Giải mã công dụng bài thuốc cổ phương được vị giáo sư cải biến giúp chữa khỏi 60% bệnh nhân tiểu đường
GiadinhNet - Sau nhiều năm công tác tại Viện nghiên cứu Đông y, Bệnh viện Y học Cổ truyền Trung ương, GS Dương Trọng Hiếu, một trong những chuyên gia đầu ngành về Y học cổ truyền Việt Nam, đã bào chế thành công nhiều phương thuốc phòng, trị bệnh hiệu quả. Trong đó, bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường được ông dành nhiều tâm huyết hơn cả.
![]() |
GS Dương Trọng Hiếu |
Nằm sâu trong con hẻm nhỏ trên đường Lê Duẩn (TP. Hà Nội), phòng khám Đông Phương Y Quán của GS Dương Trọng Hiếu lúc nào cũng tấp nập người ra vào. Tại đây, bệnh nhân được GS Hiếu trực tiếp thăm khám và điều trị. Trong quá trình chữa trị, ông vẫn thường kết hợp với các kết quả xét nghiệm của Tây y để chẩn đoán bệnh một cách chính xác và có phương pháp điều trị thích hợp. Theo ông, việc kết hợp giữa Đông y và Tây y hợp lí sẽ giúp nâng cao hiệu quả và rút ngắn thời gian điều trị cho bệnh nhân. Cẩn thận hơn, mỗi bệnh nhân khi đến bốc thuốc đều được GS Hiếu cấp cho một tờ hướng dẫn về cách sử dụng thuốc trong thời gian điều trị.
Hơn 40 năm trong nghề, GS Hiếu đã có nhiều công trình nghiên cứu về Y học cổ truyền. Trong số đó, nhiều đề tài đã được Bộ khoa học và Công nghệ tặng thưởng Huy chương vì sự nghiệp nghiên cứu khoa học. Một số đề tài của ông sau khi được giới chuyên môn công nhận về tính hiệu quả, đã được áp dụng vào thực tế chữa trị các loại bệnh như xương khớp, hô hấp, tiêu hóa, tiết niệu và đặc biệt là bệnh tiểu đường với bài thuốc “Bát vị tri bá gia giảm”. Nói về nguồn gốc của bài thuốc này, GS Hiếu cho biết: “Phương thuốc này dựa trên cơ sở bài thuốc Lục vị dùng để điều trị chứng tiêu khát mà cha ông ta đã để lại, bao gồm: thục địa, đan bì, sơn thù, hoài sơn, phục linh, trạch tả. Tuy nhiên, để áp dụng cho việc điều trị tiểu đường, tôi đã thay thục địa bằng sinh địa và thêm chi mẫu, hoàng bá thành. Trong đó, sinh địa có tác dụng hạ đường huyết. Do đó, bài thuốc có tên là “bát vị tri bá gia giảm”.
Theo GS Hiếu, bệnh tiểu đường còn gọi là chứng âm hư sinh ngọc nhiệt (nóng trong người) hay tiêu khát. Bài Lục vị có tác dụng bổ âm, chống nhiệt giúp cân bằng âm dương. Bệnh nhân tiểu đường thường có cảm giác khô miệng, ăn nhiều nhưng nhanh đói, người gầy, da dẻ xanh xao, thường xuyên mệt mỏi nên thuộc chứng tiêu khát. Khi sử dụng bài thuốc này, người ta thấy các triệu chứng vừa nêu nhanh chóng thuyên giảm. Điều này cũng giải thích tại sao, nó được áp dụng rộng rãi trong điều trị tiểu đường bằng Đông y những năm gần đây.
