Hiệu quả từ những mô hình nâng cao chất lượng dân số, làm thay đổi hành vi, tập quán của đồng bào dân tộc
GiadinhNet - Đồng bào dân tộc thiểu số với những đặc tính tâm lý và tập quán riêng nên công tác truyền thông dân số cũng cần những giải pháp đặc thù, gắn với bản sắc của mỗi dân tộc. Từ đó mới làm thay đổi hành vi sử dụng dịch vụ Dân số - KHHGĐ.
Tại các vùng miền núi, vùng sâu vùng xa hiện nay, một trong những tập tục được coi là thách thức lớn trong nỗ lực thay đổi hành vi đó là tình trạng hôn nhân cận huyết thống.
Ngay huyện Kim Bôi (Hoà Bình), địa bàn khá gần với Hà Nội nhưng nhiều năm nay vẫn tồn tại hủ tục lạc hậu của một số bộ phận người dân tộc thiểu số. Khi trong làng có những nhà lang (gia đình giàu) có con cái đến tuổi lấy vợ lấy chồng đều ép hoặc mai mối để con em mình hay trong cùng dòng họ lấy nhau. Có như vậy mới có thể giữ được của cải. Và những của cải này mới không bị người ngoài lấy, mang đi mất.
Tập tục hôn nhân của nhiều cộng đồng dân tộc thiểu số chỉ cho phép lấy người cùng dân tộc. Các cán bộ truyền thông dân số mang Luật ra để phổ biến thì họ lý luận rằng dân tộc này không coi đó là cấm kỵ. Nói như thế sẽ ảnh hưởng đến chất lượng giống nòi thì họ "cãi", bảo "con cái chúng tôi sinh ra bao đời này vẫn "bình thường" mà, có bị làm sao đâu".

Các già làng, trưởng thôn và người uy tín tiêu biểu trong công tác tuyên truyền, vận động quần chúng. Ảnh: Thanh Nhật
Nắm bắt những đặc thù này của đồng bào dân tộc thiểu số, một trong những công tác trọng tâm được các Chi cục Dân số các tỉnh chú trọng đó là tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, sự phối hợp chặt chẽ của các ngành, các tổ chức, đoàn thể trong công tác chỉ đạo, điều hành; phát huy sức mạnh tổng hợp của các cấp, ngành, các lực lượng trong công tác tuyên truyền; phát huy vai trò của già làng, trưởng bản, người có uy tín tiêu biểu trong các vận động quần chúng để thực hiện tốt việc truyền thông thay đổi nhận thức, xóa bỏ các quan niệm, hủ tục lạc hậu.
Thanh Hóa hiện có hơn 1.600 già làng, trưởng bản, người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số. Bằng uy tín của mình, các già làng, trưởng bản đã trở thành lực lượng nòng cốt trong nhiều chính sách của Đảng và Nhà nước. Một trong số đó là vai trò "tuyên truyền viên" Dân số - KHHGĐ.

Đề án "Nâng cao chất lượng dân số các dân tộc ít người tại cộng đồng" đang triển khai trên địa bàn các huyện miền núi của tỉnh Thanh Hóa, góp phần thay đổi nhận thức, nâng cao chất lượng cuộc sống cho đồng bào các dân tộc thiểu số vùng cao (Ảnh tư liệu)
Bên cạnh đó, nhằm nâng cao chất lượng dân số, trong những năm qua các Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh đã và đang triển khai nhiều mô hình, đề án như: Sàng lọc trước sinh và sơ sinh, Tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân, Tăng cường tư vấn và cung cấp dịch vụ DS-KHHGĐ cho vị thành niên/thanh niên, Kiểm soát dân số các vùng biển, đảo và ven biển....Trong số các đề án đang được triển khai thực hiện hiệu quả trên, không thể không nhắc đến Đề án "Nâng cao chất lượng dân số các dân tộc ít người tại cộng đồng", đã nhận được sự quan tâm ủng hộ của các cấp ủy đảng, chính quyền và nhân dân tại địa bàn triển khai mô hình.
Gia đình chị Hà Thị Nhàn, dân tộc Thái, thôn Khẹo, xã Bát Mọt, huyện Thường Xuân của tỉnh Thanh Hoá hiện có 5 khẩu, chị đang chuẩn bị sinh con thứ 2. Gia đình chị Nhàn chủ yếu làm nông nghiệp nên điều kiện gia đình còn khó khăn nên chị cho biết, sau khi sinh xong cháu thứ 2 sẽ tập trung chăm sóc các cháu khỏe mạnh, cho các cháu ăn học đầy đủ và quyết tâm không sinh con thứ 3.
Ông Vi Văn Sáng, Phó Bí thư chi bộ, Phó Trưởng thôn Khẹo, xã Bát Mọt cho biết: Thôn Khẹo có 59 hộ, 247 khẩu. Thôn Khẹo chủ yếu là đồng bào dân tộc Thái, cuộc sống của bà con mặc dù đã ổn định hơn rất nhiều so với trước đây nhưng cũng còn khó khăn trong phát triển kinh tế - xã hội. Để cuộc sống của bà con bớt khó khăn, ban quản lý thôn thường xuyên tuyên truyền, vận động bà con, đặc biệt lứa tuổi vị thành niên không kết hôn sớm, không sinh con thứ 3. Thông qua các buổi nói chuyện, hội nghị, sách báo, tờ rơi…bà con thôn Khẹo ngày càng nâng cao nhận thức về công tác dân số, nâng cao chất lượng dân số.
Đây là hiệu quả từ quá trình triển khai thực hiện Đề án "Nâng cao chất lượng dân số các dân tộc ít người tại cộng đồng" trên địa bàn 48 xã của 11 huyện miền núi, nhằm can thiệp thay đổi hành vi, tập quán sử dụng dịch vụ DS- KHHGĐ và các loại hình dịch vụ phù hợp với tâm lý, tập quán của người dân tộc thiểu số.

