Hà Nội nên mở rộng địa giới về phía Ba Vì

Đã từng mở rộng Hà Nội lên tận Sơn Tây, Mê Linh

* Thưa ông, được biết thì đây không phải là lần đầu tiên thủ đô Hà Nội được đưa vào kế hoạch mở rộng địa giới hành chính?

Đúng vậy, Thủ đô Hà Nội có vai trò quan trọng trong hệ thống chính trị quốc gia nên đã được Bộ Chính trị xem xét đến rất nhiều lần. Lần xem xét quan trọng nhất vào thập kỷ 70 của thế kỷ trước và dự kiến đưa Thủ đô về chân núi Tam Đảo. Dù trong hoàn cảnh chiến tranh nhưng Chính phủ cũng đã đầu tư khá nhiều cơ sở hạ tầng ở thị xã Xuân Hoà và dự định đưa hầu hết bộ máy công sở về đó.

Đất Xuân Hòa giá trị nông nghiệp không cao lắm, lại có vùng đồi núi tiện cho việc bảo vệ, phòng chống máy bay địch. Chúng ta cũng đã làm cầu Thăng Long để nối giữa Thủ đô cũ và Thủ đô mới. Một số cơ sở như trường ĐH Kiến Trúc, nhà máy bê tông tấm lớn đã bắt đầu xây dựng ở đó, nhưng rồi vì nhiều lý do khác nhau mà kế hoạch không thành.

Đến thời gian hoà bình, vào những năm 80, Hà Nội thiếu đất để xây dựng công nghiệp, thấy Ba Vì có nhiều đất đai thuận lợi cho việc xây dựng, lại không xâm phạm vào đất nông nghiệp nên dự định mở rộng Thủ đô lên khoảng 2000 km2 bao gồm cả vùng Sơn Tây và Sóc Sơn, Mê Linh. Lúc đó tôi làm Phó chủ tịch UBND Thành phố. Thời gian sau, tôi về làm Thứ trưởng Bộ Xây Dựng thì không hiểu sao UBND TP Hà Nội lại xin Bộ Chính trị và Chính phủ thu hẹp Hà Nội lại còn 900km2 như ngày nay.

Đợi năng lực quản lý theo kịp thì không bao giờ mở rộng được

* Theo ông, đây có phải thời điểm cần thiết để mở rộng địa giới hành chính Thủ đô?

Sang đầu thế kỷ mới, UBND TP Hà Nội và Bộ Xây Dựng đã tổ chức một số cuộc hội thảo về vấn đề quy hoạch vùng Hà Nội và tôi cũng được mời tham luận. Thực ra, việc mở rộng một đô thị phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như năng lực quản lý của chính quyền địa phương, sức ép gia tăng dân số, các vấn đề về giáo dục, y tế, giao thông... Năng lực quản lý không chỉ phụ thuộc vào bản thân trình độ của người quản lý mà còn phụ thuộc vào cả phương tiện quản lý.

Thẳng thắn mà nói, hiện tại năng lực quản lý của chúng ta vẫn chưa thực sự mạnh, mở rộng địa giới ra nữa thì năng lực quản lý cũng vẫn thế thôi. Còn nếu nói đợi năng lực của Hà Nội mạnh lên, quản lý đâu ra đấy rồi mới mở rộng thì Hà Nội chẳng bao giờ mở rộng được. Vì để cải thiện được năng lực quản lý một đô thị thì cần phải có một thời gian dài, cần phải được đầu tư rất tốt.

Mở rộng phải tính đến lợi ích của các tỉnh xung quanh

* Có thể thấy khó khăn, thuận lợi gì trong kế hoạch này?

Đương nhiên khi chủ trương mở rộng địa giới Thủ đô thì chắc chắn có những mặt lợi nhưng cũng nên tính đến những mặt bất lợi. Nghĩa là mở rộng xong thì không chỉ tập trung đầu tư phát triển đô thị mà còn phải gánh theo một khối lượng vấn đề phi đô thị rất lớn. Như thế thì quả thực là không đủ sức.

