Hà Nội
23°C / 22-25°C

Xuyên bối mẫu – Dược thảo quý trị ho

Thứ sáu, 08:06 16/07/2010 | Sống khỏe

Giadinh.net - Tới Tứ Xuyên (Trung Quốc), ai cũng thấy thú vị về một loại cây được trồng ở khắp mọi nơi. Cây này cao chừng 50 cm, lá nhỏ, dài, hoa màu tím nhạt, thường chúc xuống đất, trông giống một loại cây cảnh.

Cây và vị thuốc xuyên bối mẫu

Hỏi người dân bản địa mới biết đó là một loại dược thảo quý, sử dụng làm thuốc đông y rất được ưa chuộng.
 
Thân rễ của cây này có các củ bện xoắn như con ốc, bám chi chít vào rễ trụ nom giống đàn con bám vào vú mẹ, nên xét về hình thức được gọi là Bối mẫu.
 
Chính phần này được sử dụng làm thuốc. Do được trồng ở Tứ Xuyên nên vị này được gọi là Xuyên bối mẫu.
 
Có một câu chuyện được lưu truyền trong dân gian về sự ra đời của cái tên Xuyên bối mẫu. Xưa kia, cũng ở mảnh đất Tứ Xuyên này, có một thai phụ do mắc bệnh lạ (người phiền khát, ngực nóng, ho không dứt) sinh hạ năm lần bảy lượt thai nhi đều chết yểu, bị gia đình chồng ruồng bỏ.
 
May thay, có một thầy lang thương tình mách cho một dược thảo quý, sau 3 tháng dùng thuốc thì vừa lúc có tin mừng, bà đã hoài thai. Đủ tháng đủ ngày, bà sinh hạ được bé trai khỏe mạnh, hồng hào. Trong niềm vui mừng khôn tả, bà xin được đặt tên cho vị thuốc này là Bối Mẫu với ý nghĩa “Quý như bảo bối của Người mẹ”. Cái tên Bối Mẫu cũng được sử dụng phổ biến từ đó.

Sau này, Xuyên bối mẫu được sử dụng rộng rãi làm vị thuốc trừ ho, đặc biệt dùng cho các thai phụ (Xuyên bối mẫu nghiền thành bột, luyện với đường cát, vê thành viên, dùng ngậm hoặc uống ngày 1 – 2 viên, gọi là Cấp cứu phương).

Xuyên bối mẫu, vị đắng, tính hơi hàn. Qui kinh Phế và Tâm, có tác dụng: Nhuận phế trừ đàm (trừ đờm), chỉ khái (trừ ho), thanh nhiệt tán kết. Là vị thuốc chủ đạo trong nhiều bài thuốc đông y trừ ho, trong đó có bài thuốc nổi tiếng “Xuyên bối tỳ bà cao” (Chữ “xuyên bối” là viết gọn của Xuyên bối mẫu).
 
Trong bài thuốc này, Xuyên bối mẫu được phối hợp thêm nhiều vị: Tỳ bà diệp, cát cánh, sa sâm, cam thảo, bán hạ, ngũ vị tử, viễn chí, khổ hạnh nhân. Bởi vậy tăng cường công năng nhuận phế, hóa đờm, thanh phế nhiệt, giáng khí nghịch, chỉ khái; dùng điều trị các chứng ho: ho gió, ho khan, ho có đờm; đặc biệt ho dai dẳng lâu ngày do phế âm hư, phế nhiệt, ho tái đi tái lại nhiều lần do dị ứng thời tiết.
 
Đặc biệt, “Xuyên bối tỳ bà cao” khi gia giảm thêm 2 vị thuốc dân gian Việt Nam: Một là Ô mai, vị chua, tính liễm, có thể thăng, có thể giáng, giúp thuận khí chỉ khái (trừ ho); Hai là Mật ong giúp sát khuẩn, mau lành vết loét, dịu ho và bồi bổ cơ thể…thì công hiệu trừ ho lại như được tăng thêm mấy phần.
 
Điều đáng ghi nhận là sự phối hợp thêm Mật ong, cùng với nhiều vị có tính bổ khác trong bài thuốc như Sa sâm, Viễn Chí, Cam thảo, Ngũ vị tử, giúp nâng cao thể trạng, tăng cường sức đề kháng, nhờ đó bệnh chóng hồi phục và phòng ngừa tái phát.
 
Điều này phù hợp với quan điểm Đông y trong chữa trị các chứng ho lâu ngày “Phế nhiệt gây ho kéo dài là bệnh thuộc chứng hư, khiến cơ thể mệt mỏi lâu ngày mà dẫn tới suy kiệt, bởi vậy, trong trị ho cũng cần phải cứu bổ ngay” (Danh y Hải Thượng Lãn Ông).
 
Sự kết hợp bài thuốc “Xuyên bối tỳ bà cao” với 2 vị Ô mai, Mật ong được vận dụng và phát triển thành sản phẩm thuốc ho đông dược có tên là thuốc ho Bảo Thanh.
 
Tiến sĩ Nguyễn Hoàng
hoaianh
Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Trời lạnh, người có tiền sử tăng huyết áp cần làm điều này để phòng biến chứng

Trời lạnh, người có tiền sử tăng huyết áp cần làm điều này để phòng biến chứng

Bệnh thường gặp - 3 giờ trước

GĐXH - Huyết áp tăng cao khi trời lạnh có nhiều nguy cơ gặp phải các biến chứng nghiêm trọng như nhồi máu não, suy tim cấp, suy thận cấp, tăng men gan cấp...