“Tiêu khát tức là khi xét nghiệm nước tiểu thấy có đường và hàm lượng đường trong máu cao hơn mức bình thường (lượng đường trung bình trong máu thường từ 0,8 -1,2 g/l hoặc 4,6 -6,5 mmol/ml). Tây y cũng phân bệnh này thành hai dạng chủ yếu là tiểu đường và tiểu nhạt. Người bị tiểu nhạt cũng có biểu hiện khát nước, uống nhiều, tiểu nhiều nhưng khi xét nghiệm, lượng đường trong máu không cao như người bị tiểu đường. Xét về mức độ của bệnh, tiểu đường (đái tháo đường) được chia thành hai thể. Thể phụ thuộc vào một chất nội tiết của tuyến tuỵ để tiêu đường là Inzulin gọi là tuýp 1. Còn loại tiểu đường không phụ thuộc vào Insulin gọi là tuýp 2. Người bệnh thể tuýp 1 khó chữa nhưng nay chỉ chiếm dưới 10%. Người thể tuýp 2 vẫn duy trì được tuổi thọ nếu điều trị đúng và có chế độ sinh hoạt hợp lý”, GS Hiếu giải thích.
Nhớ lại những ngày đầu đưa bài thuốc “Bát vị tri bá gia giảm” vào thử nghiệm, GS Hiếu cho hay: “Ban đầu bài thuốc chỉ được thử nghiệm độc tính trên chuột bạch và thỏ. Kết quả cho thấy, thuốc không có phản ứng phụ, không xảy ra tai biến trong suốt thời gian thử nghiệm nên mới được đưa vào thử nghiệm ở người. Năm 2002, bài thuốc trên đã được áp dụng cho các bệnh nhân tại Viện Y học Cổ truyền Việt Nam. Chúng tôi đã thử nghiệm trên 90 bệnh nhân và kết quả thu được là trên 60% bệnh nhân chuyển biến tốt, đường huyết ổn định”.
Tiếp đó, GS Hiếu đã cho phép và hướng dẫn cho bác sĩ Vũ Thị Kê áp dụng công thức của bài thuốc “Bát vị tri bá gia giảm” vào việc điều trị bệnh tiểu đường tại Bệnh viện Y học cổ truyền Hải Dương (BV YHCTHD). Năm 2003, bác sĩ Kê thử nghiệm điều trị cho 71 bệnh nhân thuộc tiểu đường tuýp 2 với thời gian điều trị trung bình 46 ngày/bệnh nhân. Bệnh nhân cao tuổi nhất là 71 và ít tuổi nhất là 38. Trong số 71 người thử nghiệm thuốc đợt đầu tiên, người có chỉ số đường huyết cao nhất là 15, thấp nhất là 8. Sau 90 ngày điều trị, kết quả có 36 bệnh nhân (chiếm 50,7%) ổn định đường huyết, 35 bệnh nhân (chiếm 49,3%) đường huyết giảm. Trong quá trình điều trị bệnh nhân được kết hợp chế độ ăn kiêng và không dùng các loại thuốc khác. Sau khi kết thúc giai đoạn thử nghiệm, BV YHCTHD tiếp tục điều trị được trên 70 bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 ở tỉnh Hải Dương và thu được kết quả khả quan.
Theo GS, vì bệnh tiểu đường rất dễ mắc phải, nhất là với người cao tuổi nên việc phòng tránh và kiêng khem khi mắc bệnh là rất quan trọng. “Để phòng chứng bệnh tiêu khát, mọi người nên chú ý đến chế độ sinh hoạt, ăn uống điều độ, cân bằng các chất dinh dưỡng, không để cơ thể quá thừa hay quá thiếu một chất nào đó. Lao động đúng mức, phù hợp với tình trạng sức khỏe. Việc điều chỉnh trạng thái tình cảm trước các tác động của xã hội, gia đình cũng rất quan trọng. Sách y học xưa có ghi: “Mừng quá hại tâm, lo nghĩ quá hại tỳ, tức giận quá hại can, kinh sợ quá hại thận, buồn quá hại phế, tỳ, phế thận yếu dễ sinh tiêu khát”.
