“Phên giậu” nơi đỉnh trời

 

Từ thành phố Lào Cai tới đồn Tả Gia Khâu phải đi 87km, vượt qua dốc Chín Quai dày đặc sương mù, đến độ giữa trưa mà xe máy vẫn phải bật đèn vàng để tránh nhau. Quốc lộ 4D đang bị quây từng đoạn để đặt mìn phá núi. Đất đá lởm chởm, ăn bớt con đường vốn chỉ rộng hơn đường ngựa chạy.

 

12km từ xã Pha Long lên Tả Gia Khâu là đường đất, lớp bụi dày tới hơn 10cm khiến xe liên tục chìm bánh, xoay nghiêng, đảo xè xè. Người không quen địa hình có lẽ phải sớm bỏ cuộc. Đây là điểm cuối cùng của Mường Khương, tiếp giáp huyện Si Ma Cai, bước qua sông Xanh là tới Vân Nam (Trung Quốc). Chúng tôi giật mình khi thấy anh công an phụ trách địa bàn Tả Gia Khâu đưa cho cái áo mưa để khoác ngoài dù nắng rất to. Hoá ra đó là “bảo bối” chống bụi hữu hiệu để quần áo không bị đổi màu.

 

Đồn biên phòng Tả Gia Khâu quản lý 12km đường biên với 3 cột mốc (168, 169, 170), chủ yếu là đường sông, chạy dọc sông Xanh, sông Chảy. Địa bàn gồm 2 xã Tả Gia Khâu và Dìn Chin, địa hình vô cùng hiểm trở, nhiều núi cao, vực thẳm, dân cư chỉ có hơn 5.000 nhân khẩu, chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số (Tu Dí, Pa Dí, Thu Lao, Mông, Phù Lá...). Quan hệ thân tộc, hoạt động qua lại giao lưu hàng hoá diễn ra thường xuyên, khiến tình hình an ninh biên giới rất phức tạp.

 

Sáng sớm, các chiến sĩ biên phòng lên đường tuần tra, chiều muộn mới trở về. (Ảnh: Hà Ly)

 

Thời gian trước, nhiều hộ dân thuộc 2 thôn Ngải Thầu 1, Ngải Thầu 2 (xã Dìn Chin) có ý định “di bản” xuống địa điểm khác. Đồn đã bố trí lực lượng xuống từng thôn bản động viên, phân tích để đồng bào hiểu, vì thế chưa xảy ra hiện tượng di canh, di cư.

 

Mấy năm gần đây, Tả Gia Khâu nóng lên tình trạng bắt cóc trẻ em bán qua biên giới. Ngày 19/12/2008, đồn nhận được tin báo, cháu Hoàng Thị Cọt, sinh năm 1995, dân tộc Nùng, trú tại thôn Mào Sao Chải (xã Dìn Chin) đi chăn bò rồi không thấy về. Cháu Cọt rất đáng thương: bố đẻ bị tử hình vì tội giết người, mẹ chết vì tai nạn lao động. Đồn đã huy động chiến sĩ đi tìm, nhưng do địa hình hiểm trở, lại ngay sát biên giới nên nhiều khả năng cháu Cọt đã bị bắt cóc đem bán. Cũng trong năm 2008, trên địa bàn còn xảy ra vụ bắt cóc 2 cháu nhỏ đang trên đường cùng mẹ đi chợ. Dù đã phối hợp cùng công an địa phương, biên phòng nước bạn tích cực tìm kiếm nhưng tới nay tung tích 2 cháu nhỏ vẫn bặt tin.

 

Trên địa bàn cũng đang báo động tình trạng phụ nữ vượt biên sang Trung Quốc lấy chồng. Kẻ xấu dùng thủ đoạn cho chị em xem những thước phim mô tả cảnh sống sung sướng “ở phía bên kia”, làm nhiều cô gái nhẹ dạ tin theo những đối tượng lừa đảo vượt biên sang nước bạn, thậm chí bỏ lại chồng con để hy vọng đổi đời nơi đất khách.

 

Chợ Lao Kha (Sèo Thầu, Hà Khẩu, Vân Nam, Trung Quốc) là  điểm tập kết, mua bán gia súc lớn nhất trong khu vực. Gần đây, lợi dụng thói quen thả gia súc trên rừng của đồng bào dân tộc, một số đối tượng đã bắt trộm gia súc đem bán. Với những vấn đề nóng như vậy, công tác tuần tra biên giới vì thế luôn được coi trọng, đặc biệt là những trọng điểm như bãi bồi Dìn Chin, cầu đá Lao Tô, ngã ba sông... Hoạt động tuần tra cũng gặp nhiều khó khăn bởi địa bàn chủ yếu là núi đá dựng đứng, nhiều vực thẳm, phần lớn biên giới là đường sông. Muốn đi hết chiều dài đường biên 12km do đơn vị quản lý mất đúng 15 ngày, đi lại rất nguy hiểm. Còn muốn tới mốc 168 cả đi và về mất gần 1 tuần. Hàng tuần đơn vị đều tổ chức 4 buổi đi tuần tra, thường phải chia nhỏ quân số để tuần tra theo chặng, đảm bảo luôn có lực lượng ở từng cột mốc biên giới.

