Hà Nội
23°C / 22-25°C

Bài học kinh nghiệm đối phó với già hóa dân số

Thứ sáu, 05:00 17/01/2014 | Dân số và phát triển

GiadinhNet - Theo tính toán dựa trên số liệu công bố của Tổng cục Thống kê thì chỉ số già hóa dân số của Việt Nam đang có xu hướng tăng nhanh trong giai đoạn gần đây. Nếu như năm 1989, chỉ số già hóa dân số Việt Nam là 18,2% thì đến năm 2009, chỉ số này tăng lên gần gấp đôi 35,5%. Đặc biệt trong 3 năm trở lại đây (từ năm 2010-2012), trung bình mỗi năm chỉ số già hóa dân số của Việt Nam tăng thêm 2,4% trong khi mức tăng trung bình năm của giai đoạn 1989 - 1999 là 0,61%; của giai đoạn 1999 - 2009 là 1,12%.

Bài học kinh nghiệm đối phó với già hóa dân số 1

Đến năm 2015, Bệnh viện Lão khoa Trung ương sẽ xây dựng thêm cơ sở 2 tại Hà Nội với quy mô 500 giường bệnh. Ảnh: Dương Ngọc

 
Thách thức cho sự phát triển

Theo dự báo của Liên Hợp Quốc (UN), đến năm 2030, tỷ lệ dân số trên 65 tuổi của Việt Nam sẽ vào khoảng 12,9% và tỷ lệ này đến năm 2050 là 23%. Nếu chia tốc độ tăng dân số trên 65 tuổi trung bình giai đoạn 2030 - 2035 là khoảng 0,49%/năm thì đến năm 2032 Việt Nam chính thức có cơ cấu dân số già khi tỷ lệ dân số trên 65 tuổi cán mốc 14%.

Già hóa dân số là minh chứng rõ rệt về sự phát triển kinh tế xã hội toàn diện của một quốc gia. Tuy nhiên, trước những biến chuyển nhanh chóng của quá trình già hóa dân số cùng với những hệ lụy của quá trình này đến sự phát triển kinh tế xã hội, Việt Nam cần chủ động có những nghiên cứu kỹ lưỡng, học hỏi kinh nghiệm từ các nước trong cùng khu vực để có những giải pháp toàn diện.

Như vậy, nếu những dự báo của UN là chính xác thì chỉ sau 20-21 năm Việt Nam sẽ có cơ cấu dân số già, tốc độ già hóa được cho là khá nhanh so với Nhật Bản-một trong những quốc gia có dân số già nhất trên thế giới (mất khoảng 26 năm) hoặc một số quốc gia trong cùng khu vực như Thái Lan, Indonesia (theo dự báo của UN thì mất khoảng 22-23 năm).
Cũng theo kết quả của Điều tra quốc gia về người cao tuổi Việt Nam năm 2011 cho thấy, chỉ có hơn 25,5% người cao tuổi ở Việt Nam sống bằng lương hưu hay trợ cấp xã hội, còn lại trên 70% người cao tuổi không có tích lũy vật chất, phải tự lao động kiếm sống cùng với sự hỗ trợ của con cháu và gia đình.
 
Chính vì vậy, để đảm bảo cho cuộc sống vật chất của mình, 59% người cao tuổi vẫn phải làm các công việc khác nhau, trong đó đa số làm nông nghiệp. Phần lớn tiền tiết kiệm được người cao tuổi để dành cho công việc khẩn cấp như ốm đau, bệnh tật chiếm tới 67%, tiếp đó dành cho con cháu là 12% và chỉ có 10% là dành cho việc dưỡng già. Sự gia tăng nhanh chóng của người cao tuổi và yêu cầu được chăm sóc, chữa bệnh của người cao tuổi đã và đang gây sức ép lớn lên hệ thống y tế.
 
Theo Điều tra Quốc gia mới nhất về người cao tuổi Việt Nam năm 2011 cho thấy, tuy người cao tuổi ở Việt Nam có tuổi thọ trung bình cao (73 tuổi), nhưng gánh nặng bệnh tật cũng rất lớn, với khoảng 95% người cao tuổi có bệnh, chủ yếu là bệnh mãn tính không lây truyền.

