Hàm Rồng - phía sau một huyền thoại (1): Huyết mạch lửa
GiadinhNet - Cầu Hàm Rồng nối đôi bờ sông Mã thành một dải, từng được ghi nhận là chiếc cầu đẹp nhất Đông Dương đầu thế kỷ 20. Và cũng trong thế kỷ ấy, nó còn lập nên nhiều cái “nhất”: Bom đạn đã trút xuống nhiều nhất, máy bay Mỹ rơi nhiều nhất, nơi ghi nhận nhiều đơn vị anh hùng nhất...
Với vị thế trọng yếu, cây cầu huyết mạch Hàm Rồng được Mỹ coi là điểm nút số 1 để cô lập con đường chi viện từ Bắc vào Nam. Ông Trịnh Ngọc Bích, 90 tuổi, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa, người từng nắm trọng trách bảo vệ tuyến giao thông và vận chuyển hàng qua cầu Hàm Rồng năm 1965 nhớ lại:
“Thực chất, sau khi tạo ra sự kiện “Vịnh Bắc Bộ” ngày 5/8/1964, máy bay Mỹ đã bắn phá vào Lạch Trường (Hoằng Hóa, Thanh Hóa). Đó được coi như sự “thăm dò” để diệt Hàm Rồng “trong chớp nhoáng”. Ngay sau đó, Trung ương Đảng, Quân khu 3 và Tỉnh ủy Thanh Hóa đã xác định: “Trọng điểm địch đánh phá quân khu vào lúc này là Thanh Hóa. Trọng điểm Thanh Hóa là Hàm Rồng. Bảo vệ được cầu Hàm Rồng là góp phần bảo vệ giao thông thông suốt”. Trung ương Đảng cũng ra chỉ thị, nêu rõ: “Không thấy rõ vị trí của giao thông chi viện cho chiến trường là một tội lỗi lớn đối với Tổ quốc”. Từ Chỉ thị của Trung ương, quân và dân Thanh Hóa đã có tới 8 tháng được huấn luyện, chuẩn bị cho cuộc đối đầu với Mỹ.
|
Trong hai ngày 3-4/4/1965 tại khu vực Hàm Rồng, địch huy động 454 lượt máy bay, ném 627 trái bom, 58 quả bom nổ chậm, bắn hàng trăm tên lửa và rốc két xuống các trọng điểm giao thông trong tỉnh. Riêng cầu Hàm rồng bị ném 350 quả bom, bắn 149 quả rốc két; nếu tính bình quân thì mỗi mét chiều dài cầu Hàm Rồng trong 2 ngày đã chịu hơn 2 quả bom và gần 3 quả rốc két, song cây cầu vẫn hiên ngang soi bóng dòng sông Mã anh hùng. Cũng 2 ngày này, quân và dân Thanh Hóa đã bắn rơi 47 máy bay, bắt sống nhiều giặc lái, đã làm rúng động nước Mỹ và được bạn bè yêu chuộng hòa bình trên toàn thế giới khâm phục, biết tên. |
Theo số liệu thống kê của tỉnh Thanh Hoá, ngay trong ngày đầu tiên (3/4/1965), không quân Mỹ đã huy động 109 lần tốp máy bay tấn công Hàm Rồng. Sang ngày thứ 2, mùng 4/3, mức độ đánh phá ác liệt hơn gấp nhiều lần...”
Huyết mạch không thể đứt
Theo trí nhớ của ông Trịnh Ngọc Bích thì không quân Mỹ không chỉ đánh Hàm Rồng mà đánh cả những vùng phụ cận như: Hoàng Phượng (Hoằng Hóa), Hạc Hoa (Đông Thọ), Làng cổ Đông Sơn... Ngay cả Văn Sơn (huyện Triệu Sơn), cách Hàm Rồng hơn 20 km, Đồng Cổ (Yên Định) cũng gần như bị san phẳng.
Với ý đồ cắt đứt mạch máu giao thông của từ Bắc vào Nam, các bộ não chiến tranh của Mỹ, Ngụy đã tiến hành chiến tranh theo kiểu “hủy diệt”.
Dù chiến đấu vô cùng dũng cảm với quyết tâm “đổ máu không gãy cầu”, nhưng trước sự trải thảm của bom đạn Mỹ, một số nhịp trên cầu Hàm Rồng đã bị gãy, chỉ ô tô nhẹ là qua được. Trước tình hình đó, ngoài việc tiếp tục bảo vệ cầu, nhanh chóng khắc phục sự cố, nhiều phương án vận tải khác đã được đưa ra, trong đó có việc đỡ cho cầu Hàm Rồng bằng cầu luồng và cầu tôn.