Ngoài ra, người bệnh cũng nên tránh tác động xấu của khí hậu. Ẩm thấp quá hại tỳ, nóng lạnh bất ngờ quá hại phế, đều có thể sinh tiêu khát. Về chế độ dinh dưỡng, người bị tiêu khát nên thường xuyên sử dụng một số loại thức ăn như: Các loại đậu (đậu tương, đậu đen, đỏ, xanh), các loại dưa (dưa chuột, dưa hấu, dưa bở), mướp, bầu, bí… Nên thường xuyên ăn các loại trái cây như: nho, bưởi, chanh, thanh long… Đặc biệt, người cao tuổi nên hạn chế bánh sữa ngọt, quả ngọt, mỡ động vật. Người đã bị tiểu đường tuyệt đối không ăn đường và quả ngọt. Ngoài ra cũng có những bài bài tập cho người tiêu khát như tập một số động tác của yoga, thái cực quyền hay dịch kinh cân hoặc các bài tập thể dục phổ biến”, GS cho biết. Ông cũng lưu ý thêm, có rất nhiều bài thuốc dùng để điều trị, hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường. Mỗi một thể, một giai đoạn của bệnh tiểu đường sẽ có bài thuốc khác nhau, kể cả bài “bát vị tri bá gia giảm”. Vì vậy, đối với người bệnh, thầy thuốc phải xem xét kỹ bệnh thuộc thể nào để có phương pháp chữa trị thích hợp. Người bệnh nên kết hợp với tân dược để hạ lượng đường xuống mức bình thường.
Người bệnh không được tự ý bốc thuốc
Đánh giá về bài thuốc trị bệnh tiểu đường “Bát vị tri bá gia giảm”, PGS.TS Tạ Văn Bình (Viện trưởng Đái tháo đường và Rối loạn chuyển hóa về bệnh đái tháo đường và cách phòng tránh) cho hay: “Trong y học cổ truyền có nhiều bài thuốc điều trị, hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường như bài thuốc “Bát vị tri bá gia giảm”. Bài thuốc này phát huy tác dụng hỗ trợ tốt nhất cho người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, tức là ở giai đoạn nhẹ, được phát hiện sớm và chưa có biến chứng. Còn đối với những thể đái tháo đường đã ở giai đoạn biến chứng cấp tính thì tuyệt đối không được sử dụng thuốc Đông y mà cần đến ngay các trung tâm y tế để điều trị”. Bác sĩ Nguyễn Xuân Hướng, nguyên Chủ tịch Hội Đông y cũng nhấn mạnh: “Trước hết, tôi xin lưu ý kể cả Tây y và Đông y đều chưa có thuốc đặc trị tiểu đường. Các bài thuốc trong Đông y chủ yếu là dùng để hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường và bài “Bát vị tri bá gia giảm” cũng vậy. Tuy bài thuốc này được nghiên cứu và công bố rộng rãi nhưng người bệnh cũng không được tự ý bốc thuốc về uống mà phải được thầy thuốc chỉ định và thay đổi thêm bớt tùy vào thể trạng và triệu chứng của từng người”. |