Mặc dù gánh nặng bệnh tật đối với người cao tuổi Việt Nam là khá lớn khi có tới 95% người cao tuổi có bệnh, tuy nhiên hệ thống cơ sở hạ tầng y tế chưa được phát triển kịp thời với sự gia tăng nhanh chóng và yêu cầu được chăm sóc của người cao tuổi. Để đáp ứng nhu cầu chăm sóc và khám chữa bệnh cho người cao tuổi ngày một tăng, bên cạnh việc thành lập khoa Lão khoa tại các bệnh viện tỉnh, Bộ Y tế cũng đã phê duyệt quy hoạch phát triển Bệnh viện Lão khoa Trung ương. Theo đó, đến năm 2015, Bệnh viện Lão khoa Trung ương sẽ xây dựng thêm cơ sở 2 tại Hà Nội với quy mô 500 giường bệnh. Tiếp đó, sẽ thành lập Bệnh viện Lão khoa tại TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.

Bài học kinh nghiệm của Nhật Bản

Kinh nghiệm giải quyết các vấn đề liên quan đến già hóa dân số của Nhật Bản có nhiều hữu ích cho Việt Nam. Nếu như năm 2000 tỷ lệ dân số phụ thuộc của Nhật Bản chỉ là 46,9% thì đến năm 2013 tỷ lệ này đã tăng lên mức 59%.

Trước sức ép lớn đến từ những người phụ thuộc trong đó chủ yếu là người già lên người trong độ tuổi lao động, chính phủ Nhật Bản đã và đang cố gắng đề ra các chính sách duy trì được nhiều người tham gia lực lượng lao động, cải thiện các điều kiện để tăng tỷ lệ sinh.
 
Mục tiêu của Nhật Bản sau 10 năm là tăng tỷ lệ lao động nữ từ 65% đến 72%, tỷ lệ làm việc 60 giờ hoặc hơn/tuần giảm từ 11% đến 6%, tỷ lệ sử dụng các kỳ nghỉ hàng năm tăng từ 47% đến 100%, tỷ lệ nghỉ chăm sóc trẻ em tăng từ 72% đến 80% đối với nữ và 0,6% đến 10% đối với nam giới và số giờ dành cho nam giới để chăm sóc con cái, làm công việc gia đình tăng từ 1 giờ đến 2,5 giờ một ngày.

Bài học thực tiễn của việc thiếu hụt nguồn nhân lực do vấn đề già hóa dân số của Nhật Bản là những kinh nghiệm quý báu cho Việt Nam hiện nay. Vậy Nhật Bản đã giải quyết vấn đề này như thế nào?

Theo số liệu thống kê của Tổ chức Statistics Bureau (Tokyo), cứ 5 người già nghỉ hưu thì có 1 người đi làm trở lại, đây là tỷ lệ cao nhất trong khối các nước phát triển. Mặc dù tuổi nghỉ hưu của người Nhật là 60 tuổi nhưng có hơn 5,7 triệu người (20% người về hưu) vẫn tiếp tục làm việc ở độ tuổi quá 65. Theo báo cáo năm 2011 của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế OECD, đàn ông Nhật thường nghỉ làm ở độ tuổi trung bình 70 và phụ nữ là 67.
 
Trước thực trạng đó, Nhật Bản đang cố gắng nâng tuổi nghỉ hưu cho cả hai giới lên 65 tuổi vào năm 2025. Ngoài ra, chính phủ Nhật Bản đã ban hành chính sách giới thiệu việc làm tiếp tục cho người cao tuổi và luật về ổn định việc làm cho người cao tuổi để khuyến khích người cao tuổi vẫn có khả năng lao động tìm công việc phù hợp với mình. Chính sách này vừa làm giảm bớt gánh nặng thiếu hụt lao động của Nhật Bản, vừa giúp người cao tuổi phát huy khả năng, kinh nghiệm của mình.
 
Ths Nguyễn Thanh Vân
Khoa Kinh tế và Quản lý nguồn nhân lực, Đại học Kinh tế Quốc dân
hoangthanhthuctap
Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Chú trọng chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, đảm bảo thích ứng với già hóa dân số

Chú trọng chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, đảm bảo thích ứng với già hóa dân số

Dân số và phát triển - 3 giờ trước

GĐXH – Thời gian tới, TP Hà Nội sẽ tập trung củng cố, phát triển hệ thống cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu, khám chữa bệnh cho người cao tuổi, đồng thời, triển khai và nhân rộng các mô hình chăm sóc sức khỏe người cao tuổi nhằm chăm sóc sức khỏe thể chất và nâng cao tinh thần cho người cao tuổi trên địa bàn…

Thật bất ngờ, mãn kinh có thể làm thay đổi giọng nói của phụ nữ

Thật bất ngờ, mãn kinh có thể làm thay đổi giọng nói của phụ nữ

Dân số và phát triển - 1 ngày trước

Nghiên cứu mới phát hiện ra một vấn đề sức khỏe thường bị bỏ qua ở phụ nữ trong thời kỳ mãn kinh, đó là thay đổi giọng nói, thường là kết quả của việc giảm nồng độ estrogen và progesterone.