Cây luồng ở Thanh Hóa bạt ngàn, được thả từ sông Chu về sông Mã. Mỗi chiếc “cầu phao” bằng luồng này chở được trọng tải 20 - 30 tấn. Khi cầu luồng không đi được thì người chuyển. Hàng nghìn dân quân đã bơi qua sông khuân vác hàng suốt ngày đêm, tập kết tại thị trấn Ghép, rồi từ đó đưa hàng vào Nghệ An. Lực lượng xe thồ sau đó “xé lẻ” lương thực, vũ khí... để vận chuyển tiếp vào Quảng Bình. Lúc đó, nhân dân còn có một sáng kiến tuyệt vời, tại sông Nhà Lê có cây cối um tùm che chắn rất tốt, hàng được vận chuyển bằng thuyền nan, thuyền mủng vào đến tận cầu Bùng (Nghệ An). Chỉ cần 2 chiếc thuyền với 4 người chèo là thay thế được một chiếc ôtô 4 tấn hàng.
Đồng chí Đỗ Mười, lúc đó là Phó Thủ tướng phụ trách về giao thông vận tải, đã rất hoan nghênh những sáng kiến vận chuyển hàng của quân dân Thanh Hóa, đồng thời đề xuất tăng cường cho tỉnh 400 xe ben và 1 vạn xe thồ.
Khi cây cầu được khắc phục xong, cùng với cách vận chuyển đầy sáng tạo như trên, chưa một phút nào hàng hóa bị ngừng chảy vào Miền Nam, dù bom đạn Mỹ không ngớt gầm réo trên đầu quân dân Thanh Hóa.
Với sự hiệp đồng giữa các đơn vị phòng không, không quân, bộ đội, dân quân du kích địa phương, khoảng 100 máy bay, trong đó có những chiếc thuộc loại hiện đại bậc nhất của Mỹ đã phải đền tội. Cầu Hàm Rồng vẫn ngẩng cao đầu trước kẻ thù.
Theo nhận xét của Trung tướng Trần Hanh, nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, người bắn rơi chiếc “thần sấm” F105 đầu tiên trên bầu trời Thanh Hoá vào ngày mùng 4/4/1965 thì: “Thế trận chiến tranh nhân dân đã hình thành từ trước đó, nhưng phải đến chiến thắng Hàm Rồng, chiến lược này mới được hoàn thiện. Sức mạnh tổng thế đó đã khiến quân Mỹ ngỡ ngàng...”.
 Ở tuổi 90, ông Trịnh Ngọc Bích, nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa vẫn không quên những tháng ngày khói lửa bảo vệ Hàm Rồng (Ảnh: T.H) |
Vì sao Hàm Rồng trụ vững?
Trung tướng Trần Hanh cũng cho rằng, sai lầm lớn nhất của không quân Mỹ là “không hiểu hết địa thế của cây cầu. Cầu Hàm Rồng không lớn, do vậy nếu thả bom từ độ cao lớn sẽ khó trúng, mà bay sát cầu thì lập tức bị bắn hạ. Nhưng có lẽ, sai lầm lớn nhất của Mỹ và không quân Mỹ, đó là đã không đánh giá đúng sức mạnh của quân dân Việt Nam”.
Hàm Rồng giờ đây không còn là cây cầu huyết mạch như thủa nào. Nó đã nhường sứ mệnh cho “đứa con” của mình là cầu Hàm Long và chỉ dùng cho vận tải đường sắt. Sau nhiều năm bị xuống cấp, nay cầu đang được sửa chữa với số tiền lên tới 15 tỉ đồng để kịp chào mừng ngày lễ lớn. Tiếc rằng, sự kiện bên cầu Hàm Rồng lừng lẫy là thế, “áo mới” đã được may nhưng một chiếc biển gắn lên cầu để ghi dấu những sự kiện đáng nhớ, những mất mát đau thương nhằm nhắc nhớ đời sau, đã không được người chỉnh sửa lưu tâm.
|
Cầu Hàm Rồng được xây dựng từ năm 1901-1904 do Công ty Dayly và Pile (Pháp) thiết kế và thi công với chiều dài 160m, chiều rộng 9m. Lúc đầu, Hàm Rồng chỉ là chiếc cầu treo vòng cung hình bán nguyệt nối đôi bờ sông Mã, có một nhịp duy nhất và được coi là cây cầu đẹp nhất Đông Dương. Năm 1955, với sự giúp đỡ của các chuyên gia Trung Quốc, cầu được xây dựng lại và mở rộng gần gấp đôi cầu cũ thành 17m, gồm 2 nhịp dầm thép, ở giữa là đường sắt, hai bên là đường ô tô và đường dành cho người đi bộ. Cầu được khánh thành vào đúng dịp sinh nhật lần thứ 74 của Chủ tịch Hồ Chí Minh 19/5/1964. Khánh thành chưa tròn 1 năm thì giặc Mỹ ném bom đánh phá cầu Hàm Rồng vào ngày 3/4/1965. |
(Còn nữa)
Ngụy trang gần 300 cây thuốc lá ngoại nhập lậu mang đi tiêu thụ
Pháp luật - 5 giờ trướcGĐXH - Trong quá trình khám xét, lực lượng chức năng thu giữ 2 thùng carton, 1 vali nhựa màu đen chứa tổng cộng 249 cây thuốc lá ngoại nhập không có hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc hợp pháp.
