Bánh mứt Tết: Nóng chợ, lạnh làng!

Làng nghề bánh mứt Xuân Đỉnh năm nay im lìm, đường sá sạch bong không một tấm bạt nào, không lát bí nào được phơi như năm ngoái. Ảnh: H.Nguyên

Chợ đầy hàng, làng vắng vẻ

Chúng tôi có mặt tại thôn Đông (phường Xuân Đỉnh, quận Bắc Từ Liêm) - ngôi làng nổi tiếng về nghề truyền thống làm mứt Tết lâu năm tại Hà Nội. Thật bất ngờ khi các sạp hàng ở mọi góc phố Thủ đô đều đầy rẫy bánh, kẹo, mứt Tết thì làng nghề này vẫn chưa vào cuộc.

Tết năm ngoái, làng nghề bánh mứt Xuân Đỉnh bị mang tiếng khi người ta phát hiện ra bí được phơi đầy bên lề phố, vỉa hè, sân nhà văn hóa, thậm chí là cạnh bãi rác... Năm nay, đường sá sạch bong không một tấm bạt nào, không lát  bí nào. Không biết có phải vì “dính” tiếng năm ngoái không mà bánh mứt Xuân Đỉnh năm nay có vẻ im lìm hơn. Dạo khắp làng nghề những ngày này thật khó để cảm nhận được cái vị thơm nức, mùi vị không thể lẫn vào đâu từ những xưởng làm bánh mứt như những năm trước. “Bánh mứt phục vụ Tết à? Người làng chưa làm”, cụ già bán nước nói với vẻ buồn buồn.

Ở ngôi làng này, hiện cơ sở sản xuất của ông Đỗ Năng Tý, một trong số hiếm hoi những xưởng nghề bánh vẫn hoạt động. Ông Tý là người có công lớn níu giữ nghề làm bánh kẹo ở lại với Xuân Đỉnh. Thế nhưng, gia đình đã có 4 đời sống với nghề truyền thống với cái tên “bánh nhà họ Đỗ” này dường như cũng chưa thật sự “tăng tốc” phục vụ Tết.

Ngay ở Xuân Đỉnh, mứt Tết nhãn hiệu truyền thống của làng bây giờ cũng được bán cùng với rất nhiều thương hiệu khác như Hữu Nghị, Bibica hay Kinh Đô. Sắc màu rực rỡ của bánh trái đủ loại tràn ngập phố phường. Sự phong phú của thị trường bánh mứt kẹo công nghiệp dường như đang “bóp chết” làng nghề truyền thống.

Là người có thâm niên trong nghề, ông Trung, chủ một cơ sở sản xuất mứt Tết ở Xuân Đỉnh cho biết, bình thường thì trước Tết Nguyên đán 2 tháng, mọi công đoạn như mua nguyên liệu, sơ chế đã được tiến hành khá gọn gàng. Còn năm nay, làng nghề vẫn còn rất im ắng, nguyên liệu nhập về cũng ít đi nhiều.

Thị trường bát nháo

Trái với sự bình lặng ở làng nghề, trên thị trường Hà Nội, các loại bánh mứt kẹo phục vụ Tết đã tràn ngập. Tại những điểm chuyên kinh doanh loại hàng này như Hàng Buồm, Hàng Giầy, chợ Đồng Xuân, các loại bánh kẹo bày bán hầu hết có bao bì in chữ Trung Quốc. Một số nhãn hàng sản xuất trong nước đựng trong các bao nylon cũng chỉ có mảnh giấy nhỏ in tên một số cơ sở nhỏ lẻ sản xuất và tem nhãn chống giả của cơ quan chức năng.

Ở một số cửa hàng trên phố Hàng Buồm, người bán không hề e dè, giới thiệu thẳng nguồn gốc các loại bánh mứt kẹo. Theo đó, các loại kẹo dẻo, mềm có vỏ bọc sặc sỡ nhiều màu thì đa số là hàng của Trung Quốc, giá chỉ 40.000 đồng/kg. Còn các loại bánh, kẹo, mứt có đề mác sản xuất tại làng nghề truyền thống thì giá cao hơn, từ 60.000 - 90.000 đồng/kg. Tuy nhiên, người bán hàng cho biết, loại hàng này chẳng mấy “hút khách”.

Ở khu chợ đầu mối Đồng Xuân, gian hàng của các tiểu thương đã tràn ngập không khí đón Tết khi bày bán các sản phẩm: bánh, mứt, kẹo, hạt dưa… phục vụ nhu cầu của khách hàng. Buổi tối, các mặt hàng này dưới ánh đèn càng trở nên lung linh, đa dạng hơn. Điều đáng nói, chủ các sạp hàng ở đây bày bán nhiều loại bánh kẹo có nhãn mác Trung Quốc nhưng lại giới thiệu với người mua là hàng của Việt Nam.

Một tiểu thương tại chợ Đồng Xuân tiết lộ, bánh kẹo từ Trung Quốc có giá rẻ hơn nhiều so với hàng trong nước nên được các chủ đại lý, cửa hàng lấy về bán buôn. Các mặt hàng phục vụ Tết tại chợ Đồng Xuân có giá khá “mềm”. Bánh kẹo mứt bán theo cân có giá từ vài chục ngàn đồng đến vài trăm ngàn đồng/kg.

Tại khu bán kẹo bánh, ô mai, khi chúng tôi hỏi mua mứt sen theo cân về bán lẻ, một chủ quầy vồn vã: “Loại rẻ nhất giá 35.000 đồng/kg; loại tốt hơn 40.000 - 60.000 đồng/kg; loại “xịn” 100.000 – 120.000 đồng/kg”. Cùng với mứt Tết, ở trên sạp còn hiện diện những túi nilon ô mai với màu xanh, đỏ, tím, vàng. Tất nhiên, chúng không được đóng gói và đương nhiên không niêm yết ngày sản xuất, hạn sử dụng. Tại quầy hàng, chủ quầy chỉ dán nhãn tên và giá tiền của các loại ô mai để phân biệt như mơ, mận, me, gừng, táo.

Hà Phương – Hạnh Nguyên