Hà Nội
23°C / 22-25°C

Xuyên bối mẫu – Dược thảo quý trị ho

Thứ sáu, 08:06 16/07/2010 | Sống khỏe

Giadinh.net - Tới Tứ Xuyên (Trung Quốc), ai cũng thấy thú vị về một loại cây được trồng ở khắp mọi nơi. Cây này cao chừng 50 cm, lá nhỏ, dài, hoa màu tím nhạt, thường chúc xuống đất, trông giống một loại cây cảnh.

Cây và vị thuốc xuyên bối mẫu

Hỏi người dân bản địa mới biết đó là một loại dược thảo quý, sử dụng làm thuốc đông y rất được ưa chuộng.
 
Thân rễ của cây này có các củ bện xoắn như con ốc, bám chi chít vào rễ trụ nom giống đàn con bám vào vú mẹ, nên xét về hình thức được gọi là Bối mẫu.
 
Chính phần này được sử dụng làm thuốc. Do được trồng ở Tứ Xuyên nên vị này được gọi là Xuyên bối mẫu.
 
Có một câu chuyện được lưu truyền trong dân gian về sự ra đời của cái tên Xuyên bối mẫu. Xưa kia, cũng ở mảnh đất Tứ Xuyên này, có một thai phụ do mắc bệnh lạ (người phiền khát, ngực nóng, ho không dứt) sinh hạ năm lần bảy lượt thai nhi đều chết yểu, bị gia đình chồng ruồng bỏ.
 
May thay, có một thầy lang thương tình mách cho một dược thảo quý, sau 3 tháng dùng thuốc thì vừa lúc có tin mừng, bà đã hoài thai. Đủ tháng đủ ngày, bà sinh hạ được bé trai khỏe mạnh, hồng hào. Trong niềm vui mừng khôn tả, bà xin được đặt tên cho vị thuốc này là Bối Mẫu với ý nghĩa “Quý như bảo bối của Người mẹ”. Cái tên Bối Mẫu cũng được sử dụng phổ biến từ đó.

Sau này, Xuyên bối mẫu được sử dụng rộng rãi làm vị thuốc trừ ho, đặc biệt dùng cho các thai phụ (Xuyên bối mẫu nghiền thành bột, luyện với đường cát, vê thành viên, dùng ngậm hoặc uống ngày 1 – 2 viên, gọi là Cấp cứu phương).

Xuyên bối mẫu, vị đắng, tính hơi hàn. Qui kinh Phế và Tâm, có tác dụng: Nhuận phế trừ đàm (trừ đờm), chỉ khái (trừ ho), thanh nhiệt tán kết. Là vị thuốc chủ đạo trong nhiều bài thuốc đông y trừ ho, trong đó có bài thuốc nổi tiếng “Xuyên bối tỳ bà cao” (Chữ “xuyên bối” là viết gọn của Xuyên bối mẫu).
 
Trong bài thuốc này, Xuyên bối mẫu được phối hợp thêm nhiều vị: Tỳ bà diệp, cát cánh, sa sâm, cam thảo, bán hạ, ngũ vị tử, viễn chí, khổ hạnh nhân. Bởi vậy tăng cường công năng nhuận phế, hóa đờm, thanh phế nhiệt, giáng khí nghịch, chỉ khái; dùng điều trị các chứng ho: ho gió, ho khan, ho có đờm; đặc biệt ho dai dẳng lâu ngày do phế âm hư, phế nhiệt, ho tái đi tái lại nhiều lần do dị ứng thời tiết.
 
Đặc biệt, “Xuyên bối tỳ bà cao” khi gia giảm thêm 2 vị thuốc dân gian Việt Nam: Một là Ô mai, vị chua, tính liễm, có thể thăng, có thể giáng, giúp thuận khí chỉ khái (trừ ho); Hai là Mật ong giúp sát khuẩn, mau lành vết loét, dịu ho và bồi bổ cơ thể…thì công hiệu trừ ho lại như được tăng thêm mấy phần.
 
Điều đáng ghi nhận là sự phối hợp thêm Mật ong, cùng với nhiều vị có tính bổ khác trong bài thuốc như Sa sâm, Viễn Chí, Cam thảo, Ngũ vị tử, giúp nâng cao thể trạng, tăng cường sức đề kháng, nhờ đó bệnh chóng hồi phục và phòng ngừa tái phát.
 
Điều này phù hợp với quan điểm Đông y trong chữa trị các chứng ho lâu ngày “Phế nhiệt gây ho kéo dài là bệnh thuộc chứng hư, khiến cơ thể mệt mỏi lâu ngày mà dẫn tới suy kiệt, bởi vậy, trong trị ho cũng cần phải cứu bổ ngay” (Danh y Hải Thượng Lãn Ông).
 
Sự kết hợp bài thuốc “Xuyên bối tỳ bà cao” với 2 vị Ô mai, Mật ong được vận dụng và phát triển thành sản phẩm thuốc ho đông dược có tên là thuốc ho Bảo Thanh.
 
