“Ác mộng xuất ngoại”

Bà Điền sẽ phải bán con trâu duy nhất để trả nợ cho con.

Người dân nơi đây bao đời vốn chỉ “ăn nhờ” vào đồi mía, nương ngô, dăm sào ruộng khoán. Hộ nào khá giả, thu nhập hàng năm cũng chỉ được 2 - 3 triệu đồng. Khi cùng quẫn, khổ cực làm nản lòng người nông dân Cao Phong thì vấn đề xuất khẩu lao động như một luồng gió thổi bùng lên hy vọng thoát nghèo của họ. Nhưng trớ trêu thay, giấc mơ đổi đời chưa thành thì “ác mộng” nợ nần đã kéo đến nhấn chìm họ trong nước mắt. Gần nửa năm nay, hàng chục hộ đã vay vốn ngân hàng đi xuất khẩu lao động, phải chạy đôn chạy đáo để kiếm tiền trả nợ.

Trong 28 trường hợp xuất khẩu lao động của xã Tân Phong, Cao Phong thì có tới một nửa phải đối mặt với nợ nần. 7 trường hợp bị buộc phải về nước trước thời hạn. 7 trường hợp khác gặp hoàn cảnh oái ăm hơn khi hoàn thành mọi thủ tục, nhưng không thấy công ty tuyển dụng lao động gọi. Tiền đi, người ở lại, hàng tháng họ phải bán thóc, vắt sức làm thuê trả lãi ngân hàng. Nhà chị Bùi Thị Dinh, xóm Trang Trên 2 (Tân Phong, Cao Phong) có 5 nhân khẩu, kinh tế dựa vào vài sào ruộng khoán với 1.000m2 đất đồi trồng mía. Năm được mùa, nhà chị Dinh mới thoát cảnh chạy ăn vào tháng 8, ngày 3. Từ ngày gánh khoản nợ đến 20 triệu đồng, số tiền bằng... 10 năm thu nhập từ cả gia đình, chị như sống dở chết dở.

Cách nhà chị Dinh vài nóc bếp, hoàn cảnh gia đình chị Điềm cùng bi đát không kém. Khi chúng tôi đến, chị Điềm đang chạy ngược, chạy xuôi lo xong bộ hồ sơ xin vào miền Nam làm công nhân mong kiếm được tiền xoay sở khoản nợ gần đến ngày trả. Bà Điền, mẹ chị Điềm than thở trong nước mắt: “Đã mấy tháng nay nhà tôi không biết xoay đâu ra mỗi tháng trăm nghìn đồng tiền trả lãi. Vài tháng trước xuất được lứa lợn, cầm tiền chưa nóng tay đã phải chạy vội chạy vàng đi đóng lãi”. Tài sản lớn nhất của gia đình bà Điền là con trâu được mua bằng vốn xóa đói giảm nghèo. Gạt nước mắt bà cho biết, vài ngày nữa cũng phải tìm người bán trâu để có tiền trả lãi. Ngày trả nợ cho ngân hàng đến gần, niềm hy vọng cuối cùng của chị Điềm là tập hồ sơ xin làm công nhân may mặc tại miền Nam được đầu xuôi đuôi lọt. Vài hôm nữa chị lên tàu vào Nam. Để có tiền lộ phí cho con, bà Điền đành vét đấu thóc cuối cùng đem bán.

Theo thống kê của Phòng Lao động, Thương binh & Xã hội huyện Cao Phong, toàn huyện có 71 trường hợp phải về nước trước thời hạn và hoàn thành mọi thủ tục nhưng không được bay. Hầu hết những trường hợp này đều là hộ nghèo, gia đình chính sách, hàng năm vẫn phải nhận trợ cấp để đảm bảo an sinh.

