Gặp lại người chỉ huy bắn rơi máy bay Nguyễn Cao Kỳ

 

Đã ở vào tuổi 78 nhưng Đại tá Lê Đức Đồng vẫn còn mẫn tiệp, nhanh nhẹn và cần mẫn như tác phong vốn có của một người lính. Đến nhà ông những ngày này khách vào ra nườm nượp, người là lính cũ, người là đồng đội, người là bạn bè bình thường...

 

Họ đến để cùng ông hồi ức về một thời bom đạn, về những khoảnh khắc sự sống cận kề cái chết, đó là thói quen mà những người lính già như ông đã làm trong bao nhiêu năm qua, như một cách riêng để họ nhớ về những người đồng đội đã ngã xuống và để “kỷ niệm” ngày 30/4 lịch sử.

 

Đại tá Lê Đức Đồng bên quả bàng vuông do một đồng đội cũ tại Quảng Trị tặng nhân chuyến trở lại thăm chiến trường xưa năm 2008.

 Ông kể: Cứ đến những ngày này, ông lại nhớ đồng đội khôn nguôi. Nhiều đêm trong giấc ngủ, hình bóng những người đồng đội cũ cứ hiện về chập chờn trong ký ức hoặc trong giấc mơ khiến ông không tài nào ngủ được. Bao nhiêu kỷ niệm thời chiến lại ùa về như một vết thương chiến tranh khó lành qua bao năm tháng...

 

Ông đưa cho chúng tôi xem cuốn bản thảo khổ A4 đã nhòe mực mà ông viết lại theo hồi ức khi đã về hưu. Trong đó, ông cẩn thận ghi lại từng kỷ niệm trên từng chiến trường mà ông kinh qua, cả những vần thơ đầy lãng mạn ông thăng hoa sau những trận chiến căng thẳng.

 

Đặc biệt nhất là kỷ niệm về trận chiến trên bầu trời Hồ Xá (Vĩnh Linh – Quảng Trị) vào ngày 7/2/1965, cả đại đội của ông đã bắn rơi được 3 chiếc máy bay của phi đoàn Hoa Phượng của Mỹ -  Ngụy trong đó có một chiếc máy bay do đích thân tướng ngụy Nguyễn Cao Kỳ lái, chỉ huy trận tập kích nhằm san bằng Vĩnh Linh theo ý đồ của Mỹ lúc đó.

 

Đại đội pháo cao xạ do ông Lê Đức Đồng chỉ huy trên chiến trường Vĩnh Linh - Quảng Trị năm 1965.

 

 

Không cần cầm tập bản thảo, người đại tá già Lê Đức Đồng vẫn nhớ rõ mồn một từng chi tiết của trận đánh hôm đó. Ông kể: “Mấy ngày liền, cả đơn vị chúng tôi nhận được thông báo từ cấp trên cho biết địch có khả năng dùng không quân đánh ra miền Bắc. Đồng thời những ngày này, đài quan sát của quân ta trên đồi 74 cũng thấy có nhiều máy bay của địch lởn vởn ở bờ nam, thi thoảng lại vi phạm vào khu phi quân sự.

 

Trước tình hình đó, tôi đã nhận định với các đồng chí chính ủy: Khả năng quân địch sẽ dùng không quân đánh ra miền Bắc, ngăn chặn sự chi viện của miền Bắc vào miền Nam và Hồ Xá sẽ là mục tiêu đầu tiên chúng tập trung đánh phá vì đây là trung tâm đầu não của huyện lửa Vĩnh Linh. Trọng trách thì lớn nhưng hỏa lực thì có hạn bởi vậy chắc chắn chúng ta sẽ gặp nhiều khó khăn nhưng kiểu gì cũng phải chiến thắng trong trận này.

 

Đêm 6/2/1965, ban chỉ huy do tôi làm chính trị viên đại đội lập tức ra lệnh cho đại đội di chuyển trận địa về Hồ Xá Trung, cách trận địa cũ khoảng 700 – 800m theo đường chim bay. Trận địa cũ chỉ còn lại mấy anh em là lái xe, anh nuôi ở lại dựng trận địa giả để đánh lạc hướng địch. Mọi công việc được làm khẩn trương trong đêm tối hòng chờ sáng ra lập công. Nhưng chờ nguyên cả buổi sáng cũng chẳng có động tĩnh gì.

 

Đại tá Lê Đức Đồng (đứng hàng giữa, thứ 5 từ trái qua) trong cuộc gặp mặt truyền thống 50 năm chiến thắng Điện Biên Phủ với Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

 

Đến 14h20 ngày 7/2/1965, chúng tôi bất ngờ nhận được lệnh báo động. Từ phía nam, hai chấm đen bay so le đang tiến thẳng ra khu phi quân sự rồi bất ngờ chúng bay thẳng vào khu vực Hồ Xá. Đại đội phó Vương vừa dứt lệnh, các pháo thủ đã quay nòng pháo bám sát mục tiêu. Đến khu vực trận địa cũ do không thấy động tĩnh gì nên chiếc máy bay đi đầu nghiêng cánh, định bổ nhào thả bom thì cả 6 khẩu đội pháo cùng đồng loạt nhả đạn. Bị đánh bất ngờ, chiếc máy bay này chưa kịp bổ nhào cắt bom đã trúng đạn bốc cháy. Nó vọt lên lấy đà rồi liệng ra phía đông đâm đầu xuống biển. Chiếc thứ hai vội vàng cắt bom rồi vọt lên cao chạy thẳng.

