Cứu sống trẻ bằng “Cái ôm đầu tiên”

Việc thực hiện “da kề da” ngay sau sinh mang đến rất nhiều lợi ích sau cho bé như ổn định thân nhiệt của bé, hệ hô hấp ổn định, tăng tình cảm mẹ và con, đặc biệt là giảm các hỗ trợ về y tế cho bé, nhất là với các bé sinh non và nhẹ cân… Ảnh: T.G

Cứu sống con nhờ “Cái ôm đầu tiên”

“Cái ôm đầu tiên” còn gọi là phương pháp “da kề da” (hay còn gọi là ấp Kangaroo liên tục) đã được các bệnh viện phụ sản thực hiện cho các bà mẹ sinh non. Như một phép màu, bằng sự kiên trì của cả các thầy thuốc và sự nhẫn nại của cha mẹ, người thân, nhiều trẻ sinh non, sinh thiếu tháng, thậm chí nặng dưới 1.000g đã lớn lên trong niềm hạnh phúc vô bờ của gia đình.

Trường hợp con của vợ chồng anh Phúc, chị Tiên (quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ) là câu chuyện đầy xúc động. Mong chờ gần 6 năm, anh chị vui mừng khi mang thai đứa con đầu tiên. Không ngờ, thai được 27 tuần tuổi thì chị bị vỡ ối và sinh bé gái nặng 900g tại Bệnh viện Phụ sản TP Cần Thơ, trong tình trạng suy hô hấp.

Được hỗ trợ thở bằng máy và áp dụng phương pháp “da kề da” liên tục với mẹ, sau thời gian điều trị 45 ngày, bé đã đạt cân nặng 1,7kg với tình trạng sức khỏe tốt. Cả gia đình anh Phúc nghẹn ngào xúc động với sức sống kỳ diệu này.

Một trường hợp sinh non tháng khác được điều trị hiệu quả là con của sản phụ N.T.H (quê ở Cà Mau. Chị H chuyển dạ bất ngờ khi thai mới 27 tuần tuổi, cân nặng 1,2kg. Vì sinh non nên bé suy hô hấp và thiếu máu nặng. Các bác sĩ phải cho bé thở máy khi vừa chào đời, kết hợp “da kề da” cùng mẹ và ấp Kangaroo tại phòng sinh.

Bằng nỗ lực của bác sĩ, gia đình và của bé, trải qua nhiều lúc cam go, sau 2 tháng điều trị, bé đã cứng cáp hơn với cân nặng 2,1kg. Qua khám tổng quát, mắt bé không bị mờ, phản xạ tốt, bú mẹ giỏi, hô hấp ổn định.

Tiếp xúc "da kề da" là khi bé được đặt trần không áo quần trên ngực hoặc bụng trần của mẹ. Mặt, ngực, bụng và chân của bé áp sát người mẹ, không có khoảng trống. Bé có thể mặc bỉm và đội mũ, đầu nghiêng về một bên, trên mình đắp một tấm chăn ấm.

Theo WHO, phương pháp này cần được thực hiện liên tục trong vòng ít nhất 1 giờ ngay sau sinh và lặp lại càng thường xuyên càng tốt trong những tuần đầu. Trường hợp trẻ sinh mổ, tiếp xúc "da kề da"cần được thực hiện ngay khi mẹ tỉnh táo, có thể đáp ứng với xung quanh.

Trong hai thập kỷ qua, Việt Nam đã đạt được những bước tiến lớn trong giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi trong tháng đầu sau sinh, đạt mục tiêu Thiên niên kỷ về giảm tỷ lệ trẻ tử vong. Tuy nhiên, trong năm 2012, vẫn có trên 17.000 trẻ sơ sinh tử vong trong tháng đầu đời.

