Hà Nội
23°C / 22-25°C

Cúng 23 tháng Chạp và giao thừa thế nào cho đúng?

Thứ hai, 16:00 20/01/2014 | Ăn

GiadinhNet - Lễ cúng ông Táo (23 tháng Chạp) và giao thừa là hai trong số các nghi thức cuối năm được các gia đình rất coi trọng. Nếu nghi lễ cúng ông Táo – ba vị thầncai quản việc bếp núc để tổng kết mọi việc lớn nhỏ trong năm của mỗi nhà, thì nghi lễ cúng giao thừa đặc biệt quan trọng bởi đây là thời khắc để quan Hành khiển năm cũ bàn giao công việc cho quan Hành khiển năm mới, với mong muốn khởi sự năm mới nhiều điều tốt đẹp.

Cúng 23 tháng Chạp và giao thừa thế nào cho đúng? 1

Lễ cúng ông Táo và giao thừa là hai trong số các nghi thức cuối năm được các gia đình coi trọng. Ảnh: T.L

 
Ông Táo phải cúng trong bếp

Ngày 23 tháng Chạp - ngày ông Táo về chầu trời được xem như ngày đầu tiên của Tết Nguyên đán. Sau khi tiễn đưa ông Táo, mọi người bắt đầu dọn dẹp nhà cửa, lau chùi đồ cúng ông bà tổ tiên, treo tranh, câu đối, cắm hoa ở những nơi trang trọng.

Vì thế, các gia đình coi đây là ngày “chư thần trầu thiên” - các thần về trời, tâu với Ngọc Hoàng một năm làm việc thiện, ác, tốt, xấu của gia đình mình để Ngọc Hoàng đề ra một chương trình làm việc trong năm mới.
 
Theo tục cổ truyền thì Táo quân gồm hai ông và một bà, tượng trưng là 3 cỗ "đầu rau" hay "chiếc kiềng 3 chân" ở nhà bếp. Lễ vật cúng Táo quân gồm có: Hai mũ cánh chuồn dành cho các Táo ông, một mũ không có cánh chuồn dành cho Táo bà.
 
Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Vũ Tuấn Anh – Giám đốc Trung tâm Lý học Đông phương, lễ cúng ngày 23 tháng Chạp, các gia đình thường cúng trên bàn thờ gia tiên với cách gọi nôm na là cúng ông Công, ông Táo. Tuy nhiên, đây là hai vị thần khác nhau. Ông Công là vị thần cai quản đất đai trong nhà.
 
Ông Táo là 3 vị đầu rau (2 nam, 1 nữ) trông coi việc bếp núc trong gia đình. Lễ cúng 23 tháng Chạp là lễ tiễn chung ông Công, ông Táo về chầu trời, người dân thường gộp chung cúng trên bàn thờ là chưa đúng. Trong ngày này, ông Táo phải được cúng dưới bếp, còn ông Công được cúng trên bàn thờ chính trên nhà cùng với gia tiên mới đúng.
 
Về “phương tiện” để ông Công, ông Táo “chầu trời”, ở miền Bắc thường cúng cá chép còn sống thả trong chậu nước, ngụ ý "cá hóa long" - cá sẽ biến thành Rồng đưa ông Táo về trời. Ở miền Trung, người ta cúng một con ngựa bằng giấy với yên, cương đầy đủ. Còn ở miền Nam thì đơn giản hơn, chỉ cúng mũ, áo và đôi hia bằng giấy là đủ.
 
Ngoài các lễ vật chính kể trên, người ta có thể làm lễ mặn (với xôi gà, chân giò luộc, các món nấu nấm, măng...) hay lễ chay (với trầu cau, hoa, quả, giấy vàng, giấy bạc...) để tiễn Táo quân.

Theo các vị xuất gia, việc cúng này cần thành tâm và tùy theo gia cảnh. Lễ vật không nên quá câu nệ, có điều kiện thì làm mâm cơm canh, còn không thì thành tâm hoa quả là được. Không nên đốt nhiều vàng mã, quần áo hoặc sắm sanh ngựa, nhà, ô tô... vì vừa lãng phí mà cũng không thể hiện được cái tâm hướng thiện của mình.

