Cái bang... ngoại

Nếu nhìn từ ngoài, phải những người tinh ý mới phát hiện những điểm“ngoại” từ những đứa trẻ này. Nhưng có một đặc điểm rất dễ nhận ra là chúng không nói thạo tiếng Việt. Khi ăn xin thường chỉ ngồi lặng im ở những chỗ đông người và ngửa tay chờ bố thí.

 

 

Cái bang ngoại thường đi thành từng cặp.

Tại ngã tư Trương Định- Nguyễn Thị Minh Khai nhiều ngày qua xuất hiện một em gái nhỏ cùng cậu em trai đen đúa nằm chờ bố thí của người đi đường mỗi khi dừng đèn đỏ. Trông các em không khác mấy những đứa trẻ trong các đường dây chăn dắt ăn xin mà báo chí đã từng phanh phui trước đây. Khi trông thấy ống kính của chúng tôi, em gái đã lấy dụng cụ xin tiền của mình (một cái ca nhựa) để che mặt.

Cứ mỗi đợt xe dừng đèn đỏ, trông thấy cảnh này nhiều người đi đường mủi lòng rút tiền bỏ vào cái ca nhựa cho em. Lúc vắng khách, cô chị lại trút tiền ra đếm, mồ hôi in đậm trên khuôn mặt ngây thơ. Những đồng tiền lẻ nhàu nát nhưng đầy tình người được xếp lại cho ngay ngắn và được em cho vào giỏ (túi) đeo ngang hông. Hỏi em tên gì, em nói lơ lớ bằng tiếng Việt chữ được chữ mất. Anh Thành, một người chạy xe ôm gần đó cho biết: “Con bé ấy thường tới đây vào buổi sáng và “rút” vào buổi chiều. Tụi nó cứ im lặng ngồi bên cột đèn đỏ, cạnh chị hàng rong và mần ăn thôi!”. Ngày hôm sau khi chúng tôi quay lại, chị em cô bé đã đổi địa điểm khác.

Phóng xe tới giao lộ Pasteur- Điện Biên Phủ (quận 3), chúng tôi cũng phát hiện một em bé ngoại quốc ăn xin đang chìa mũ vào khách đi đường. Vì là con trai nên em ít được cho tiền như hai chị em cô gái lúc nãy. Em tên là Thạch Kỳ, 10 tuổi nhưng trông em nhỏ thó và đen đúa so với tuổi. Cậu bé này nói tiếng Việt khá sõi, có vẻ đã có “thâm niên”. Cậu bé nói rất trơn tru: “Nhà nghèo, đông anh em nên tụi em bỏ học cả. Mỗi lần trông thấy các bạn được ba má chở đến trường, em mơ ước được như vậy lắm”. Mới 10 tuổi nhưng Thạch Kỳ tỏ ra có kinh nghiệm, rất kín tiếng khi hỏi có những ai đi cùng hay làm cùng ai. 

Chiều đến, ngay giao lộ Cách mạng Tháng Tám-Nguyễn Thị Minh Khai (quận 1), nhiều cái bang “trẻ” đã tụ tập đánh bài, sát phạt nhau ngay trên vỉa hè rất say sưa. Có đứa còn mang theo cả đứa em treo trên lưng. Đó là những đồng tiền nhàu nát mà chúng đã được người đi đường cho lúc sáng. Trong số này, chúng tôi dễ nhận ra những đứa trẻ mình cho tiền sáng nay tại giao lộ Pasteur-Điện Biên Phủ (quận 3). Chị Hoàng Dung, một người đón xe buýt cạnh đó bức xúc: “Tiền chúng tôi mủi lòng thương cho các em nhỏ, nhưng tụi nó lại làm như vậy đấy!”.

 

Ngã tư Trương Định- Nguyễn Thị Minh Khai là nơi có nhiều ăn xin ngoại xuất hiện.

Những ngày cuối tuần, trong khi các đường phố vắng vẻ hơn thì tại giao lộ Điện Biên Phủ-Hai Bà Trưng, cái bang ngoại vẫn “ra quân” rầm rộ. Bên phía đường Điện Biên Phủ, một em trai hoạt động độc lập với một ca nhựa xin tiền màu đỏ và túi xách quấn quanh mình. Chỉ chờ đèn đỏ, em nhỏ này lại nhổm dậy, mắt sáng rực rỡ vì vào “giờ vàng”. Phía bên góc đường Hai Bà Trưng, hai cô bé gái đen nhẻm, chừng 6- 7 tuổi cũng “thủ sẵn” chiếc ca nhựa màu xanh để hoạt động. Một bé ở trần trùng trục, vô tư nằm trên đường với miếng cát tông kê cho có, bé gái còn lại thì mặc áo và “ra tay”. Cô bé gái làm nhiệm vụ xin tiền bập bẹ từng chữ với tôi: “Em muốn đi học lắm chứ”. Chưa nói hết câu, em lại nhảy bổ ra đường như một phản xạ tự nhiên.