Bên cạnh đó, Hà Nội không lấy trọn vẹn các tỉnh lân cận mà chỉ lấy những phần được xem là ưu thế của các tỉnh. Như vậy sẽ làm thay đổi hết sức cơ bản cơ cấu kinh tế của các tỉnh đó. Ví dụ như nhờ sự hiện diện của khu công nghiệp Mê Linh, tỉnh Vĩnh Phúc mới thay đổi được cơ cấu kinh tế vốn là nông nghiệp. Bây giờ Mê Linh tách ra thì kinh tế Vĩnh phúc lại trở về nông nghiệp.

Những vùng được vào Hà Nội thì chắc chắn hoan nghênh ngay vì bỗng nhiên trở thành “người Hà Nội”. Tuy nhiên, tỉnh đó chưa chắc đã hoan nghênh dù có thể vẫn chấp hành kế hoạch của Đảng và Chính phủ. Nguồn thu ngân sách chính của họ lấy từ thuế của các nhà máy trong khu công nghiệp, khu đô thị, giờ cắt về Hà Nội thì nguồn thu ngân sách chỉ trông vào nông nghiệp, liệu được mấy đồng, Trung ương lại phải trợ cấp. Vì vậy Hà Nội mở rộng cũng phải tính đến lợi ích của các tỉnh xung quanh.

Nên mở thành siêu đô thị

* Ông có thể đưa ra một giải pháp tối ưu?

Theo cá nhân tôi thì Hà Nội nên tập trung phát triển vùng đô thị hơn là mở rộng địa giới hành chính. Trong vùng đô thị, đô thị trung tâm và các đô thị vệ tinh xung quanh có mối quan hệ hàng ngày với nhau. Trên thế giới còn có nhưng vùng lớn hơn vùng đô thị gọi là siêu vùng đô thị như Tokyo, Thượng Hải, NewYork... Vùng đô thị thì có khoảng 3 - 4 triệu dân, siêu vùng đô thị phải có 10 triệu dân đổ lên.

Ở Việt Nam, chúng tôi thấy đã xuất hiện vùng đô thị Hà Nội và có những yếu tố siêu vùng đô thị ở TP Hồ Chí Minh. Xung quanh Hà Nội có rất nhiều khu đô thị, khu công nghiệp như Sơn Tây, Mê Linh, Phố Nối... Các tỉnh bạn cũng rất lao tâm khổ tứ để xây dựng và phát triển các khu đô thị ấy. Ở gần Hà Nội nên họ tận dụng đựơc lợi thế của Thủ đô như nguồn nhân lực chất lượng cao, hạ tầng cơ sở phát triển và đặc biệt là các dịch vụ y tế, giáo dục, ngân hàng, vui chơi giải trí...

Nếu chúng ta xây dựng tốt vùng đô thị Hà Nội thì các đô thị, các khu công nghiệp vệ tinh xung quanh sẽ đón người dân về làm việc, học tập và sinh hoạt, giảm thiểu hiện tượng người dân ngoại tỉnh tập trung về Hà Nội quá đông. Song song với nó là các vấn đề về giao thông, nhà ở, việc làm... được giải quyết tích cực.

* Nếu kế hoạch mở rộng Hà Nội được thực thi trong thời gian tới, theo ông nên mở rộng về hướng nào và bố trí khu vực hành chính ra sao?

Hiện nay, theo quy hoạch mà Hà Nội nhờ Hàn Quốc giúp thì khu trung tâm chính phủ sẽ ở bên Đông Anh và khu Tây Hồ Tây thuộc quận Tây Hồ. Như vậy dù có mở rộng Hà Nội thì các cơ quan, công sở nhà nước vẫn sẽ đóng trên phạm vi Hà Nội hiện tại chứ không phải trên phạm vi mở rộng. Vừa qua, Trung tâm Hội nghị Quốc gia cũng đã xây dựng ở Mễ Trì. Sắp tới, mấy khách sạn 5 sao do nước ngoài đầu tư cũng sẽ bám vào khu vực ấy.

Nếu Hà Nội nhất thiết phải mở rộng thì theo tôi khả năng sẽ mở về hướng Ba Vì như có lần đã thực hiện. Vì khu vực đó có đường cao tốc thuận tiện giao thông, lại nằm trong dự kiến quy hoạch và hiện tại đang có nhiều kết nối. Đây là một vấn đề quan trọng đối với quốc gia nên chính phủ cần thận trọng, nghiên cứu kỹ càng và thu hút sự tham gia của các nhà hoạt động chuyên môn có liên quan...

Xin cảm ơn ông!

Nguyễn Thắng