Xã Dũng Phong, cách xã Tân Phong một con suối nhỏ, con đường vào được rải nhựa phẳng lỳ, nhưng cuộc sống của hàng chục nông dân ở đây lại không hề êm ả. Cách con lộ này vài bước chân, là căn nhà vách đất ọp ẹp của gia đình chị Bùi Thị Thon. Lúc chúng tôi đến, chị Thon vừa đi làm về. Mặt lấm lem bùn đất, chị đang vét lon gạo cuối cùng nấu cháo cho 2 đứa con sắp đến giờ tan lớp. Chị Thon chột dạ khi nghe chúng tôi nhắc đến cụm từ “xuất khẩu lao động”. Tháng 1/2008, chị hoàn thành mọi thủ tục bay sang Malaysia làm công nhân. Được 1 năm, số tiền chị dè sẻn, ki cóp chỉ đủ trả tiền vay doanh nghiệp môi giới xuất khẩu lao động trước khi đi. Khoản nợ Ngân hàng chính sách gần 15 triệu đồng đang đè nặng trên đôi vai vợ chồng trẻ. Chị cho biết: “Những tưởng sang làm ăn đất khách có tiền cất căn nhà nhỏ cho con tránh mưa, tránh gió, nào đâu ra cơ sự này. Hàng ngày, riêng chuyện chạy tiền đong gạo cho con cũng đủ vắt kiệt sức cả 2 vợ chồng thì kiếm đâu ra tiền đóng lãi”.

 

Biết hoàn cảnh nhà chị, người ở tổ vay vốn đến tháng cũng không buồn đến nhà hỏi tiền lãi. Chúng tôi chuẩn bị cất bước khỏi căn nhà ọp ẹp, nền nhà nham nhở bùn đất thì 2 cô con gái chị Thon đi học về. Gặp mẹ, cô em hăm hở khoe được điểm cao, còn cô chị học lớp 3 vừa khóc vừa đòi: “Mẹ ơi! bao giờ mẹ cho con tiền đóng học”. Nghe con khóc, chị Thon không cầm được nước mắt, mếu máo cất lời: “Chú ơi! có ai khổ như mẹ con tôi không. Nước này chắc tôi đành phải cho lũ trẻ ở nhà vì không có tiền đóng học mất”. Nhắc đến khoản nợ ngân hàng sắp đến kỳ hạn phải trả, chị Thon lại òa khóc: “Ngân hàng mà đòi tiền thì tôi chỉ còn nước chấp nhận đi tù. Bây giờ có bán cả gia sản nhà tôi cũng không đủ số tiền phải trả”.

Ở xã Dũng Phong, trước đây nhiều thanh niên háo hức tính chuyện xuất khẩu lao động mong xóa nghèo, thì nay khi nghe đến cụm từ “xuất khẩu lao động” đều khiến họ sợ hãi. Gánh nặng nợ nần làm đảo lộn cuộc sống của người dân nơi đây. Sau vụ mùa, hầu hết các hộ này đều đổ đi làm thuê, làm mướn để kiếm tiền trả lãi, trả nợ. Thương con, mẹ anh Cương, xóm Nà Bái, mặc cho tuổi cao sức yếu nhưng vẫn phiêu bạt sang Thái Lan làm thuê kiếm tiền cho con trả nợ. Nhà chỉ còn cụ già tuổi gần 80, vì khoản nợ mà Cương không thể ở nhà chăm sóc bà, theo chân đám cửu vạn, phụ hồ làm thuê kiếm tiền.

Trong xã còn trường hợp người lao động sang nước bạn không có việc làm, cố bám trụ rồi không có tiền mua vé máy bay để về quê. Công nhân Bùi Văn Định đang gặp phải hoàn cảnh éo le này. Không còn cách nào khác mẹ anh Định cũng phải sang Thái Lan giúp việc hòng mong có tiền gửi sang cho con mua vé hồi hương. Nhưng mẹ anh Định đi đã qua mấy mùa ngô nhưng số tiền bà kiếm được cũng chỉ đủ để gửi về nuôi bố chồng và 4 đứa con nhỏ trang trải rau cháo qua ngày.

Tại huyện vùng cao Cao Phong (Hòa Bình), có rất nhiều trường hợp công nhân đi xuất khẩu phải về trước thời hạn, cùng các trường hợp đã hoàn thành các thủ tục nhưng không được “xuất ngoại”. Họ tìm đến với các công ty xuất khẩu lao động để mong thoát nghèo nhưng thực trạng trên đang làm cho họ nghèo thêm.