 

Hết tốp này, đến tốp khác, từng đôi một nối đuôi nhau bay vào. Nhưng vì mỗi tốp bay vào pháo chỉ bắn được một điểm xạ nên chúng tôi không thể quan sát hết tất cả các mục tiêu. Cự ly mỗi lúc một gần, chúng ném bom bừa bãi để tháo chạy khiến cho xưởng mộc Lê Thế Hiếu, Trường phổ thông cấp III Hồ Xá bị trúng bom bốc cháy. Khói bom tỏa mù mịt, tiếng đạn sắc lạnh cứa xé cả vùng trời.

 

Bất chấp bom, đạn rốc két và đạn súng từ máy bay bắn xuống, các em học sinh cấp III Hồ Xá áo trắng xóa, chẳng màng hiểm nguy đã ào ào nối đuôi nhau từ dưới chân đồi chạy ngược lên trận địa, ùn vào các công sự pháo, nhanh như cắt bê các hòm đạn ra cho các pháo thủ nạp đạn.

 

Chiến đấu lâu, số đạn nổ có lắp sẵn ngòi đã hết chỉ còn lại loại đạn chưa lắp ngòi và đạn xuyên (đạn dùng để bắn xe tăng). Không còn cách nào khác đành phải vừa lắp ngòi đạn, vừa bắn. Trong lúc chiến đấu, dân quân thị trấn Hồ Xá cũng dùng cả súng trường, súng máy bắn yểm trợ khi những chiếc máy bay địch “tinh quái” bổ nhào xuống thấp khiến cho cả vùng trời Vĩnh Linh rung chuyển.

 

Cuộc chiến đang quyết liệt thì ở hướng nam lại có hai chiếc máy bay bay với cự ly cực kỳ thấp, thẳng hướng trận địa. Không thấy đại đội xử lý, đồng chí Phong, Trung đội trưởng Trung đội 1 đã nhanh chóng hạ lệnh nhằm thẳng nòng pháo vào hướng 3. Chiếc máy bay nằm gọn trong tâm của vòng kính máy ngắm thì cũng là lúc đồng chí Nguyên trắc thủ đọc tới cự li 500m. Chung – pháo thủ số 2 vẫn nhẹ nhàng quay tầm cho nòng pháo lên xuống theo máy bay, bình tĩnh chờ lệnh. Vừa dứt lệnh, một điểm xạ được bắn ra, cả 3 viên đạn đều trúng vào máy bay, một trúng đầu, hai trúng vào cánh. Phong sung sướng reo lên: “Trúng rồi, trúng rồi”. Tuy đã trúng nhưng vì đạn xuyên nên không bốc cháy. Chúng như một con thú bị trúng thương, lồng lộn, chao đảo, định sẽ ngóc đầu chạy ra biển để đồng đội ứng cứu nhưng vì bay quá thấp, lại trúng đạn nên không thể vọt lên cao được. Đã thế, chúng lại vấp phải một lưới lửa phòng không dày đặc do các cây súng trường của quân du kích phục sẵn dưới cánh đồng nã đạn. Đạn bao vây lấy máy bay, nó chỉ đủ sức yếu ớt liệng qua bên kia bờ nam Bến Hải”.

 

Đại tá Lê Đức Đồng bên chiếc máy bay AD6 do tướng ngụy Nguyễn Cao Kỳ lái mà đơn vị ông đã bắn hạ trong trận chiến ngày 7/2/1965. (Ảnh chụp lúc ông vào công tác tại Tân Sơn Nhất năm 1982).

 

 

Trận chiến không cân sức ấy diễn ra 1 giờ mới kết thúc. Đại đội đã bắn rơi được 3 chiếc máy bay. Nhưng mãi 3 hôm sau, nhận được điện báo của quân khu thì mới biết trong 3 máy bay đó có một máy bay do Nguyễn Cao Kỳ lái, chỉ huy phi đoàn Hoa Phượng gồm 27 máy bay hòng hủy diệt thị trấn Hồ Xá. Nguyễn Cao Kỳ cố điều khiển máy bay vượt qua sông Bến Hải nhưng lại bị rơi ở đất làng Trung Trỉ, huyện Triệu Phong (Quảng Trị) và phải nhảy dù thoát thân.

 

Sau trận đó, người đại đội trưởng đại đội pháo cao xạ Lê Đức Đồng còn chiến đấu ở tuyến lửa Quảng Trị tới 11 năm. Ông bị thương khi cùng đơn vị cơ động ra bảo vệ phà Bến Thủy (Nghệ An). Gãy chân trái, ông phải nửa nằm, nửa ngồi, chiếc chân gãy treo trên khung gỗ. “Thời gian đó, tôi tưởng hết đường về với anh em vì cái chân “chết tiệt” này. Nhưng rồi tình đồng đội, trận địa lên tiếng trong tim tôi. 6 tháng nghiến răng tập đi, chân trái dần hồi phục... và tôi lại trở lại chiến đấu” – ông chia sẻ.

 

Năm 1984, ông trở về với đời thường. 20 năm liền ông lại liên tục bận rộn với vai trò Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc phường Phương Liệt, Thanh Xuân (Hà Nội), công việc mà ông thường ví von là “chuyên viên hòa giải”.  Ấy vậy mà hàng ngày ông vẫn dành thời gian chăm chút, nâng niu từng hiện vật gắn với đời lính lẫn trong cuộc sống thời bình của ông như một sự tri ân, nghĩa tình đồng đội.