Cúng giao thừa - trọng “tâm” hơn trọng “lễ”

Phong tục người Việt ta tin rằng, mỗi năm có một vị quan Hành khiển cai quản việc nhân gian, hết năm thì quan Hành khiển năm trước bàn giao công việc cho quan Hành khiển của năm mới. Việc cúng giao thừa (hay trừ tịch) được coi là để tiễn vị quan cũ và đón vị quan mới với quan niệm lẽ trời đất có khởi thủy phải có tận cùng, một năm có bắt đầu phải có kết thúc: Bắt đầu vào lúc giao thừa cũng lại kết thúc vào lúc giao thừa.

Lễ giao thừa thường được cúng  ngoài trời là bởi các cụ xưa hình dung trong phút cựu vương hành khiển bàn giao công việc cho tân vương luôn có quân đi, quân về đầy không trung tấp nập, vội vã, thậm chí có quan quân còn chưa kịp ăn uống gì.
 
Vì việc bàn giao, tiếp quản công việc hết sức khẩn trương nên các vị không thể vào trong nhà khề khà mâm bát mà chỉ có thể dừng vài giây ăn vội vàng hoặc mang theo, thậm chí chỉ chứng kiến lòng thành của chủ nhà.
 
Theo các vị xuất gia, lễ ngoài sân hay trong nhà không quan trọng, cái chính vẫn là lòng thành của mỗi gia đình. Dù trong nhà hay ngoài sân cũng chỉ là để chứng kiến lòng thành của chủ nhà. Vì vậy, lễ vật to nhỏ không quan trọng mà cái quan trọng nhất vẫn là sự thành kính. Nhiều người cẩn thận còn lo lắng chuyện cúng gà hay ngựa (giấy) thì quay ra hay quay vào, theo nhà nghiên cứu Nguyễn Vũ Tuấn Anh, cái “tâm” vẫn là trên hết.
 
Đề cập sâu về cái “tâm” mà dân gian vẫn gọi là “lòng thành”, ông Tuấn Anh cho rằng, mâm cao, cỗ đầy hay lễ vật đơn sơ tùy thuộc vào gia cảnh. Nếu gia cảnh khó khăn chỉ có một nén hương, bát cháo thì không thể nói đó là không đầy đủ lễ nghĩa. Mâm cúng thịnh soạn hay đơn sơ cũng là để cho mỗi thành viên trong gia đình cùng tưởng nhớ đến tổ tiên, nguồn cội.
 
Mỗi khi cúng xong, các thành viên cùng “thụ lộc” với ý nghĩa để lớp con cháu cùng hướng về nguồn cội, gần gũi bên người thân bên bữa cơm gia đình, chứ không phải để các cụ “về” chứng giám. Cái tâm thiện, tâm tốt với lòng thành kính ở những thời khắc quan trọng như lễ giao thừa chính là năng lượng tốt được tạo ra để mỗi người, mỗi gia đình có một tâm thế đón nhận một năm mới với nhiều hanh thông và may mắn.
 

Nói về quan niệm năm Ngọ kiêng cúng ngựa như nhiều bạn đọc thắc mắc, ông Nguyễn Vũ Tuấn Anh cho biết, trong các sách từ cổ đến nay, chưa thấy đề cập bất cứ nội dung nào về chuyện này. Theo ông, việc cúng ngựa tùy thuộc vào tính chất của các lễ đã được dân gian mặc định như lễ thần linh, lễ tạ đất, tạ mộ… chứ không phải là kiêng theo năm nào. Còn nói như một số quan niệm mà nhiều người “dựa” vào tâm linh để “phán” là theo cảm tính và theo suy diễn của chính họ. 

Hà Anh

hoangthanhthuctap
Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Mâm cỗ trông trăng đêm Trung thu gồm những gì?

Mâm cỗ trông trăng đêm Trung thu gồm những gì?

Ăn - 2 giờ trước

Mâm cỗ trông trăng Trung thu không đơn thuần là thức quà ngon mà còn chứa đựng giá trị tinh thần, giúp gắn kết gia đình và lưu giữ nét đẹp văn hóa truyền thống.

Học cách một Á hậu cuộc thi Hoa hậu VN nấu đồ uống để tăng kích cỡ vòng một

Học cách một Á hậu cuộc thi Hoa hậu VN nấu đồ uống để tăng kích cỡ vòng một

Ăn - 19 giờ trước

GĐXH - Phạm Ngọc Phương Anh - Á hậu 1 Hoa hậu Việt Nam 2020 đã từng chia sẻ việc tăng kích cỡ vòng 1 bằng cách tự nấu sữa đậu nành uống suốt một tháng rưỡi dự thi Hoa hậu Việt Nam 2020, nhờ đó cải thiện vòng một từ 82 lên 87 cm.