Quận Tân Bình được xem là “tổng hành dinh” của cái bang ngoại. Những đứa trẻ ăn xin được dẫn sang từ các tỉnh của Campuchia. Em Thạch Sa Kỳ, 8 tuổi nói bằng tiếng Việt lơ lớ: “Mỗi ngày em kiếm được chừng 100.000đ, nhưng khổ lắm, không có tiền là bị cai thầu đánh ngay”. Cũng đã có lần Thạch Sa Kỳ được chính quyền trả về địa phương, nhưng sáng hôm sau lại bắt xe về lại TP HCM. Hỏi vì sao, Thạch Sa Kỳ thật thà: “Người Việt Nam thương người lắm!”.

Bà Lê Thị Hồng Thái, một người dân sống trên đường Cộng Hòa (quận Tân Bình) bức xúc: “Mấy đứa nhỏ ăn xin này cứ tối là đến vỉa hè nhà chúng tôi ngủ. Chúng tiểu tiện lung tung, đến sáng là rút ngay đến các giao lộ để kiếm ăn”. Không những bà Thái mà rất nhiều hộ dân khác trong khu vực cũng “điên đầu” vì sự xuất hiện của những đứa trẻ không có quốc tịch Việt Nam. Theo một số người thì những đứa trẻ này chủ yếu ở tỉnh Ivengsary của Campuchia- một tỉnh giáp biên giới tỉnh Tây Ninh của Việt Nam. Chúng thường sang Việt Nam qua cửa khẩu Mộc Bài (Tây Ninh).

Suốt cả tuần quan sát, chúng tôi nhận thấy cái bang... ngoại có chiêu cái bang nội là đi “cặp”. Một bé sẽ đóng vai trò “làm nền” (ở trần, nằm vạ vật, đeo trên lưng), còn bé còn lại sẽ đi xin tiền. Có lẽ vì không thông thạo tiếng nên chúng phải dùng “hình ảnh” để phụ họa. Trung bình một ngày, các em kiếm được khoảng 50.000đ-100.000đ. Giống như đội quân ăn xin nội, các em được kẻ chăn dắt chở đi “bỏ mối” tại các giao lộ từ sáng sớm và rước về vào lúc nửa đêm về sáng để tránh bị phát hiện.

 

Che mặt khi thấy ống kính. Sự lo sợ luôn thường trực ở những đứa trẻ này, khác với vẻ lì lợm của phần lớn những đứa trẻ xin ăn nội.

Chúng được tổ chức theo nhóm, quen biết nhau nên đến chiều lại tụ tập đánh bài sát phạt (Chụp tại giao lộ Cách mạng Tháng Tám - Nguyễn Thị Minh Khai).

Có khi chúng len lỏi khắp nơi để ăn xin. (ảnh chụp trên đường Hai Bà Trưng, quận 3).

Chưa bao giờ, tình trạng người ăn xin gia tăng như hiện nay tại 24 quận, huyện của TP HCM. Ngoài lực lượng ăn xin trong nước, cái bang ngoại được “trẻ hóa” thành các em nhỏ, nam có, nữ có nhan nhản trong khu vực trung tâm. Với trang phục rách rưới, đen nhẻm đội quân có sự chăn dắt này đang đánh lừa lòng tốt của người đi đường.

Là đô thị lớn nhất nước, lại có nhiều du khách ngoại quốc, họ sẽ nghĩ gì về cảnh cái bang xuống phố “khủng khiếp” tại các giao lộ. Anh Thomas, quốc tịch Canada bức xúc: “Hôm trước đang đi dạo tại dinh Thống Nhất, tôi có cho tiền một em trai ăn xin đen thui, sau đó không biết từ đâu cả chục em vây quanh tôi xin tiền mới cho tôi đi, khiến tôi một phen khốn đốn!”. Trong khi đó, hai “thiên đường du lịch” Nha Trang và Vũng Tàu đã làm rất tốt công việc giảm thiểu nạn ăn xin để đảm bảo bộ mặt mĩ quan, chứ không “bùng phát” như  TP HCM.

Trong thời gian diễn ra Sea Games 22 lần đầu tiên tổ chức tại Việt Nam, cái bang tại TP HCM đã được giảm thiểu xuống mức thấp nhất, nhưng rồi đâu lại vào đấy. Ăn xin nhiều lần được trả về địa phương, song lại “ngựa quen đường cũ” nên số lượng cái bang xuống phố không giảm, mà còn... tăng trưởng. Tại TP HCM, chỉ tính riêng quận 3 hiện có trên 20 "địa chỉ đen" về nơi cư ngụ của ăn xin như: Hẻm 75, 79 Trần Văn Đang, với trên chục căn hộ cho thuê có người ăn xin cư trú và rải rác một số phường khác thuộc quận 3.

Trong khi vấn nạn ăn mày nội chưa giải quyết được dứt điểm thì lại thêm vấn nạn cái bang ngoại đang xâm nhập TP HCM. Đây quả là vấn đề không dễ giải quyết với các cơ quan chức năng.