốc mồng 5 cũng bắt đầu từ giờ Ngọ, đó là giờ có Dương khí tốt nhất trong cả năm, lá cây cỏ thu hái được trong giờ đó có tác dụng chữa bệnh tốt, nhất là các chứng ngoại cảm, các chứng âm hư.
Người ta hái bất kỳ loại lá gì có sẵn trong vườn, trong vùng, miễn sao đủ trăm loại, nhiều ít không kể, nhất là lá ích mẫu, lá cối xay, lá vối, ngải cứu, sả, tử tô, kinh giới, lá tre, lá bưởi, cam, chanh, quýt, mít, muỗm, hành, tỏi, gừng, chè, ổi, trầu không, sài đất, sống đời, bồ công anh, sen, vông, lạc tiên, nhọ nồi... đem về ủ rồi phơi khô, để sau đem nấu uống cho rằng uống thế thì lành.
Lại có nhiều người đi lấy lá ngải cứu, năm nào thì kết hình con thú nǎm ấy như năm Tý thì kết con chuột, năm Sửu kết con trâu, năm Dần kết con hổ... treo ở giữa cửa, để trừ ma quỷ và về sau ai có bệnh đau bụng thì dùng làm thuốc sắc uống.
Trong những tục lễ của ngày Tết Đoan Ngọ, có lẽ tục người ta chú ý nhất là tục lễ sêu - một tục lệ mang tính nhân văn giữa người với người, con cháu với ông bà, cha mẹ, người bệnh với thày thuốc, học trò với thày giáo. Những chàng trai đã dạm vợ hoặc hỏi vợ nhưng chưa cưới thường đi sêu bố mẹ vợ nhân ngày Tết Đoan Ngọ. Lễ sêu trong dịp này bao giờ cũng có đậu xanh mới hái vào tháng Tư, gạo nếp của vụ chiêm.
Ngoài ra tháng Năm cũng là mùa ngỗng và mùa chim ngói, cùng với gạo nếp, đậu xanh, bao giờ cũng có một đôi ngỗng và một, hai chục chim ngói. Kèm thêm là cân đường cát, trái dưa hấu, nghĩa là toàn những sản phẩm trong mùa. Chỉ những chàng rể chưa cưới vợ mới đi lễ sêu, còn những chàng rể đã cưới vợ rồi thì hết lễ sêu, nhưng trong dịp Tết, các chàng rể dù nghèo vẫn cố chạy món quà nhỏ để biếu bố, mẹ vợ. Lễ biếu này nhiều, ít tuỳ tâm và không quan trọng bằng lễ sêu. Các ông đồ xưa dạy học thường không lấy học phí.
Hàng năm vào dịp mồng 5 tháng 5, các học trò đều có đồ lễ Tết thầy. Thúng gạo, đôi ngỗng, phong chè, gói bánh hoặc túi hoa quả, tùy tâm bố mẹ học trò. Những gia đình giàu có thường phong bao một số tiền. Học trò cũ đã làm nên danh vọng cũng không quên thǎm thầy vào dịp này. Các con bệnh được các ông lang chữa khỏi bệnh, mặc dù đã trả tiền thuốc, nhưng cũng không quên ơn cứu mệnh cho mình, nên trong dịp Tết Đoan Ngọ còn gọi là tết hái thuốc cũng mang quà tết thầy lang. Đồ lễ cũng gồm: đậu xanh, gạo nếp, ngỗng, chim ngói... như đồ lễ học trò tết thầy.
Dẫu qua bao biến đổi về thời cuộc, song Tết Đoan Ngọ vẫn tồn tại trong lòng người dân đất Việt như một phong tục đẹp với ý nghĩa thiêng liêng về đạo lý làm người.

Chỉ 15 phút là nấu được món ăn thay cơm cực ngon có đủ rau và thịt, nước dùng đậm đà cho ngày gió mùa tràn về
Ăn - 2 giờ trướcĐây không chỉ là món ăn có sự kết hợp hoàn hảo giữa các nguyên liệu mà hương vị cũng ngon tuyệt vời.