Mâm cỗ Trung thu của mẹ đảm ở Hải Phòng khiến cộng đồng mạng trầm trồ

Mâm cỗ Trung thu của mẹ đảm ở Hải Phòng khiến cộng đồng mạng trầm trồ

Ăn - 19 giờ trước

GĐXH - Mới đây, trên hội Yêu bếp, chị Thu Hoài (sinh năm 1990, Hải Phòng) đã nhận về nhiều lời khen khi chia sẻ mâm cỗ Trung thu tự làm mang phong cách hoài cổ, lãng mạn, vừa điểm xuyết yếu tố truyền thống, vừa đan xen những 'công cụ' hiện đại.

Bánh trung thu nhân dế ở Trung Quốc gây chú ý

Bánh trung thu nhân dế ở Trung Quốc gây chú ý

Ăn - 20 giờ trước

Nhân dế được làm từ dế nuôi kiểm soát, sấy khô, xay mịn, trộn cùng mè đen, thập cẩm và gia vị truyền thống trước khi chế biến thành bánh Trung thu.

Lượng đường bạn cần mỗi ngày và lượng đường trong bánh trung thu là bao nhiêu? Cách ăn bánh để vừa 'thẩm' được vị ngon vừa an toàn cho sức khỏe

Lượng đường bạn cần mỗi ngày và lượng đường trong bánh trung thu là bao nhiêu? Cách ăn bánh để vừa 'thẩm' được vị ngon vừa an toàn cho sức khỏe

Ăn - 1 ngày trước

GĐXH - Các nhà khoa học khuyến nghị mỗi người chỉ nên ăn dưới 10g rượu đường một ngày để tránh gặp các vấn đề sức khỏe.

Món bánh 'lạ từ tên tới vị' ở Bình Dương: Dân sành ăn nghe cũng phải tò mò

Món bánh 'lạ từ tên tới vị' ở Bình Dương: Dân sành ăn nghe cũng phải tò mò

Ăn - 1 ngày trước

Không chỉ nổi tiếng với cháo môn lươn hay lẩu bò nhúng mắm ruốc, Bình Dương còn có một món bánh dân dã mang cái tên vô cùng kỳ lạ, khiến dân sành ăn cũng phải tò mò tìm thử cho bằng được.

'Estrogen tự nhiên' có trong nhiều thực phẩm dân dã của người Việt: Ăn mỗi ngày để chống lão hóa, ngoài 40 kinh nguyệt đều đặn, da đẹp và khỏe xương

'Estrogen tự nhiên' có trong nhiều thực phẩm dân dã của người Việt: Ăn mỗi ngày để chống lão hóa, ngoài 40 kinh nguyệt đều đặn, da đẹp và khỏe xương

Ăn - 1 ngày trước

GĐXH - Thật may mắn, chúng ta không cần tìm kiếm ở đâu xa. Nhiều loại thực phẩm quen thuộc quanh mình đã chứa hàm lượng estrogen tự nhiên dồi dào.

Mâm cỗ trung thu sớm đẹp xuất sắc, không ai nỡ 'phá cỗ'

Mâm cỗ trung thu sớm đẹp xuất sắc, không ai nỡ 'phá cỗ'

Ăn - 1 ngày trước

GĐXH - Cách bài trí mâm cỗ Trung thu đẹp mê từ những loại hoa quả đơn giản, là gợi ý cho nhiều mẹ đảm muốn bày mâm cỗ cho con.

Có nên bỏ chỉ tôm không? Một ngư dân 60 tuổi xua tay "đừng làm thế nữa, chưa đủ đâu!"

Có nên bỏ chỉ tôm không? Một ngư dân 60 tuổi xua tay "đừng làm thế nữa, chưa đủ đâu!"

Ăn - 1 ngày trước

Người ngư dân này giải thích rằng, nếu chỉ chú tâm xử lý sợi chỉ tôm thì chưa đủ và còn 1 bộ phận nữa cũng "bẩn" không kém và cần phải loại bỏ.

Khi mua thịt bò, bạn nên chọn loại 'treo' hay 'trưng bày'? Hãy ghi nhớ 4 điều này để tránh bị lừa bởi người bán thịt

Khi mua thịt bò, bạn nên chọn loại 'treo' hay 'trưng bày'? Hãy ghi nhớ 4 điều này để tránh bị lừa bởi người bán thịt

Ăn - 2 ngày trước

Ngoài ra, nếu muốn mua được thịt bò ngon, bạn cần lưu ý 4 điểm.

Top