Bộ Y tế tiếp nhận 500.000 liều vaccine sởi do FPT Long Châu tài trợ
Y tế - 2 giờ trước500.000 liều vaccine phòng bệnh sởi do hệ thống nhà thuốc và Trung tâm tiêu chủng FPT Long Châu đã được trao cho Bộ Y tế để phục vụ công tác tiêm chủng phòng chống dịch bệnh sởi.

Người phụ nữ 48 tuổi ở Thái Bình phát hiện bệnh ung thư vô cùng hiếm gặp từ dấu hiệu nhiều người Việt mắc phải
Sống khỏe - 4 giờ trướcGĐXH - Trước khi đến bệnh viện, bệnh nhân đã trải qua hơn một năm điều trị ở nhiều cơ sở y tế khác nhau do liên tục bị đau bụng, sốt và các triệu chứng bất thường liên quan đến hệ tiết niệu.

Người trưởng thành bị mỡ máu cao nên ăn gì?
Bệnh thường gặp - 4 giờ trướcMỡ máu cao làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Người cao tuổi, có bệnh nền cần dùng thuốc để giảm chỉ số mỡ máu về mức an toàn theo chỉ định của bác sĩ. Bên cạnh đó ăn uống đóng vai trò rất quan trọng.

Người đàn ông 35 tuổi ở Phú Thọ đang khỏe mạnh bất ngờ nhồi máu cơ tim cấp từ dấu hiệu nhiều người Việt bỏ qua
Bệnh thường gặp - 5 giờ trướcGĐXH - Người đàn ông bị nhồi máu cơ tim cấp vốn có sức khỏe bình thường, không có tiền sử bệnh tim mạch. Tuy nhiên, khoảng 2 ngày trước khi vào viện, người bệnh cảm thấy tức ngực, khó thở...

Thực phẩm mùa hè rẻ tiền, làm mát gan, người Việt nên dùng thường xuyên để giúp gan thải độc
Bệnh thường gặp - 8 giờ trướcGĐXH - Để giảm bớt “gánh nặng” cho gan, ngoài việc chú trọng đến những thức ăn tốt cho gan thì uống gì tốt cho gan cũng là vấn đề cần quan tâm.

Cẩn trọng với biến chứng chảy máu do bệnh trĩ
Y tế - 18 giờ trướcBệnh viện Thuận Mỹ ITO Đồng Nai, thành viên Tập đoàn y khoa Hoàn Mỹ vừa điều trị thành công cho trường hợp bệnh nhân chảy máu nhiều do bệnh trĩ.

Hóc xương cá vào đường thở, bé 16 tháng tuổi nhập viện khẩn cấp
Y tế - 21 giờ trướcHóc dị vật là tai nạn phổ biến và đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ nhỏ, nhất là khi ăn uống không đúng cách hoặc thiếu sự giám sát.

Bất an với thực phẩm 'bẩn’
Y tế - 21 giờ trướcVụ việc 3.500 tấn giá đỗ thành phẩm bị phát hiện ngâm, tưới bằng “nước kẹo”, cùng với hàng loạt vụ ngộ độc thực phẩm nghi do sử dụng thực phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ xảy ra gần đây tại Nghệ An đang gióng lên hồi chuông cảnh báo, đòi hỏi các cơ quan chức năng phải khẩn trương triển khai các giải pháp ngăn chặn.

Bộ Y tế chuẩn bị triển khai chiến dịch tiêm vaccine sởi đợt 3
Y tế - 22 giờ trướcGĐXH - Để ứng phó hiệu quả với tình hình dịch sởi, Bộ Y tế yêu cầu các Viện Vệ sinh dịch tễ và Viện Pasteur khẩn trương rà soát, lên kế hoạch và triển khai chiến dịch tiêm vaccine sởi đợt 3 trong năm 2025.

Phục hồi chức năng sau đột quỵ: Tiến hành sớm giúp bệnh nhân giảm di chứng nặng nề
Bệnh thường gặp - 23 giờ trướcGĐXH - Theo tổ chức Đột quỵ Thế giới (WSO), có tới 12 triệu trường hợp đột quỵ mỗi năm, trong đó khoảng 7,3 triệu ca tử vong và 5 triệu người sống sót với các di chứng gây tàn tật vĩnh viễn.

Người phụ nữ 47 tuổi ở Bắc Ninh phải nhập viện phẫu thuật cắt tử cung từ dấu hiệu nhiều chị em Việt mắc phải
Bệnh thường gặpGĐXH - Thường xuyên đau tức vùng hạ vị, đau nhiều trong kỳ kinh nguyệt, người phụ nữ ở Bắc Ninh đi khám phát hiện bị lạc nội mạc tử cung, đa u xơ tử cung và polyp cổ tử cung.