Tận dụng cơ hội dân số "vàng" (1): Cơ hội "có một không hai"

"Vàng" trong tay

Để những công dân "vàng" đem lại sự phát triển thần kỳ cho đất nước, rất cần những chính sách đào tạo và phát triển nguồn nhân lực (Ảnh: Dương Ngọc).

Việt Nam đã làm được một kỳ tích: Đưa tỉ số phụ thuộc (dưới 15 tuổi và trên 65 tuổi) của nước ta giảm một cách đáng kể trong vòng 30 năm (1979 - 2009): Từ 89,5% giảm xuống còn 46,4%. Đi cùng niềm hân hoan ấy là những dự đoán và mong mỏi cho một sự phát triển vượt bậc về kinh tế, xã hội - điều mà các "con rồng" châu Á trải qua giai đoạn này đạt được.

Với cơ cấu dân số như hiện nay, mỗi năm Việt Nam có thêm khoảng 1 triệu người bước vào độ tuổi lao động. Nguồn lao động dồi dào này là niềm mơ ước của rất nhiều quốc gia. Theo Giáo sư Nguyễn Đình Cử - Viện trưởng Viện Dân số và Các vấn đề xã hội (Trường ĐH Kinh tế Quốc dân), nếu lấy kết quả của Tổng điều tra Dân số và Nhà ở năm 2009 làm số liệu đầu vào năm gốc và sử dụng một số giả thiết, để tính toán sẽ cho thấy kết quả tổng quát của dự báo dân số Việt Nam từ năm 2010 - 2060. Theo đó, cơ cấu dân số "vàng" của ta sẽ kéo dài trong khoảng 39 năm. Trong đó, có 3 năm (2015 - 2017), dân số Việt Nam có số người phụ thuộc thấp nhất.

Đặc điểm nổi bật của dân số "vàng" là cả tỉ lệ và số lượng người trong độ tuổi lao động thực tế (15 - 64) tăng lên trong khoảng 20 năm đầu. Sau đó, tỉ lệ này giảm nhưng dân số trong độ tuổi tích cực tham gia hoạt động kinh tế vẫn tăng và đạt số lượng cực đại khoảng 72 triệu người vào năm 2039.

Có thể thấy, chúng ta đang có trong tay một lực lượng lao động "vàng", giống như cầm trong tay một khối vàng cực lớn. Câu hỏi đặt ra là chúng ta sẽ làm gì với lượng vàng lớn như thế trong tay?

Cơ hội duy nhất

Theo PGS.TS Đào Văn Dũng - Vụ trưởng Vụ Các vấn đề xã hội, Ban Tuyên giáo Trung ương: Thời kỳ dân số "vàng" đóng góp khoảng 1/3 vào tăng trưởng của các nước châu Á có tăng trưởng thần kỳ về kinh tế. Tuy nhiên, để những công dân "vàng" đem lại sự phát triển thần kỳ cho đất nước, rất cần những chính sách đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.

TS Giang Thanh Long - Trường ĐH Kinh tế Quốc dân cho rằng: "Lợi tức có được từ cơ cấu dân số "vàng" sẽ không tự đến nếu chính phủ các nước không có chính sách phù hợp". TS Long cho biết, Nhật Bản - đất nước có sự phát triển thần kỳ nhờ cơ cấu dân số "vàng" - đã có chính sách đầu tư rất lớn cho giáo dục và y tế.  Ngay từ những năm 1970, họ gọi những người học nghề và đại học là những "quả trứng vàng". Ngay sau khi được đào tạo, họ quay trở lại cống hiến cho ngành sản xuất của Nhật Bản. Bài học từ Hàn Quốc và Ghana cũng cho thấy giá trị của chính sách hợp lý. Hai nước có xuất phát điểm như nhau nhưng với sự đầu tư và bước đi thích hợp, tích lũy trí thức Hàn Quốc đã có sự khác biệt trong nguồn vốn tư bản và nhân lực...