Đẩy lùi hủ tục, quan tâm chăm sóc sức khỏe phụ nữ và trẻ em gái ở vùng dân tộc thiểu số

Khi phụ nữ dân tộc trở thành tuyên tuyền viên đẩy lùi tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống

Vẫn tồn tại hủ tục sinh con tại nhà

Do định kiến xã hội, đặc điểm giới cũng như tư tưởng "trọng nam khinh nữ" cùng những hủ tục ở nhiều vùng dân tộc mà phụ nữ và trẻ em gái dân tộc thiểu số (DTTS) vẫn luôn ở vị trí yếu thế hơn trong gia đình cũng như ngoài xã hội. Với họ, tiếp cận, tham gia và hưởng thụ các chính sách ở lĩnh vực đời sống xã hội như: kinh tế, xã hội, chăm sóc sức khỏe… hầu như hạn chế.

Tình trạng chăm sóc sức khỏe sinh sản cho phụ nữ dân tộc thiểu số chưa có cải thiện đáng kể, nhất là với các tộc người cư trú ở vùng cao, vùng sâu vùng xa với những phong tục tập quán còn nhiều hạn chế. Kết quả một nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới cho thấy, phụ nữ các dân tộc Mông, Dao sinh con tại nhà vẫn phổ biến. Có tới 80,8% phụ nữ Mông và 81,5% phụ nữ Dao sinh con tại nhà mà không có sự hỗ trợ từ nhân viên y tế.

Khi sinh con, người giúp họ là chính người thân, bố mẹ chồng và chồng của họ, những người phụ nữ lớn tuổi trong nhà... Có tới 46,4% đối với người Mông có mẹ chồng đỡ đẻ khi sinh con và ở người Dao là 25,7%; Có 10,1% là chồng và 10,4% là người thân, họ hàng đỡ đẻ.

Một trong những trở ngại lớn nhất trong chăm sóc sức khỏe với phụ nữ, trẻ em là do thói quen, tập quán của người Mông, Dao. Quan niệm của người dân tộc cho rằng các bà mẹ mang thai thường không được ăn nhiều, nhất là các chất bổ dưỡng vì sợ thai nhi to trong quá trình sinh đẻ sẽ khiến sản phụ, đứa trẻ gặp rủi ro. Người phụ nữ mang thai phải chịu khá nhiều kiêng kỵ như phải làm việc, lao động nặng thì mới dễ đẻ. Sản phụ thường không có thời gian nghỉ ngơi, ăn uống, bồi dưỡng thêm.

Ngoài ra, các sản phụ trong quá trình mang thai thường có tuổi đời trẻ do tập tục tảo hôn. Chính những ràng buộc bởi tập tục theo tập quán tộc người của mình mà tình trạng sinh con tại nhà vẫn còn khá phổ biến, đặc biệt ở một số tộc người cư trú ở vùng cao như Mông, Lô Lô, Hà Nhì, Phù Lá, La Hủ,…

Nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi về giới trong sóc sức khỏe cho phụ nữ được quan tâm. Ảnh Báo Sơn La

TS Bùi Thị Hòa, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam cho biết, trong cộng đồng người dân tộc thiểu số, phụ nữ và trẻ em gái thường là những đối tượng thiệt thòi hơn cả. Việc tiếp cận các dịch vụ y tế và chăm sóc sức khỏe còn khoảng cách lớn. Kết quả khảo sát đề tài thuộc Chương trình Tây Nguyên 3, tỷ lệ phụ nữ DTTS không đến trạm y tế xã và không đi tư vấn sức khỏe bản thân đều cao hơn so với nam giới DTTS và so với phụ nữ dân tộc Kinh trên địa bàn (tỷ lệ lần lượt là 78.9%-74.5%-57.3% và 32%-23.6%-22.4%), trong khi tỷ lệ đau ốm trong 12 tháng qua của nhóm phụ nữ DTTS lên tới 43.4% so với 36.1% ở nam giới DTTS và 29.1% ở phụ nữ người Kinh.

Xóa bỏ hủ tục nhờ quan tâm chăm sóc sức khỏe phụ nữ và trẻ em gái

Nhằm thay đổi những quan niệm lạc hậu mang tính định kiến giới ở vùng DTTS, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 1898/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Hỗ trợ hoạt động BĐG vùng DTTS giai đoạn 2018-2025 với mục tiêu tạo sự chuyển biến tích cực trong thực hiện bình đẳng giới và nâng cao vị thế của phụ nữ ở vùng DTTS, góp phần thúc đẩy thực hiện thành công các mục tiêu của Chiến lược quốc gia Bình đẳng giới.

Một trong những nhiệm vụ hàng đầu là tăng cường mở các lớp tập huấn giảng dạy về kiến thức, kỹ năng cho phụ nữ về chăm sóc sức khoẻ, nuôi dạy con, dân số và từ đó có kế hoạch hoá gia đình, kỹ năng sống và tổ chức cuộc sống gia đình hạnh phúc.

Ngành Dân số cũng đặc biệt quan tâm, tăng cường các hoạt động chăm sóc sức khỏe phụ nữ và trẻ em gái. Tại Mộc Châu, Sơn La nơi có nhiều dân tộc sinh sống, Ban Chỉ đạo công tác dân số huyện cũng đã triển khai nhiều giải pháp, phát huy tối đa cho phụ nữ và trẻ em được tiếp cận với những dịch vụ chăm sóc sức khỏe thiết yếu. Các đề án, mô hình nâng cao chất lượng dân số được triển khai như: sàng lọc, chẩn đoán trước sinh, sơ sinh… triển khai nâng cao chất lượng sức khỏe cho bà mẹ, trẻ em, nhất là ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Theo ông Khuất Thanh Bình, Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Mộc Châu, Trung tâm đã chỉ đạo Trạm Y tế các xã, thị trấn thực hiện tốt các dịch vụ chăm sóc SKSS/KHHGĐ, quản lý thai nghén, chăm sóc sản phụ 42 ngày đầu sau đẻ tại các trạm. Đồng thời cử cán bộ y tế giám sát việc thực hiện các kỹ năng, công tác vô khuẩn trong sản khoa tại các trạm y tế xã, thị trấn; chỉ đạo tăng cường truyền thông, tư vấn, thực hiện các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản.

Các cơ sở y tế trên địa bàn huyện đã thực hiện trên 4.700 ca khám phụ khoa; 85,6% phụ nữ đẻ tại cơ sở y tế; 91% sản phụ, trẻ sơ sinh được chăm sóc sau sinh 42 ngày; không có tai biến trong sản khoa và trong thực hiện các dịch vụ chăm sóc SKSS/KHHGĐ. Những kết quả tích cực trong công tác chăm sóc sức khỏe phụ nữ, trẻ em, đặc biệt là ở vùng dân tộc là động lực nâng cao chất lượng dân số trong tình hình mới. Nhờ đó, nhận thức của người dân được nâng lên, nhiều hủ tục trong sinh đẻ của người dân tộc đã được thay đổi hoặc xóa bỏ.

Gia Minh – L.Hạnh