Hà Nội
23°C / 22-25°C

Xuyên bối mẫu – Dược thảo quý trị ho

Thứ sáu, 08:06 16/07/2010 | Sống khỏe

Giadinh.net - Tới Tứ Xuyên (Trung Quốc), ai cũng thấy thú vị về một loại cây được trồng ở khắp mọi nơi. Cây này cao chừng 50 cm, lá nhỏ, dài, hoa màu tím nhạt, thường chúc xuống đất, trông giống một loại cây cảnh.

Cây và vị thuốc xuyên bối mẫu

Hỏi người dân bản địa mới biết đó là một loại dược thảo quý, sử dụng làm thuốc đông y rất được ưa chuộng.
 
Thân rễ của cây này có các củ bện xoắn như con ốc, bám chi chít vào rễ trụ nom giống đàn con bám vào vú mẹ, nên xét về hình thức được gọi là Bối mẫu.
 
Chính phần này được sử dụng làm thuốc. Do được trồng ở Tứ Xuyên nên vị này được gọi là Xuyên bối mẫu.
 
Có một câu chuyện được lưu truyền trong dân gian về sự ra đời của cái tên Xuyên bối mẫu. Xưa kia, cũng ở mảnh đất Tứ Xuyên này, có một thai phụ do mắc bệnh lạ (người phiền khát, ngực nóng, ho không dứt) sinh hạ năm lần bảy lượt thai nhi đều chết yểu, bị gia đình chồng ruồng bỏ.
 
May thay, có một thầy lang thương tình mách cho một dược thảo quý, sau 3 tháng dùng thuốc thì vừa lúc có tin mừng, bà đã hoài thai. Đủ tháng đủ ngày, bà sinh hạ được bé trai khỏe mạnh, hồng hào. Trong niềm vui mừng khôn tả, bà xin được đặt tên cho vị thuốc này là Bối Mẫu với ý nghĩa “Quý như bảo bối của Người mẹ”. Cái tên Bối Mẫu cũng được sử dụng phổ biến từ đó.

Sau này, Xuyên bối mẫu được sử dụng rộng rãi làm vị thuốc trừ ho, đặc biệt dùng cho các thai phụ (Xuyên bối mẫu nghiền thành bột, luyện với đường cát, vê thành viên, dùng ngậm hoặc uống ngày 1 – 2 viên, gọi là Cấp cứu phương).

Xuyên bối mẫu, vị đắng, tính hơi hàn. Qui kinh Phế và Tâm, có tác dụng: Nhuận phế trừ đàm (trừ đờm), chỉ khái (trừ ho), thanh nhiệt tán kết. Là vị thuốc chủ đạo trong nhiều bài thuốc đông y trừ ho, trong đó có bài thuốc nổi tiếng “Xuyên bối tỳ bà cao” (Chữ “xuyên bối” là viết gọn của Xuyên bối mẫu).
 
Trong bài thuốc này, Xuyên bối mẫu được phối hợp thêm nhiều vị: Tỳ bà diệp, cát cánh, sa sâm, cam thảo, bán hạ, ngũ vị tử, viễn chí, khổ hạnh nhân. Bởi vậy tăng cường công năng nhuận phế, hóa đờm, thanh phế nhiệt, giáng khí nghịch, chỉ khái; dùng điều trị các chứng ho: ho gió, ho khan, ho có đờm; đặc biệt ho dai dẳng lâu ngày do phế âm hư, phế nhiệt, ho tái đi tái lại nhiều lần do dị ứng thời tiết.
 
Đặc biệt, “Xuyên bối tỳ bà cao” khi gia giảm thêm 2 vị thuốc dân gian Việt Nam: Một là Ô mai, vị chua, tính liễm, có thể thăng, có thể giáng, giúp thuận khí chỉ khái (trừ ho); Hai là Mật ong giúp sát khuẩn, mau lành vết loét, dịu ho và bồi bổ cơ thể…thì công hiệu trừ ho lại như được tăng thêm mấy phần.
 
Điều đáng ghi nhận là sự phối hợp thêm Mật ong, cùng với nhiều vị có tính bổ khác trong bài thuốc như Sa sâm, Viễn Chí, Cam thảo, Ngũ vị tử, giúp nâng cao thể trạng, tăng cường sức đề kháng, nhờ đó bệnh chóng hồi phục và phòng ngừa tái phát.
 
Điều này phù hợp với quan điểm Đông y trong chữa trị các chứng ho lâu ngày “Phế nhiệt gây ho kéo dài là bệnh thuộc chứng hư, khiến cơ thể mệt mỏi lâu ngày mà dẫn tới suy kiệt, bởi vậy, trong trị ho cũng cần phải cứu bổ ngay” (Danh y Hải Thượng Lãn Ông).
 
Sự kết hợp bài thuốc “Xuyên bối tỳ bà cao” với 2 vị Ô mai, Mật ong được vận dụng và phát triển thành sản phẩm thuốc ho đông dược có tên là thuốc ho Bảo Thanh.
 