Tiến sĩ Nguyễn Hoàng
hoaianh
Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Nắng nóng gay gắt, thận trọng với những dấu hiệu này kẻo đi viện không kịp

Nắng nóng gay gắt, thận trọng với những dấu hiệu này kẻo đi viện không kịp

Sống khỏe - 1 giờ trước

GĐXH – Theo các bác sĩ, sốc nhiệt trong mùa nắng nóng là một tình trạng cấp cứu y tế. Việc chậm trễ trong xử trí có thể khiến người bệnh bị tổn thương não, các cơ quan nội tạng, thậm chí tử vong.

3 ngày sau khi ăn lòng lợn, tiết canh, người đàn ông 63 tuổi ở Hà Nội rơi vào nguy kịch

3 ngày sau khi ăn lòng lợn, tiết canh, người đàn ông 63 tuổi ở Hà Nội rơi vào nguy kịch

Y tế - 4 giờ trước

GĐXH - Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng mệt, kích thích, nổi nhiều ban tím trên cơ thể, khó thở, chi lạnh nên nhanh chóng được đặt ống nội khí quản thở máy và lọc máu.

Thời điểm uống cà phê đem lại nhiều lợi ích

Thời điểm uống cà phê đem lại nhiều lợi ích

Sống khỏe - 7 giờ trước

Mọi người thường có thói quen uống cà phê vào buổi sáng nhưng không phải giờ nào cũng phù hợp.

2 bệnh viện đầu ngành chạy đua cứu sống mẹ con sản phụ mắc căn bệnh nguy hiểm

2 bệnh viện đầu ngành chạy đua cứu sống mẹ con sản phụ mắc căn bệnh nguy hiểm

Mẹ và bé - 10 giờ trước

GĐXH - Theo các bác sĩ, mang thai khi đang điều trị lao kháng thuốc là trường hợp đặc biệt nguy hiểm khi vừa phải đảm bảo tính mạng cho mẹ, vừa phải bảo vệ thai nhi trong bụng.

Chỉ sau vài ngày bị sốt, người đàn ông 35 tuổi rơi vào nguy kịch do căn bệnh hay gặp ở trẻ nhỏ

Chỉ sau vài ngày bị sốt, người đàn ông 35 tuổi rơi vào nguy kịch do căn bệnh hay gặp ở trẻ nhỏ

Sống khỏe - 11 giờ trước

GĐXH - Theo các bác sĩ, bệnh nhân bị viêm cơ tim, một biến chứng hiếm gặp của sởi. Điều này khiến quá trình điều trị càng trở nên phức tạp, tiên lượng hạn chế.

7 lưu ý giúp chạy bộ an toàn, tránh đột quỵ

7 lưu ý giúp chạy bộ an toàn, tránh đột quỵ

Sống khỏe - 12 giờ trước

Chạy bộ tốt cho sức khỏe, nhưng nếu chủ quan, không tầm soát bệnh lý tim mạch và tập sai cách, người chạy có thể đối mặt nguy cơ đột quỵ bất cứ lúc nào.

5 loại thực phẩm phổ biến cải thiện tình trạng thiếu máu

5 loại thực phẩm phổ biến cải thiện tình trạng thiếu máu

Sống khỏe - 13 giờ trước

Thiếu máu khiến cơ thể dễ mệt mỏi, năng lượng thấp, chán nản... có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như suy nhược cơ thể, ảnh hưởng đến tim mạch (như suy tim, rối loạn nhịp tim), thiếu máu não… nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong.

Người đàn ông 46 tuổi ở Quảng Ninh có sỏi thận 'khủng' như san hô do mắc sai lầm này trong nhiều năm

Người đàn ông 46 tuổi ở Quảng Ninh có sỏi thận 'khủng' như san hô do mắc sai lầm này trong nhiều năm

Y tế - 1 ngày trước

GĐXH - Kết quả thăm khám cho thấy, bệnh nhân có sỏi thận 2 bên, thận bên phải có khối sỏi lớn hình dạng giống san hô, chiếm gần hết bể thận.

Người đàn ông bị đỉa chui vào niệu đạo trong lúc làm việc ngoài đồng

Người đàn ông bị đỉa chui vào niệu đạo trong lúc làm việc ngoài đồng

Y tế - 1 ngày trước

GĐXH - Anh P.V.A. bị một con đỉa chui vào niệu đạo trong lúc làm việc ngoài đồng. Khi phát hiện, bệnh nhân đã kịp thời dùng tay ép chặt niệu đạo để hạn chế đỉa chui sâu hơn.

AI đã và đang góp phần hỗ trợ cho quá trình khám chữa bệnh

AI đã và đang góp phần hỗ trợ cho quá trình khám chữa bệnh

Y tế - 1 ngày trước

GĐXH - "AI đã và đang góp phần giải quyết những thách thức trong y tế dự phòng,hỗ trợ rất tốt cho đội ngũ y bác sĩ trong tình trạng quá tải bệnh viện như hiện nay" - TS BS Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh (Bộ Y tế) nhấn mạnh.

Top