Đưa kiến thức về dân số - kế hoạch hóa gia đình tới từng bản làng, cồn bãi

Đưa kiến thức về dân số - kế hoạch hóa gia đình tới từng bản làng, cồn bãi

Dân số và phát triển - 2 ngày trước

GĐXH - Hoạt động truyền thông lồng ghép cung cấp dịch vụ dân số - kế hoạch hóa gia đình đến các xã có mức sinh cao, tỉ lệ sinh con thứ 3 trở lên cao và xã thuộc địa bàn khó khăn đang được thực hiện tại Quảng Trị.

2 bệnh viện chạy đua cứu mẹ con sản phụ 34 tuần bị vỡ ruột thừa nguy kịch

2 bệnh viện chạy đua cứu mẹ con sản phụ 34 tuần bị vỡ ruột thừa nguy kịch

Dân số và phát triển - 3 ngày trước

GĐXH - Theo các bác sĩ, nếu xử trí chậm, sản phụ sẽ diễn biến thành nhiễm trùng nhiễm độc do viêm phúc mạc toàn thể dẫn đến tử vong cả mẹ và con chỉ sau vài giờ đồng hồ.

4 bài tập dưỡng sinh tốt cho sức khỏe vào mùa thu

4 bài tập dưỡng sinh tốt cho sức khỏe vào mùa thu

Dân số và phát triển - 4 ngày trước

Tập dưỡng sinh vào mùa thu là phương pháp hữu ích để điều hòa khí huyết, tăng cường chức năng hô hấp và giúp tinh thần thư thái, hỗ trợ việc chăm sóc sức khỏe toàn diện.

6 mẹo chăm sóc ‘vùng kín’ - mọi phụ nữ nên biết

6 mẹo chăm sóc ‘vùng kín’ - mọi phụ nữ nên biết

Dân số và phát triển - 5 ngày trước

Chăm sóc sức khỏe ‘vùng kín’ là vấn đề quan trọng đối với tất cả phụ nữ. Chị em nên biết rõ các phương pháp chăm sóc vùng kín đúng cách để ngăn ngừa các biến chứng có thể xảy ra.

Người phụ nữ 42 tuổi suýt mất mạng do chủ quan khi bị đau bụng dưới âm ỉ, ra máu bất thường suốt 3 tuần

Người phụ nữ 42 tuổi suýt mất mạng do chủ quan khi bị đau bụng dưới âm ỉ, ra máu bất thường suốt 3 tuần

Dân số và phát triển - 6 ngày trước

GĐXH - Bệnh nhân được đưa đến viện trong tình trạng đau bụng dữ dội, mạch nhanh, huyết áp tụt, sốc mất máu nặng do khối chửa ở vòi tử cung bị vỡ.

Sức khỏe răng miệng thai kỳ: Những điều mẹ bầu không thể bỏ qua

Sức khỏe răng miệng thai kỳ: Những điều mẹ bầu không thể bỏ qua

Dân số và phát triển - 1 tuần trước

Khám nha khoa an toàn cho mẹ bầu là rất quan trọng trong thai kỳ. Cùng tìm hiểu cách chăm sóc răng miệng thai kỳ để bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Người phụ nữ 35 tuổi 'thoát' ung thư cổ tử cung nhờ thói quen làm một việc quan trọng này

Người phụ nữ 35 tuổi 'thoát' ung thư cổ tử cung nhờ thói quen làm một việc quan trọng này

Dân số và phát triển - 1 tuần trước

GĐXH – Theo các bác sĩ, phát hiện sớm ung thư cổ tử cung mang lại ý nghĩa quan trọng giúp tăng đáng kể tỷ lệ chữa khỏi bệnh, giảm nguy cơ tử vong, giảm thiểu biến chứng và gánh nặng điều trị.

Bụng to nhanh bất thường, cụ bà ở Hà Nội phát hiện mắc ung thư buồng trứng

Bụng to nhanh bất thường, cụ bà ở Hà Nội phát hiện mắc ung thư buồng trứng

Dân số và phát triển - 1 tuần trước

GĐXH - Tại bệnh viện, kết quả chẩn đoán xác định, bệnh nhân mắc ung thư biểu mô nhầy buồng trứng - một thể hiếm gặp của ung thư buồng trứng.

Top