Một thanh niên tâm thần bị công an bắt tạm giam trái luật?

Bà Lại Thị Nê trong quá trình kêu cứu cho con tại Hải Dương. Ảnh: Bình Minh

Gia cảnh bất hạnh

Chúng tôi tình cờ gặp bà Nê trong một buổi chiều muộn cuối tháng 9/2013 khi bà đang ngồi ăn bữa “cơm chiều” bên vỉa hè sát trụ sở Công an TP Hải Dương. Gọi là bữa “cơm chiều” cho sang, chứ thực tế khi đó bà Nê đang cầm nắm cơm chấm với muối trắng mà bà đã cẩn thận gói trong tấm lá chuối mang từ Thanh Hóa ra.

Hình ảnh người phụ nữ già cả, vừa ăn cơm vừa khóc khiến chúng tôi không nỡ dứt bước ra về. Lại gần hỏi chuyện, bà Nê cho biết vừa từ Thanh Hóa ra để khiếu nại các cơ quan tố tụng địa phương đã bắt tạm giam người con trai tâm thần của mình. Theo đó, con trai bà là anh Nguyễn Đức Nhương đang bị Công an TP Hải Dương khởi tố, bắt giam về hành vi cố ý gây thương tích. Điều đáng nói, thời điểm bị bắt tạm giam, anh Nhương đang phải điều trị tâm thần, hàng tháng vẫn được cấp phát thuốc miễn phí của ngành y để chữa bệnh.

Bà Nê kể lại, bà sinh ra trong một gia đình thuần nông, đến tuổi trưởng thành lập gia đình với ông Nguyễn Đức Văn sinh được 4 người con (3 trai, 1 gái). Cuộc sống nhà nông với bao khó khăn vất vả nên chẳng đứa con nào của bà được học hành đến chốn. Biết hoàn cảnh gia đình khó khăn, anh Nguyễn Đức Minh (SN 1972, con trai cả của bà Nê) đã nghỉ học sớm bươn trải làm thuê kiếm tiền giúp đỡ bố mẹ. Thế nhưng, bất hạnh đã ập xuống đầu người con trai cả hiếu thuận ấy, năm 2005, anh Minh mất trong một vụ tai nạn giao thông.

Giống như anh trai cả, anh Nhương sớm nghỉ học vào Đắk Lắk làm công nhân. Đầu năm 2011, anh Nhương gặp tai nạn giao thông, các bác sỹ kết luận anh Nhương bị vỡ hộp sọ, liệt 1/2 người. Nhờ sự cứu chữa tận tình của các bác sỹ, anh Nhương đã thoát khỏi lưỡi hái tử thần, nhưng thần kinh lúc tỉnh lúc mê, hàng ngày phải uống thuốc để chữa trị. Sau khi thấy hai anh trai bị nạn, người con trai út chán nản bỏ nhà vào Nam làm thuê, bị bạn bè lôi kéo và sa ngã vào con đường nghiện ngập. Hiện người này đã bị AIDS giai đoạn cuối.

“Theo Khoản 1 (Điều 13, BLHS) quy định về “tình trạng không có năng lực trách nhiệm hình sự” như sau: “Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội trong khi đang mắc bệnh tâm thần hoặc một bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình, thì không phải chịu trách nhiệm hình sự; đối với người này, phải áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh”. Như vậy, đối với trường hợp của anh Nhương, được cơ quan y tế xác nhận là đang bị bệnh tâm thần nên khi thực hiện hành vi phạm tội, người này đã mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình vì thế không phải chịu trách nhiệm hình sự. Bên cạnh đó, xét về khía cạnh con người, hiện tại anh Nhương vừa bị tâm thần, lại tàn tật nhưng CQĐT vẫn tiến hành bắt tạm giam là không thể hiện tính nhân đạo”. Luật sư Dương Kim Sơn (Đoàn Luật sư Hà Nội)

Kể về bệnh tình của anh Nhương, bà Nê nghẹn lời: “Từ ngày xảy ra tai nạn, con trai tôi có những biểu hiện bất thường, suốt ngày kêu đau đầu, la hét, chạy lung tung. Gia đình tôi nhiều lần đưa cháu đến Bệnh viện Tâm thần Thanh Hóa khám và điều trị. Tại đây, các bác sỹ kết luận cháu Nhương bị động kinh, rối loạn tâm thần, phải tiếp tục theo dõi điều trị. Do hoàn cảnh khó khăn nên sau một thời gian nằm viện, gia đình tôi đã làm đơn xin được điều trị ngoại trú”.

Tâm thần cũng bắt?

Sau một thời gian điều trị ngoại trú, bệnh tình của anh Nhương có dấu hiệu thuyên giảm nên đầu năm 2012, thanh niên này xin phép bố mẹ được đi bán tăm dạo trên địa bàn Hải Dương. Theo tố cáo của bà Nê, trong quá trình bán tăm dạo, anh Nhương gặp một thanh niên cùng quê tên là Viên Đình T (cũng đi bán tăm). Lấy lý do anh Nhương “xâm phạm địa bàn”, đối tượng T thường xuyên đánh đập, bắt Nhương phải nộp tiền “bảo kê” khoảng 5.000 đồng/ngày. Ban đầu, anh Nhương chấp hành nộp tiền “bảo kê” đầy đủ, nhưng vì tàn tật chẳng đi lại được nhiều nên nhiều hôm không bán được gói tăm nào. Không có tiền đóng nên anh Nhương thường xuyên bị T đánh đập.

Sáng ngày 9/6/2012, anh Nhương đang lết từng bước đi bán tăm dạo thì bất ngờ gặp T và bị bắt nộp tiền “bảo kê”. T lao vào đánh đập, hành hung một cách tàn nhẫn. Quá sức chịu đựng, anh Nhương vơ lấy con dao gọt hoa quả ở gần đó đâm vào bụng T gây thương tích. Sau đó, anh Nhương bị triệu tập lên cơ quan công an ghi lời khai nhưng được cho về.

Gần 3 tháng sau khi xảy ra vụ xô xát, ngày 13/9/2012, anh Nhương nhận được giấy triệu tập, yêu cầu có mặt tại trụ sở Công an TP Hải Dương để nhận quyết định khởi tố vụ án về tội “cố ý gây thương tích”. Do trong thời điểm này anh Nhương lại tiếp tục được điều trị tâm thần tại Bệnh viện Tâm thần Thanh Hóa nên không đến theo giấy triệu tập. Cơ quan CSĐT Công an TP Hải Dương sau đó đã bắt tạm giam anh Nhương vì không chấp hành lệnh triệu tập của cơ quan điều tra.

Những tài liệu mà bà Nê cung cấp đến PV Báo GĐ&XH cho thấy, trên thực tế anh Nhương đã và đang bị bệnh tâm thần, hàng ngày vẫn phải dùng thuốc để chữa trị theo phác đồ của Bệnh viện Tâm thần Thanh Hóa. Điều này cũng được thể hiện tại cuốn sổ y bạ do Bệnh viện Tâm thần Thanh Hóa cấp ngày 14/3/2011 mang số 3366 có tiêu đề: “Sổ điều trị ngoại trú tâm thần; dùng cho bệnh nhân bị động kinh”. Trong cuốn sổ này đã ghi đầy đủ quá trình theo dõi điều trị tâm thần đối với bệnh nhân Nhương.