Ăn low-carb mà không kiệt sức: 'Bí kíp' giảm cân bền vững, giữ dáng 'xịn' suốt cả năm

Ăn low-carb mà không kiệt sức: 'Bí kíp' giảm cân bền vững, giữ dáng 'xịn' suốt cả năm

Sống khỏe - 7 giờ trước

GĐXH - Bạn muốn giảm cân nhưng sợ ăn low-carb sẽ mệt mỏi, chóng mặt hay “đuối” ngay ngày đầu? Thực ra, low-carb không hề cực đoan như bạn nghĩ. Khi hiểu đúng nguyên tắc và biết cách cân bằng đạm – chất béo – rau xanh, đây là chiến lược giúp bạn giảm mỡ bền vững mà vẫn giữ được năng lượng mỗi ngày. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết để bạn bước vào chế độ low-carb một cách dễ dàng và hiệu quả nhất.

7 cách phòng tránh cúm mùa hiệu quả khi thời tiết lạnh

7 cách phòng tránh cúm mùa hiệu quả khi thời tiết lạnh

Sống khỏe - 7 giờ trước

GĐXH - Vào mùa thu - đông là thời điểm các bệnh cúm mùa, viêm đường hô hấp cấp có xu hướng gia tăng nhanh.

Bữa sáng lành mạnh: Chọn ngay 'siêu thực phẩm' giúp giảm cân, ổn định đường huyết, đang bán rẻ đầy chợ Việt

Bữa sáng lành mạnh: Chọn ngay 'siêu thực phẩm' giúp giảm cân, ổn định đường huyết, đang bán rẻ đầy chợ Việt

Sống khỏe - 9 giờ trước

GĐXH - Ăn trứng vào buổi sáng sẽ bổ sung chất đạm tốt nhất cho cơ thể. Ngoài ra, trứng còn cung cấp các vitamin, khoáng chất thiết yếu, axit béo omega-3 và chất chống oxy hóa cần thiết…

5 loại nước chứa đầy hạt vi nhựa nhưng người Việt lại đa số uống mỗi ngày

5 loại nước chứa đầy hạt vi nhựa nhưng người Việt lại đa số uống mỗi ngày

Sống khỏe - 19 giờ trước

GĐXH - Theo nghiên cứu của Cơ quan An toàn thực phẩm quốc gia Pháp (ANSES) nước lọc, nước có gas, bia, nước chanh và rượu vang được bán trong các loại bao bì khác nhau chứa đầy hạt vi nhựa.

Rau càng cua: Loại rau nhìn thì đơn giản mà lại có 4 lợi ích sức khỏe bất ngờ

Rau càng cua: Loại rau nhìn thì đơn giản mà lại có 4 lợi ích sức khỏe bất ngờ

Sống khỏe - 20 giờ trước

GĐXH - Nhìn mảnh mai và mọc hoang vậy thôi, rau càng cua lại là một trong những loại rau giàu dinh dưỡng mà nhiều người chưa biết hết công dụng. Từ hỗ trợ miễn dịch, bảo vệ tim mạch cho đến giúp xương chắc khỏe, loại rau nhỏ bé này sở hữu loạt lợi ích đáng nể cho sức khỏe. Dưới đây là 4 lý do khiến rau càng cua xứng đáng xuất hiện thường xuyên hơn trong mâm cơm nhà bạn. Đọc ngay để không bỏ lỡ “viên ngọc thô” của tự nhiên.

5 loại quả giúp giảm tác hại của hạt vi nhựa hiệu quả, người Việt nên ăn thường xuyên hơn

5 loại quả giúp giảm tác hại của hạt vi nhựa hiệu quả, người Việt nên ăn thường xuyên hơn

Bệnh thường gặp - 22 giờ trước

GĐXH - Ăn nhiều trái cây giàu chất chống oxy hóa tự nhiên có thể giúp giảm bớt tác hại của vi nhựa lên cơ thể.

Đi khám vì đau ngực, người đàn ông 58 tuổi bất ngờ phát hiện tràn dịch màng phổi

Đi khám vì đau ngực, người đàn ông 58 tuổi bất ngờ phát hiện tràn dịch màng phổi

Bệnh thường gặp - 22 giờ trước

GĐXH - Bất ngờ đau ngực dữ dội, người đàn ông đi khám phát hiện tràn màng dịch phổi do biến chứng viêm phổi.

Người đàn ông 58 tuổi phát hiện ung thư mũi từ dấu hiệu nhiều người Việt bỏ qua

Người đàn ông 58 tuổi phát hiện ung thư mũi từ dấu hiệu nhiều người Việt bỏ qua

Bệnh thường gặp - 1 ngày trước

GĐXH - Nghẹt mũi hơn 1 năm, ông Lăng, 58 tuổi đi khám từng được chẩn đoán có khối u nhỏ trong mũi, nay đi khám phát hiện ung thư mũi.

4 thực phẩm giàu vitamin D cực dễ tìm giúp bạn 'đỡ mệt', tăng đề kháng trong mùa đông lạnh

4 thực phẩm giàu vitamin D cực dễ tìm giúp bạn 'đỡ mệt', tăng đề kháng trong mùa đông lạnh

Sống khỏe - 1 ngày trước

GĐXH - Mùa đông nắng yếu khiến cơ thể dễ thiếu vitamin D, dẫn đến mệt mỏi, suy giảm miễn dịch và xương yếu hơn bạn tưởng. May mắn là bạn hoàn toàn có thể bù đắp lượng vitamin D cần thiết qua những thực phẩm quen thuộc, đơn giản và cực kỳ dễ chế biến. Dưới đây là 4 nguồn vitamin D tự nhiên được chuyên gia khuyến nghị để giúp bạn giữ sức khỏe ổn định và đứng vững trước mùa lạnh.

Top