Vì lý do này, "Cái ôm đầu tiên" nêu bật tầm quan trọng của chăm sóc sơ sinh thiết yếu sớm. Gói hành động và can thiệp này đề cập đến các nguyên nhân cơ bản nhất của tử vong hoặc bệnh tật ở trẻ sơ sinh, như đẻ non (sinh non), sơ sinh nhẹ cân hoặc mắc nhiễm trùng nặng như viêm phổi hoặc tiêu chảy.

Đơn giản mà hiệu quả rất lớn

Tại Việt Nam, chiến dịch "Cái ôm đầu tiên" với các bước đơn giản đã cứu sống hàng nghìn em bé sơ sinh và ngăn ngừa hàng trăm nghìn ca biến chứng mỗi năm do các thực hành có hại hoặc lỗi thời trong chăm sóc trẻ mới chào đời.

Chăm sóc sơ sinh thiết yếu sớm bắt đầu bằng "Cái ôm đầu tiên" hay duy trì tiếp xúc “da kề da” giữa mẹ và bé ngay sau sinh. Phương pháp đơn giản này giúp ủ ấm trẻ, chuyển máu từ bánh nhau và những vi khuẩn có lợi từ mẹ sang con và khuyến khích nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn.

Chăm sóc sơ sinh thiết yếu sớm có thể được thực hiện ở tất cả các phòng đẻ mà không cần chuẩn bị phức tạp hoặc đòi hỏi các công nghệ đắt tiền. Do đó có thể áp dụng phương pháp này tại bệnh viện huyện, trạm y tế xã ở vùng sâu hay các vùng khó tiếp cận của Việt Nam, nơi có tỷ lệ tử vong sơ sinh cao.

Việc thực hiện “da kề da” ngay sau sinh mang đến rất nhiều lợi ích sau cho bé như ổn định thân nhiệt của bé, hệ hô hấp ổn định. Giúp bé bú mẹ và hấp thu dinh dưỡng tốt, tăng tình cảm mẹ và con, đặc biệt là giảm các hỗ trợ về y tế cho bé, nhất là với các bé sinh non và nhẹ cân…

Theo BS Hoàng Thị Bằng, cán bộ phụ trách mảng sức khỏe bà mẹ và trẻ em của WHO tại Việt Nam: “Nhiều nhân viên y tế có thể chưa biết những thực hành đơn giản này có thể bảo vệ được trẻ sơ sinh. Thêm vào đó, phong tục tập quán và niềm tin ở một số cộng đồng, kể cả nhân viên y tế có thể không hỗ trợ thực hiện đầy đủ chăm sóc sơ sinh sớm thiết yếu.

Thông qua chiến dịch "Cái ôm đầu tiên", chúng tôi khuyến khích thay đổi các thực hành hiện thời và thông báo cho cho các gia đình và cá nhân để họ đòi hỏi nhân viên y tế cung cấp các thực hành tốt nhất”.

Tại Việt Nam, từ tháng 11/2014, Bộ Y tế đã ban hành “Hướng dẫn chuyên môn chăm sóc thiết yếu bà mẹ và trẻ sơ sinh trong và ngay sau đẻ”, trong đó có đề cập tới phương pháp tiếp xúc “da kề da” cho bà mẹ và trẻ sơ sinh. Nhiều bệnh viện Phụ sản - Nhi trong cả nước đã áp dụng phương pháp này và thu được các phản hồi tích cực.

Hàng năm, chiến dịch "Cái ôm đầu tiên" khuyến khích thực hành tiếp xúc “da kề da” giữa mẹ và con ngay sau sinh do Bộ Y tế phối hợp với WHO tổ chức đã thu hút được sự quan tâm của nhiều người dân, đặc biệt là các bà mẹ chuẩn bị sinh con.

Việt Nam đã có những nỗ lực lớn để triển khai nhân rộng chăm sóc sơ sinh thiết yếu sớm từ năm 2015, hiện đã được áp dụng đến các cơ sở y tế tại 63 tỉnh, thành phố với trên 8.600 nhân viên của các cơ sở y tế đã được tập huấn.

Hà Anh