 

Trung tá Nguyễn Phi Khanh, Đồn trưởng đồn Biên phòng Tả Gia Khâu cho biết, khu vực biên giới vẫn còn những bãi mìn và đầy rẫy bẫy thú rừng của người bản địa. Có lần, chính anh đã va phải dây mìn, nhưng may là mìn xịt. Khó khăn nhất vẫn là việc đi tuần mùa Đông, bởi mùa Đông biên giới rất khắc nghiệt. Rét buốt xương. Nhiệt độ trung bình 6- 7 độ C, có khi xuống tới 2- 3 độ C. Thế mà các chiến sĩ vẫn phải xắn quần, xách dép lội dọc sông Chảy, sông Xanh đi tuần. Bàn chân tê cứng đi vì rét... Tất cả để giữ bình yên cho mảnh đất biên cương.

 

 

Đồng bào ở đây còn giữ nhiều hủ tục lạc hậu: Ma khô, kéo vợ, chữa bệnh bằng thầy mo... Vì thế, những chiến sĩ của Đồn phải làm nhiệm vụ tuyên truyền để đồng bào dân tộc hiểu, từ bỏ dần những hủ tục, xây dựng nếp sống văn hoá mới. Công tác tuyên truyền về chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, nhà nước đặc biệt là về dân số kế hoạch hoá gia đình...  cũng rất được chú trọng.

 

Do trình độ dân trí của đồng bào dân tộc còn thấp, lại bị ăn sâu bởi phong tục tập quán lạc hậu, nên việc tuyên truyền luôn phải thực hiện qua 2 khâu: Qua già làng trước rồi mới họp dân bản để già làng truyền đạt lại. Mỗi khi tuyên truyền bằng băng đĩa, các chiến sĩ còn phải bất đắc dĩ chiếu xen kẽ những đoạn phim chưởng để giữ đồng bào ngồi xem.  

 

Lớp bụi dày hơn 10cm, địa hình hiểm trở khiến Đồn biên phòng Tả Gia Khâu như “ốc đảo”, rất khó giao lưu với bên ngoài. (Ảnh: Hà Ly)

 

Tả Gia Khâu là xã đặc biệt khó khăn của huyện Mường Khương, cũng là một trong số những xã nghèo nhất của Lào Cai. Ngày 25/12/2008, dòng điện mới tới được đây, nhưng chỉ 5/12 thôn đón được điện lưới quốc gia, còn vẫn trong cảnh đèn dầu. Nhưng đường dây truyền tải quá xa, buổi tối bóng đèn chỉ mờ ảo không đủ sáng. Muốn xem tivi phải tắt hết mọi thiết bị khác. Sóng viễn thông cũng chưa tới được đây, mỗi khi cần gọi điện phải trèo lên đỉnh núi cao chao sóng, vợt sóng, nhưng cũng rất chập chờn, thường xuyên đứt quãng. Báo chí lên tới được đây thì ít nhất cũng phải chậm 3- 4 ngày. Bởi thế nơi đây gần như là “ốc đảo”, mọi hoạt động giao lưu với bên ngoài đều bị cản trở.

 

Nước sinh hoạt thiếu vẫn chưa được khắc phục, phải đi bộ gần 3km xuống Pạc Tà, đóng nước vào can mang về dùng. Mùa khô, nước trong các khe suối cạn dần, tình trạng thiếu nước càng trầm trọng. Muốn có nước nấu cơm thì phải nhịn tắm. Anh em đùa nhau rằng, người “mọc rễ” vì cả tuần mới được tắm một lần.

 

Với những thành tích trong công tác bảo vệ an ninh biên giới, năm 1990, Đồn biên phòng Tả Gia Khâu đã được nhà nước trao tặng danh hiệu đơn vị Anh hùng.

Anh Bàn Văn Minh, Bí thư Đoàn của Đồn biên phòng Tả Gia Khâu cho biết: “Chẳng mấy khi có người dưới xuôi lên thăm đồn vì đường sá đi lại quá khó khăn, nguy hiểm. Chiến sĩ của đồn chủ yếu là người trẻ, nhiều người chưa có người yêu nên rất sợ sự buồn tẻ. Anh em luôn động viên nhau để tinh thần không dao động”.

Màu áo xanh của những chiến sĩ biên phòng đồn Tả Gia Khâu đã quá quen thuộc với đồng bào dân tộc nơi đỉnh trời. Chiến sĩ của đồn đã thực hiện “bốn cùng” (cùng ăn, cùng ở, cùng làm, cùng nói tiếng) với đồng bào. Năm 2008, đồn đã xây dựng được 4 nhà đại đoàn kết cho những hộ khó khăn trong địa bàn, giúp nhân dân làm đường liên thôn, liên xã, nhà văn hoá, bãi tắm Dìn Chin... 3 ngày ở đồn, tận mắt chứng kiến tất cả những khó khăn, vất vả, hiểm nguy, chúng tôi cũng hiểu được phần nào cuộc sống của những người lính “phên giậu” thời bình.

 

Chúng tôi lặng lẽ rời Tả Gia Khâu khi bóng tối đã đổ sập xuống chân núi, sương giăng mờ lối đi. Chiếc xe máy lại xoay nghiêng, đảo bánh xè xè vì lớp bụi dày hơn 10cm. Ngay sau lưng chúng tôi, nơi đỉnh trời biên giới có những con người thầm lặng hy sinh cho sự yên bình của vùng biên.