Quả mướp - Món ăn, vị thuốc

Mướp dễ trồng, có mặt từ Nam chí Bắc, có cả ở Trung Quốc, Lào, Thái Lan và một vài nước Đông Nam Á khác. Mướp dùng làm thuốc được ghi chép trong y văn cổ. Theo y học cổ truyền mướp có vị ngọt, tính bình, không độc.

Cách dùng: Mướp non rửa sạch đun lấy nước uống, có thể uống thay nước.

Rễ mướp: Dùng làm thuốc sổ. Có thể sử dụng cho bệnh nhân táo bón.

Liều dùng: Người lớn: 20g/ngày. Trẻ em 6-8g/ngày: Đun một lượng nước vừa đủ cho uống.

Lá mướp tươi: Vò nát rồi đắp lên những chỗ bị zona, có tác dụng giảm đau, se miệng vét loét.

Lá mướp khô: trong dân gian thường dùng chữa nước ăn chân (nấm kẽ chân).

Cách dùng: đốt lá mướp lấy than (có thể trộn thêm than tóc rối) đắp vào kẽ chân.

Đông y sử dụng xơ mướp chữa nhiều bệnh:

Đau tức ngực khó thở (Trong Đông y thuộc khí trệ gây tắc kinh lạc): Xơ mướp 20g, Uất kim 20g (củ của nghệ - mọc từ thân rễ nghệ ra), Cát cánh 8g, Chỉ xác 8g… sao vàng sắc uống ngày một thang, sau 3 ngày có thể có kết quả tốt.

Người bị phong thấp hay bị co rút có thể dùng xơ mướp kết hợp với Tần giao, Tang ký sinh, có thể dùng Độc hoạt ký sinh thang cho thêm xơ mướp (tên thuốc là Tu quy lạc) 20g sao dấm sắc uống.

Thai phụ tắc sữa: dùng xơ mướp 20g, Vương bất lưu thành (sao vàng) 20g, Lộ lộ thông hay Thông thảo 10g, Xuyên sơn giáp (sao phồng) 10g. Sắc uống 7 ngày, ngày 1 thang.

Tắc sữa do viêm tuyến vú: Xơ mướp 9g, Đan bì 9g, Kim ngân hoa 15g, Bồ công anh 15g, Chỉ xác sao 12g. Sắc uống hằng ngày.

Ho nóng, nhiều đờm, đau tức ngực: Xơ mướp 15g sao tồn tính, ngày 2g bột uống với đường kính.

Trĩ và lòi dom: Xơ mướp sao tồn tính 20g, cặn vôi lâu năm 20g, Hùng hoàng 5g, mật lợn vừa đủ, lòng trắng trứng 1 cái. Trộn đều đắp vào sẽ cầm.

Trị phù thũng (phù chân và bụng): Xơ mướp 60g sao rượu, sắc uống đến hết thì thôi (3-5 ngày).

Phối hợp chữa di chứng tuần hoàn não: Xơ mướp 10g, Hoài ngưu kết 10g, cành dâu 30g, Hoàng kỳ 30g. Sắc uống hàng ngày sẽ giảm bớt hội chứng tê liệt sau xuất huyết não.

Chữa ít sữa: Xơ mướp 30g, quả sung xanh 60g hầm với móng giò hoặc thịt lợn ăn ngày một lần cho tới khi nhiều sữa.

Chữa tắc kinh: Bột xơ mướp sao tồn tính 12g, rượu 10ml uống ngày 2 lần.

Ngứa vùng kín phụ nữ: Xơ mướp 30g, tỏi 60g, nước 1 lít, đun sôi, ngâm ngày 2 lần, mỗi lần ngâm 20-30 phút.

Theo giáo sư Trần Thọ Phương thì dùng xơ mướp chữa viêm tuyến vú rất hiệu quả. Ông chữa khỏi cho 21 người/30 người khỏi ngay sau một ngày đắp, 3 người sau 2 lần đắp, 3 người sau 3 lần đắp. Tỉ lệ là 90% (Tổng 27/30).