Ngôi nhà huyền thoại và hai mẹ Việt Nam Anh hùng

Tản mạn trong ngôi nhà huyền thoại

Mẹ Thứ có 9 người con trai, 1 người con rể và 2 cháu ngoại đã hy sinh vì tổ quốc; con gái của mẹ - bà Lê Thị Trị - có chồng và 2 con trai hy sinh ở chiến trường.

Hôm tôi đến, mẹ Trị đang ân cần chải tóc và rửa chân cho mẹ Thứ. Thấy tôi giơ máy ảnh chụp, mẹ Trị cười: “Tui thật tự hào về má. Tui luôn nói với cháu con, hãy sống và noi gương - lòng nhân ái và đức hy sinh của má”.

Mẹ Thứ độ này rất yếu nên tôi hạn chế hỏi han, làm phiền mẹ. Nhưng ngày ngày, từng đoàn người vẫn nườm nượp về thăm mẹ. Không những thế, ai nhìn thấy mẹ đều muốn được ôm hôn khuôn mặt nhăn nheo và nắm bàn tay chai sần của mẹ...

Theo lời kể của những người cao tuổi, thời thanh nữ khuôn mặt ấy rất đẹp. Bàn tay thon thả ấy điệu đà trong những lần hát đối, nhưng cũng thoăn thoắt dệt vải, làm ruộng, đào hầm, bưng cơm nước, ra hiệu cảnh giác và cáng thương cho bộ đội, du kích hoạt động trong hầm nhà cũng như trong làng mình...

Rất nhiều người về thăm, mẹ đều tâm sự: “Công cán nhà tui như cái móng tay. Dù 9 con trai tui hy sinh cho đất nước, nhưng tui không mong Nhà nước đền đáp chi hơn cả, bởi có những người còn khổ hơn tui”. Với mẹ Thứ, “cái gì cách mạng cần, sẵn sàng cống hiến”. Chồng mẹ, cụ Lê Tự Trị, từng đào hầm bí mật, nuôi quân, bảo vệ cách mạng nhiều năm ròng. Thế nhưng, hoà bình lập lại, mẹ Thứ bàn với chồng dứt khoát không nhận ưu đãi, khi chính quyền định xây dựng nhà tình nghĩa cho gia đình. Đổi lại, cụ Trị băng rừng lội suối lên tít tắp huyện Tiên Phước để mua những gian nhà cũ, về lắp ghép sống tạm.

“Những cái nhỏ làm nên cái lớn, Người mẹ này trên cả vĩ đại”- Một cựu binh Mỹ đã phải thốt lên như vậy khi gặp mẹ. Ông ta băn khoăn: “Liệu những người mẹ như mẹ Thứ có tha thứ cho chúng tôi không?”; “Có thể tạc tượng đài bất tử cho người mẹ lấy nguyên mẫu từ mẹ Thứ?”.

Băn khoăn của ông nhanh chóng tìm được câu trả lời khi cuối năm nay, tượng đài Bà mẹ VNAH lấy nguyên mẫu từ mẹ Thứ của nhà điêu khắc Đinh Gia Thắng sẽ được khởi công tại núi Cấm...

Tạc tượng ghi nhớ công ơn

Theo thiết kế, tượng đài sẽ được đặt trên đồi Yên Ngựa của núi Cấm, với tổng diện tích 15 ha. Công trình gồm 2 phần: Phần mỹ thuật là khối tượng đá sa thạch hình cánh cung, dài 81m với tượng mẹ Thứ ở chính giữa có chiều cao 18m và 8 trụ huyền thoại bằng đá sa thạch, cao 9m hướng ra phía sông Trường Giang và biển Đông; phần xây lắp là các hạng mục như quảng trường, sân hành lễ, nhà lưu niệm, khu du lịch...

Dự kiến tổng mức đầu tư cho công trình 80 tỷ đồng (trong đó phần Mỹ thuật là 55 tỷ đồng). Dự kiến công trình sẽ được khởi công vào cuối năm nay.

Cũng theo thiết kế, khối tượng chính là tượng bán thân gắn vào khối núi đá nhân tạo. Chất lượng cũng làm bằng đá sa thạch, có độ cứng và chống bào mòn cao. Tượng mẹ nhô ra phía trước đủ tạo nên điểm nhấn của khối. Các mảng miếng vách núi đá hai bên theo hướng thấp dần với đường nét và tỷ lệ thay đổi uyển chuyển, nhịp nhàng, dứt khoát để toát lên vẻ hùng vĩ, lồng lộng của hình tượng Mẹ VNAH. Chân dung người mẹ được tạc bằng những mảng khối cách điệu hiện đại, mạnh mẽ mà sống động, hài hoà và vô cùng gần gũi. Bởi pho tượng không chỉ gợi nên cảm giác rất giống mẹ Thứ, mà còn giống với hình ảnh những bà mẹ Việt Nam khác.

“Hình tượng Mẹ đã khắc trong tâm khảm bao người” - Họa sĩ Đinh Gia Thắng đã nói như vậy. Theo anh, chính vì điều đó mà anh đã  phác thảo tác phẩm thành công trên cả ý tưởng ban đầu: “Mỗi khi vào việc, tôi thấy như có một ma lực nào đó truyền vào tâm cảm nguồn sức mạnh, tạo cảm hứng vô tận”. Anh cho biết, trong khối đá hình tượng trái núi, đỉnh chính là chân dung nguyên mẫu mẹ Thứ, xung quanh là các thế hệ con cháu; còn dòng suối thể hiện sự tận hiến với tổ quốc.

Tính đến thời điểm này, ngoài ngân sách của tỉnh Quảng Nam dành cho công trình 30 tỷ đồng, các cơ quan, đơn vị đã đóng góp được gần 15 tỷ đồng. Cuộc vận động xây dựng Tượng đài Mẹ VNAH đang được đông đảo các tầng lớp nhân dân, ban ngành hưởng ứng.

Trước khi tạm biệt mẹ, tôi hỏi mẹ có vui không khi hình tượng mình được làm nguyên mẫu dựng tượng đài, mẹ cười hiền và lại nhẹ nhàng nhắc lại câu đã nói: “Công cán nhà tui như cái móng tay mà”.

Xuân Hoài