Tiến sĩ Nguyễn Hoàng
hoaianh
Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Bác sĩ cảnh báo: 5 món quen thuộc trên mâm cơm âm thầm đẩy mỡ máu tăng vù vù

Bác sĩ cảnh báo: 5 món quen thuộc trên mâm cơm âm thầm đẩy mỡ máu tăng vù vù

Bệnh thường gặp - 3 giờ trước

GĐXH - Nhiều món ăn quen thuộc trên mâm cơm Việt tưởng bổ dưỡng nhưng lại là “kẻ giấu mặt” khiến mỡ máu tăng nhanh không ngờ.

Thời điểm ăn sáng lý tưởng để sống thọ khỏe mạnh

Thời điểm ăn sáng lý tưởng để sống thọ khỏe mạnh

Sống khỏe - 4 giờ trước

Một nghiên cứu mới tại Vương quốc Anh cho thấy những người lớn tuổi ăn sáng muộn có nguy cơ tử vong sớm cao hơn.

Thoát đột quỵ nhờ đi khám do biểu hiện lạ sau khi ăn sáng

Thoát đột quỵ nhờ đi khám do biểu hiện lạ sau khi ăn sáng

Sống khỏe - 7 giờ trước

Một người đàn ông ngoài 60 tuổi sau khi ăn sáng bất ngờ chóng mặt, buồn nôn, nôn ói.

Người phụ nữ 46 tuổi nguy kịch do nhiễm loại vi khuẩn hay gặp mùa mưa bão

Người phụ nữ 46 tuổi nguy kịch do nhiễm loại vi khuẩn hay gặp mùa mưa bão

Sống khỏe - 9 giờ trước

GĐXH - Bệnh nhân được đưa vào viện trong tình trạng sốt cao liên tục 39-40 độ C, huyết áp tụt, nhanh chóng chuyển sang sốc, suy đa tạng.

Cảnh báo: 10 loại thực phẩm khiến huyết áp lên như 'diều gặp gió', nhiều người bệnh vẫn ăn hàng ngày

Cảnh báo: 10 loại thực phẩm khiến huyết áp lên như 'diều gặp gió', nhiều người bệnh vẫn ăn hàng ngày

Bệnh thường gặp - 9 giờ trước

GĐXH - 10 loại thực phẩm tưởng quen thuộc nhưng lại là ‘kẻ thù giấu mặt’ khiến huyết áp tăng vọt, người bị tăng huyết áp cần tránh xa.

Bác sĩ cảnh báo: U tuyến cận giáp dễ bị bỏ sót, nhiều người phát hiện khi đã biến chứng nặng

Bác sĩ cảnh báo: U tuyến cận giáp dễ bị bỏ sót, nhiều người phát hiện khi đã biến chứng nặng

Bệnh thường gặp - 11 giờ trước

GĐXH - U tuyến cận giáp gây tăng canxi máu, dễ nhầm với loãng xương, sỏi thận. Phát hiện muộn có thể dẫn đến suy thận, gãy xương, rối loạn nhịp tim.

Gan nhiễm mỡ - 'sát thủ thầm lặng': Vì sao cần tầm soát sớm trước khi quá muộn?

Gan nhiễm mỡ - 'sát thủ thầm lặng': Vì sao cần tầm soát sớm trước khi quá muộn?

Bệnh thường gặp - 14 giờ trước

GĐXH - Gan nhiễm mỡ thường không có triệu chứng rõ ràng nhưng có thể dẫn tới xơ gan, ung thư gan. Tầm soát sớm chính là “chìa khóa vàng” để bảo vệ sức khỏe.

Đang khỏe mạnh, người đàn ông 42 tuổi bất ngờ phát hiện ung thư tim hiếm gặp từ việc làm nhiều người Việt bỏ qua

Đang khỏe mạnh, người đàn ông 42 tuổi bất ngờ phát hiện ung thư tim hiếm gặp từ việc làm nhiều người Việt bỏ qua

Bệnh thường gặp - 15 giờ trước

GĐXH - Trong lần đi khám sức khỏe tổng quát, anh Huy, 42 tuổi, bàng hoàng khi bác sĩ phát hiện một khối u lớn trong tim, có nguy cơ vỡ, gây đột quỵ bất cứ lúc nào.

Bàn chân của người 'giấu' ung thư thường có 5 khác biệt, chỉ mong bạn không đen đủi có cái nào!

Bàn chân của người 'giấu' ung thư thường có 5 khác biệt, chỉ mong bạn không đen đủi có cái nào!

Sống khỏe - 15 giờ trước

Có thể bạn chưa biết, một số bất thường ở bàn chân lại "lật tẩy" nhiều bệnh ung thư ở các bộ phận chẳng hề liên quan đến nó.

Bác sĩ nhắc nhở: Nhiều bệnh nhân tăng huyết áp vẫn đang giữ thói quen nguy hiểm này

Bác sĩ nhắc nhở: Nhiều bệnh nhân tăng huyết áp vẫn đang giữ thói quen nguy hiểm này

Bệnh thường gặp - 1 ngày trước

GĐXH - Bác sĩ nhấn mạnh, người tăng huyết áp cần uống thuốc theo hướng dẫn khi đi khám để kiểm soát huyết áp và phòng đột quỵ.

Top