Loại rau được ví ‘kho thuốc bổ’ giúp dưỡng thận mùa thu đông, chế biến theo cách này càng tăng dinh dưỡng
Ăn - 13 giờ trướcGĐXH - Để đa dạng khẩu vị cho gia đình và tăng cường sức khỏe trong mùa thu đông, bạn có thể chọn những món ăn bổ dưỡng và dễ làm với loại rau được ví là ‘kho thuốc bổ’ dưới đây.

Nên uống Yakult khi nào? Mua sữa chua chính hãng tại AVAKids
Ăn - 16 giờ trướcSữa chua uống Yakult là sản phẩm dinh dưỡng quen thuộc với nhiều gia đình. Bạn có thể dễ dàng tìm mua Yakult chính hãng tại hệ thống AVAKids - chuỗi cửa hàng mẹ và bé thuộc Tập đoàn Thế Giới Di Động, nơi cam kết mang đến các sản phẩm an toàn và chất lượng cho sức khỏe gia đình Việt.

Loại rau giá rẻ giàu canxi hơn cả sữa, nên ăn thường xuyên
Ăn - 19 giờ trướcLoại rau này có nhiều vào mùa lạnh, rất giàu dinh dưỡng và đặc biệt là canxi, hàm lượng canxi thậm chí còn cao hơn trong sữa.

Loại rau giúp hỗ trợ dinh dưỡng ở người bị gan nhiễm mỡ, chế biến được nhiều món ngon
Ăn - 21 giờ trướcGĐXH - Một số loại rau củ quả còn chứa các dưỡng chất đặc hiệu giúp bảo vệ sức khỏe gan, giảm thiểu tích tụ mỡ và phục hồi tổn thương gan.

Một cách làm chả giò mới toanh, hương vị "cực đã" giúp bữa cơm mùa thu thêm trọn vị
Ăn - 1 ngày trướcĐây là món "chả giò" độc đáo được biến tấu từ cà tím với thịt ba chỉ heo thái lát mỏng, với lớp vỏ vàng nâu và nước sốt đậm đà chắc chắn sẽ làm hài lòng mọi người.

Những món ăn nấu hai lần ngon hơn một lần
Ăn - 1 ngày trướcTrong ẩm thực không phải món ngon nào cũng đạt đỉnh ngay từ lần đầu nấu xong, có những món phải qua “hai lần lửa” mới thực sự bộc lộ hết tinh túy.

Loại rau giúp gan thải độc hiệu quả, cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ, có cách chế biến được nhiều món ngon
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Duy trì thói quen ăn cải bó xôi trong chế độ dinh dưỡng sẽ giúp cải thiện đáng kể tình trạng gan nhiễm mỡ và tăng cường sức khỏe tổng thể.

Phụ nữ nên luân phiên uống 3 ly nước này vào bữa sáng để cải thiện tỳ vị và làn da hồng hào, mịn đẹp!
Ăn - 2 ngày trướcHãy cùng bắt đầu hành trình làm đẹp và tăng cường sức khỏe ở tuổi trung niên với những thức uống tuyệt vời này!

Món ăn từ loại thực phẩm được coi là bài thuốc kép hỗ trợ cho gan và đường huyết, mỡ máu hiệu quả, chế biến thành nhiều món ngon
Ăn - 2 ngày trướcGĐXH - Trong y học cổ truyền, mướp đắng thường được dùng nấu canh hoặc xào sơ để hỗ trợ điều trị các bệnh liên quan đến gan.

Loại thịt là thuốc bổ tự nhiên giúp bổ thận, chống già hiệu quả, đem làm ngay hai món siêu dễ làm này
ĂnGĐXH - Không chỉ là món ngon quen thuộc trong bữa cơm Việt, loại thịt này còn được xem là thuốc bổ tự nhiên, dưỡng thận và làm chậm quá trình lão hóa nếu ăn đều đặn mỗi tuần.