Mở rộng địa giới Hà Nội: Lùi thời gian hợp nhất

Báo cáo thẩm tra cho rằng, “việc tách nhập là một vấn đề lớn, quan trọng mang tính lịch sử và rất phức tạp, nhạy cảm. Trong khi đó, Tờ trình và các tài liệu kèm theo còn khá sơ sài, thiếu thuyết phục”.

Còn sơ sài!

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, ông Nguyễn Văn Thuận cho biết: “Đa số các ý kiến tham gia cuộc họp tuy tán thành với chủ trương mở rộng Hà Nội nhưng cho rằng “ngoài những Nghị quyết của HĐND các địa phương, thì chỉ có Báo cáo tóm tắt và Đề án định hướng quy hoạch Hà Nội mở rộng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 chưa đủ các luận cứ khoa học, các chỉ số kinh tế - kỹ thuật cần thiết để đánh giá. Một số nội dung quan trọng liên quan đến quy hoạch xây dựng Hà Nội sau khi được mở rộng cũng chưa rõ giải pháp cụ thể, lộ trình, bước đi trong quá trình tổ chức thực hiện, nhất là nguồn kinh phí cho việc thực hiện đề án…”.

Ngoài việc lưu ý về “quy mô mở rộng địa giới hành chính Hà Nội chưa được giải trình một cách thuyết phục”, các thành viên Ủy ban Pháp luật còn tỏ ra băn khoăn trong việc xây dựng và phát triển Thủ đô tiên tiến, hiện đại vì sao nhất thiết phải phát triển theo hướng mở rộng diện tích? Thuyết minh của Tờ trình còn có những lập luận “giản đơn, thiếu thuyết phục”. Chẳng hạn, việc sáp nhập huyện Mê Linh (Vĩnh Phúc) vào TP Hà Nội là vì “đã có thời gian huyện Mê Linh thuộc về thành phố Hà Nội, đồng thời nhằm khắc phục độ lõm về địa giới hành chính của tỉnh Vĩnh Phúc với đường địa giới hành chính của Hà Nội mới” hoặc “Việc sáp nhập 4 xã thuộc huyện Lương Sơn tỉnh Hòa Bình là nhằm khắc phục việc tranh chấp giữa tỉnh Hà Tây và tỉnh Hòa Bình đang tồn tại lâu nay tại khu vực này, hoặc vùng rau xanh hiện nay chủ yếu phục vụ Thủ đô Hà Nội và các đô thị vùng phụ cận… Nay chính quyền Hà Nội trực tiếp quản lý sẽ tạo ra độ an toàn và chất lượng cao hơn cho người dân Thủ đô Hà Nội mới”...

Chưa làm rõ năng lực cán bộ của hai địa phương

Về những tồn tại khi mở rộng Hà Nội, Tờ trình của Chính phủ tuy có nêu một số khó khăn, hạn chế trong việc mở rộng địa giới hành chính thành phố Hà Nội, nhưng để khắc phục những khó khăn, hạn chế này, ngoài những biện pháp phụ thuộc vào ý chí chủ quan như tập trung chỉ đạo để sớm có bộ máy chính quyền hợp nhất, sớm xây dựng quy hoạch Thủ đô, định hướng đầu tư vào những vùng có tiềm năng của tỉnh Hà Tây (cũ) thì Tờ trình và các tài liệu kèm theo cũng chưa nêu được các giải pháp để giải quyết những khó khăn từ việc điều chỉnh này.

Theo phân tích của Ủy ban Pháp luật thì sau khi mở rộng địa giới hành chính Thủ đô, dân số tăng gấp 2 lần, diện tích tăng gấp 3,6 lần so với dân số, diện tích của thành phố Hà Nội hiện nay và phạm vi quản lý rộng hơn, địa bàn nông thôn, vùng sâu, vùng xa nhiều hơn, khối lượng, quy mô công việc quản lý, điều hành lớn hơn và phức tạp hơn. Hơn nữa, đội ngũ cán bộ, công chức của Hà Nội sẽ được hợp nhất từ các địa phương khác nhau, chắc chắn sẽ đông hơn, trình độ chuyên môn, năng lực quản lý không đồng đều. Đây là vấn đề không đơn giản nhưng cũng chưa được làm rõ. Bên cạnh đó, việc tổ chức đời sống dân cư, đặc biệt là việc gia tăng đột biến về số dân mà phần lớn làm nông nghiệp hiện đang còn gặp rất nhiều khó khăn cả về đời sống vật chất và văn hoá, tinh thần, cũng như sự khác biệt về tập quán, thói quen, phong cách sinh hoạt... “Nhưng các giải pháp nhằm cơ cấu lại dân cư trên địa bàn Hà Nội sau khi được mở rộng, việc tổ chức đời sống dân cư cho phù hợp với đô thị loại một như thế nào cũng như những tác động kinh tế - xã hội của việc mở rộng địa giới hành chính đối với thành phố Hà Nội ra sao cũng chưa được đặt ra, làm rõ”.

Kiến nghị lùi thời gian thực hiện hợp nhất

Theo dự thảo Nghị quyết về việc mở rộng địa giới hành chính thành phố Hà Nội, Nghị quyết này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2008. Báo cáo thẩm tra cho rằng: Đây là một vấn đề cần được cân nhắc. Vì với thời gian như vậy, các cơ quan, tổ chức không thể có đủ thời gian, vật chất chuẩn bị, sẽ gặp không ít khó khăn trong hoạt động của các cơ quan, tổ chức. Đặc biệt, những vấn đề liên quan đến trách nhiệm, nghĩa vụ giữa các cơ quan, tổ chức và công dân ở những địa phương được sáp nhập đang được giải quyết thì sẽ được tiếp tục xử lý như thế nào? Đối với cơ quan tiến hành tố tụng thì không chỉ đơn giản là việc đổi tên mà còn phụ thuộc vào thẩm quyền cụ thể trong hoạt động điều tra, truy tố, xét xử.

Từ những phân tích nêu trên, đa số ý kiến đề nghị, trước mắt Chính phủ nên chỉ đạo Hà Nội và các địa phương có liên quan thực hiện tốt quy hoạch vùng (vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt). Đến một thời gian nhất định sẽ tiến hành việc xem xét, quyết định điều chỉnh địa giới. Như vậy, vừa có hiệu quả, vừa đạt được yêu cầu và mục đích đặt ra. Cũng theo loại ý kiến này thì việc chấp hành chủ trương của Đảng trước hết và điều cần phải làm, đó là việc các cơ quan có trách nhiệm của Chính phủ phải nghiên cứu và trình ra Quốc hội một Đề án khả thi với những giải pháp, lộ trình rõ ràng, cụ thể, kể cả việc dự kiến nguồn lực về con người và tài chính cho việc thực hiện đề án; để bảo đảm sau khi được Quốc hội quyết định thì có thể thực hiện được ngay.

Lê Hồng Sơn