Cuộc chiến đấu thầm lặng bên lề Hội nghị Paris

Có một cuộc chiến đấu thầm lặng nhưng cũng rất gay go của những người chiến sỹ cảnh vệ bên lề hội nghị Paris không hẳn ai cũng tỏ tường.

 

 

Một ngày đầu tháng 4 năm 1968, đồng chí Trần Quốc Hoàn, Bộ trưởng Bộ Công an mời đồng chí Hoàng Hữu Kháng, Cục trưởng Cục Cảnh vệ (nay là Bộ Tư lệnh Cảnh vệ) đến làm việc. Bộ trưởng cho biết: Ngày 31/3/1968, Tổng thống Mỹ Johnson đọc diễn văn ra lệnh cho máy bay, tàu chiến Mỹ không ném bom, bắn phá miền Bắc Việt Nam để tạo cơ hội đi vào thương lượng.

 

Toàn cảnh hội nghị Paris.

 

Ngày 3/4/1068, Chính phủ ta tuyên bố sẵn sàng cử đại diện tiếp xúc với đại diện Mỹ. Sau khi nhận chỉ thị của Bộ trưởng Trần Quốc Hoàn, lãnh đạo Cục Cảnh vệ đã thống nhất cử một số đồng chí cán bộ làm nhiệm vụ bảo vệ phái đoàn Chính phủ ta đi đàm phán với phái đoàn Mỹ và giao cho đồng chí Phan Văn Xoàn, Phó Cục trưởng phụ trách đội bảo vệ (đồng chí Phan Văn Xoàn sau này là Tư lệnh Bộ Tư lệnh Cảnh vệ). Đội bảo vệ gồm các đồng chí: Nguyễn Văn Lợi, Cao Năm, Lê Việt Hưng, Trần Hữu Diệt, Lê Văn Chúc, Nguyễn Quang Chiêm, Lê Văn Giáo, Trần Lại, Nguyễn Văn Tài và Phạm Văn Chuyên. Đây đều là những cán bộ phấn đấu tốt, có trình độ và nhiều kinh nghiệm trong công tác cảnh vệ.

 

Trước lúc lên đường, Bộ trưởng Trần Quốc Hoàn gọi đồng chí Phan Văn Xoàn lên giao nhiệm vụ:

 

- Chuyến công tác này các đồng chí có nhiệm vụ bảo vệ tuyệt đối an toàn các đồng chí lãnh đạo chủ chốt và cán bộ đoàn đàm phán ta, bảo đảm tốt chính trị nội bộ của đoàn, bảo vệ bí mật các tài liệu quan trọng và các phương án, kế hoạch đấu tranh với Mỹ trên bàn đàm phán. Công tác ở Paris có nhiều khó khăn, phức tạp nhưng cũng có những thuận lợi: sự giúp đỡ của Đảng Cộng sản Pháp và hơn một vạn Việt kiều yêu nước là những chỗ dựa quan trọng của cảnh vệ ta. Pháp có nhiều kinh nghiệm đăng cai các hội nghị quốc tế lớn nhưng phải thấy "mình là chính". Không chỉ làm nhiệm vụ đơn thuần mà các đồng chí còn phải biết kết hợp với công tác ngoại giao và vận động kiều bào".

 

Đồng chí Phan Văn Xoàn nhận nhiệm vụ và hứa trước Bộ trưởng sẽ cố gắng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ cao cả. 

 

Ngày 2/5/1968, phía ta đề nghị lấy Paris (thủ đô của Pháp) làm địa điểm họp chính thức, cử Bộ trưởng Xuân Thuỷ làm Trưởng đoàn đàm phán của Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hoà và đề nghị phiên họp đầu tiên vào ngày 10/5/1968 hoặc một vài ngày sau đó. Phía Mỹ đã đồng ý.

 

Sau khi nắm được một số tình hình và thông tin liên quan, đồng chí Phan Văn Xoàn khẩn trương xây dựng kế hoạch bảo vệ rất cụ thể với phương châm chủ động tiến hành các biện pháp bảo vệ, dựa vào Việt kiều, dựa vào Đảng Cộng sản Pháp và tranh thủ sự giúp đỡ của an ninh và cảnh sát Pháp. Đoàn có 37 đồng chí nên có mật danh là "Đoàn 37".

 

Cảnh sát Pháp hộ tống phái đoàn ta.

 

Sáng 8/5/1968, đoàn đàm phán của Chính phủ nước ta xuất phát từ sân bay Gia Lâm bay sang Bắc Kinh. Đường phố Bắc Kinh những ngày này vẫn sôi sục không khí "Cách mạng văn hoá". Đoàn về nghỉ tại khách sạn Bắc Kinh, gần Quảng trường Thiên An Môn. Sáng sớm hôm sau cả đoàn ra máy bay đi Mátxcơva. ở Mátxcơva, đoàn nghỉ lại một buổi trên đồi Lê Nin. Ngày 10/5/1968, đoàn đàm phán của Chính phủ ta đến Paris.

 

Cuộc chiến tranh Việt Nam đang là vấn đề quan trọng làm chấn động dư luận thế giới. Hàng nghìn phóng viên báo chí, phát thanh, truyền hình Pháp và các nước khác đến thuê khách sạn, lập văn phòng ở Paris để theo dõi cuộc đàm phán Việt-Mỹ. Họ đón và bám sát đoàn đàm phán ta từ sân bay về đến khách sạn Lutetia, nơi đoàn ở những ngày đầu tiên.