Hà Nội: Người dân khốn khổ vì đường Thanh Bình bị 'băm nát' sau hơn 1 năm thi công
Thời sự - 7 giờ trướcGĐXH - Dự án thi công tuyến cống nhánh trên đường Thanh Bình (phường Hà Đông, TP Hà Nội) của Dự án Hệ thống xử lý nước thải Yên Xá dù đã quá hạn gần 4 tháng nhưng đến nay vẫn là một công trường ngổn ngang, đầy bùn đất, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và đời sống người dân.
Khoe kiếm Nhật trên Facebook để thế hiện bản thân, nam thanh niên bị công an triệu tập
Xã hội - 8 giờ trướcGĐXH - Tại cơ quan công an, nam thanh niên khai nhận, do muốn ra oai thể hiện bản thân nên dùng tài khoản Facebook cá nhân để đăng tải hình ảnh có chứa nội dung bạo lực (khoe kiếm Nhật) lên mạng xã hội...
Khởi tố 18 đối tượng gây rối trật tự ở Ninh Bình
Pháp luật - 10 giờ trướcGĐXH - Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Ninh Bình đã ra Quyết định khởi tố bị can đối với 18 đối tượng về hành vi "Gây rối trật tự công cộng"
Tuyên Quang: Bắt đối tượng dùng dao chém 3 mẹ con thương vong ở Chiêm Hóa
Pháp luật - 10 giờ trướcGĐXH - Phòng Cảnh sát hình sự Công an tỉnh Tuyên Quang đã nhanh chóng bắt đối tượng có hành vi giết người tại thôn Đại Đồng, xã Chiêm Hóa.
Gia Lai: Triệu tập đối tượng đánh, dọa chôn sống thanh niên đi giao đá lạnh
Pháp luật - 11 giờ trướcGĐXH - Công an xã Kdang (Gia Lai) cho biết, đơn vị vừa triệu tập hai đối tượng có hành vi côn đồ tấn công người giao đá lạnh và có lời lẽ đe dọa.
Từ hôm nay (15/8), người dân cần biết ngay hàng loạt thông tin mới liên quan đến BHYT
Đời sống - 11 giờ trướcGĐXH - Nghị định 188/2025/NĐ-CP về bảo hiểm y tế chính thức có hiệu lực từ 15/8 với nhiều điểm mới tác động trực tiếp đến quyền lợi người tham gia.
TPHCM: Nổ lớn tại công ty kính ở phường Tân Sơn Nhì
Thời sự - 13 giờ trướcNgày 15/8, Công an phường Tân Sơn Nhì đang phối hợp các đơn vị nghiệp vụ liên quan phong tỏa hiện trường, điều tra nguyên nhân vụ nổ bên trong một công ty kính ở đường Tân Kỳ Tân Quý, phường Tân Sơn Nhì, TPHCM.
Người dân cần lưu ý: Không được thiếu những loại giấy tờ này khi làm sổ đỏ lần đầu
Đời sống - 14 giờ trướcGĐXH - Từ ngày 1/7/2025, thủ tục làm sổ đỏ có nhiều thay đổi do sắp xếp lại đơn vị hành chính và thực hiện phân quyền, phân cấp. Khi thực hiện quy trình làm sổ đỏ lần đầu người dân cần chuẩn bị những loại giấy tờ nào?
Độc đáo túi xách, ốp điện thoại hình cờ Tổ quốc của những người thợ khuyết tật
Đời sống - 15 giờ trướcHướng tới kỷ niệm 80 năm ngày Quốc khánh 2/9, các món phụ kiện in hình cờ Tổ quốc đang được tất bật sản xuất bởi đôi tay của những người khuyết tật, tự kỷ.
Ngày sinh Âm lịch của người 'nói là làm', càng khó khăn càng dễ bứt phá để vươn tới đỉnh cao
Đời sốngGĐXH - Theo tử vi, người sinh vào những ngày Âm lịch đặc biệt này sở hữu ý chí kiên định, tinh thần bền bỉ và sự cầu tiến mạnh mẽ.