 

Đến thăm nhà riêng một đồng chí đảng viên ĐCS Pháp.

 

 

Paris dưới thời Tổng thống De Gaulle đang sống những ngày tháng khủng hoảng với những cuộc nổi dậy, biểu tình của công nhân, nông dân, sinh viên, thanh niên Pháp xuống đường đòi cải thiện đời sống dân chủ, thay đổi chính sách, xung đột ác liệt với cảnh sát. Nhiều đường phố gạch, đá ngổn ngang, những cửa hàng, xe ôtô bị đập phá, đốt cháy, hàng vạn truyền đơn, áp phích trắng xóa các vỉa hè. Quân đội được đặt trong tình trạng khẩn cấp. Việc bảo vệ đoàn 37 càng trở nên phức tạp. Khách sạn Lutetia là một khách sạn có tiếng, ở số 43 - phố Raspai, quận 6 Trung tâm thủ đô Paris (phố Raspai có nhiều nhà tư sản và quan chức cao cấp). Khách sạn đạt tiêu chuẩn 4 sao, cao 7 tầng với 315 phòng. Đoàn ta ở tầng 3, ăn tại tầng 1 cũng là tầng có dãy buồng của cảnh sát Pháp bảo vệ đoàn. Phóng viên các báo, đài suốt ngày thay phiên nhau phục kích, đeo bám ở cầu thang để chờ phỏng vấn Bộ trưởng Xuân Thuỷ. Khi chúng ta kiểm tra một số phòng mà đoàn ta ở, đã phát hiện 16 máy ghi âm các loại (riêng phòng của đồng chí Xuân Thuỷ có 6 chiếc). Từ đấy, mọi người trong đoàn thực hiện quy định, chỉ ra hiệu cho nhau bằng tay hoặc viết ra giấy để trao đổi ý kiến. Khi cần, cả đoàn đến cơ quan Tổng Đại diện ta tại Paris ở một ngôi nhà chật hẹp, Phố Le Verrier, để bàn công việc, giữ được bí mật.

 

Sau 4 năm 8 tháng 20 ngày, với 201 phiên họp công khai, 45 phiên họp bí mật, 500 cuộc họp báo, 1.000 cuộc phỏng vấn, hàng trăm cuộc gặp gỡ Việt kiều, ngày 27/1/1973, Hội nghị Paris về Việt Nam đã được ký chính thức.

Sau khi ổn định nơi ăn ở, đại diện đoàn ta đi chào và thăm Đảng Cộng sản Pháp. Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Pháp lúc đó mời đoàn ta về nghỉ và làm việc tại trường chính trị Maurice Thores ở thị xã Choisyleroi, ngoại ô thủ đô Paris. Thị xã do một đảng viên Đảng Cộng sản Pháp làm Thị trưởng. Trường Maurice Thores trước đây là nhà riêng của cố Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Pháp Maurice Thores. Trường có đủ phòng ăn nghỉ và làm việc cho 100 người. Tham quan xong, đội bảo vệ rất mừng vì thấy đây là một địa điểm rất thuận lợi cho sinh hoạt, nhất là công tác bảo vệ đoàn và đề nghị Bộ trưởng Xuân Thuỷ nên cho đoàn về đó. Bộ trưởng Xuân Thủy đồng ý ngay. Ngoài việc cho đoàn ta nhờ cơ sở vật chất của trường Maurice Thores, lãnh đạo Đảng Cộng sản Pháp còn tạo điều kiện thuận lợi cho đoàn ta trong sinh hoạt và công tác như bố trí 10 bảo vệ, 10 lái xe và 10 người phục vụ... hầu hết là đảng viên Đảng Cộng sản Pháp.

 

Gần một tháng sau, ngày 3/6/1968 đồng chí Lê Đức Thọ - Uỷ viên Bộ Chính trị, Cố vấn đặc biệt của Bộ trưởng Xuân Thuỷ đến Paris. Đội bảo vệ được tăng thêm 10 người phối hợp với đội bảo vệ của Đảng Cộng sản Pháp do đồng chí Robert phụ trách lo canh gác bên trong trụ sở, phía ngoài do cảnh sát và An ninh Pháp bảo vệ suốt ngày đêm 24/24 giờ. Ban đêm cảnh vệ Việt Nam cắt phiên tuần tra xung quanh nhà, đặc biệt chú ý cổng sau rất thấp, ăn ra một ngõ hẹp không có cảnh sát Pháp canh gác.

 

Đồng chí Nguyễn Quang Chiêm (ngoài cùng bên trái) bảo vệ đoàn thăm Trường chính trị Maurice Thoser.

 

Cố vấn Lê Đức Thọ vừa sang đến nơi, khi thấy chưa chuẩn bị phòng bảo mật như dặn từ trong nước, đã không hài lòng và chỉ đạo bộ phận kỹ thuật làm ngay. Đồng chí Khiêm, Trưởng phòng Kỹ thuật - Bộ Công an được phái sang Paris để xây dựng phòng bảo mật. Trong 3 ngày, phòng bảo mật được làm xong. Đây là một căn phòng đặc biệt, được xây dựng với nhiều bức tường cách âm, chống máy móc và các dây hữu tuyến thâm nhập để nghe trộm. Từ đó khi báo cáo tình hình bí mật, công tác bảo vệ nội bộ, kế hoạch đấu tranh với Mỹ đều được tổ chức ở phòng này. Phái đoàn của ta gọi phòng đó là "phòng Hạnh phúc".