Xã Vạn Xuân, huyện Thường Xuân ra mắt câu lạc bộ sức khỏe sinh sản tiền hôn nhân, hôn nhân cận huyết thống năm 2019. Đến nay câu lạc bộ đã và đang hoạt động hiệu quả, góp phần thay đổi nhận thức của bà con trong công tác DS-KHHGĐ (Ảnh tư liệu)
Các hoạt động trên đã góp phần quan trọng trong việc đưa các chủ trương chính sách về DS-KHHGĐ của Đảng và Nhà nước đến với đồng bào các dân tộc miền núi nhằm can thiệp thay đổi hành vi, tập quán sử dụng dịch vụ DS-KHHGĐ để giảm sinh và nâng cao chất lượng dân số. Đặc biệt thông qua các buổi sinh hoạt câu lạc bộ "Sức khỏe sinh sản tiền hôn nhân, hôn nhân cận huyết" đã truyền tải cho các hội viên nắm được các kiến thức về SKSS trước hôn nhân, hệ lụy của tảo hôn, hôn nhân cận huyết, các bệnh được sàng lọc trước sinh và sơ sinh, cách làm mẹ an toàn; tổ chức nói chuyện chuyên đề trao đổi và cung cấp các thông tin về chăm sóc SKSS, nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống... cho phụ nữ có thai, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, các cặp vợ chồng mới kết hôn.
Xác định nâng cao chất lượng dân số là "cửa ngõ xung yếu" để phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, thời gian tới Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh Thanh Hóa tích cực tham mưu cho các cấp lãnh đạo, phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể triển khai thực hiện có hiệu quả các hoạt động nhằm đạt mục tiêu, nhiệm vụ về công tác dân số và phát triển. Đặc biệt chú trọng công tác truyền thông vận động, huy động sự tham gia tích cực, hiệu quả của các trưởng thôn/bản và những người có uy tín trong cộng đồng từ đó giảm thiểu tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho đồng bào các dân tộc thiểu số vùng cao.
Ngọc Huấn

Rùng mình trước tác hại của dung dịch vệ sinh phụ nữ không đạt chuẩn: BS 30 năm kinh nghiệm lên tiếng cảnh báo!
Dân số và phát triển - 9 giờ trướcKhông chỉ gây mất cân bằng hệ vi sinh vùng kín, tạo điều kiện cho vi khuẩn, nấm tấn công, dung dịch vệ sinh phụ nữ không đạt chuẩn còn đáng sợ cỡ này...

14 năm sống như con gái, đi khám sản phụ khoa mới biết là con trai
Dân số và phát triển - 22 giờ trước14 năm để tóc dài, vui chơi cùng các bạn nữ, Ngọc Linh không ngờ bản thân lại là "nam nhi". Sự thật khiến em sốc, không dễ chấp nhận.

Bộ Y tế khuyến cáo người dân đeo khẩu trang nơi công cộng để phòng chống dịch COVID-19
Dân số và phát triển - 1 ngày trướcGĐXH - Những ngày gần đây, thông tin số ca COVID-19 gia tăng tại Thái Lan khiến nhiều người lo ngại về đợt dịch bùng phát mới và có nguy cơ lây lan sang các nước trong khu vực, trong đó có Việt Nam.

Bắc Giang: Đa dạng hình thức truyền thông chăm sóc sức khỏe sinh sản, nâng cao chất lượng dân số
Dân số và phát triển - 1 ngày trướcGĐXH - Với phương châm “đi từng ngõ, gõ từng nhà”, chiến dịch truyền thông lồng ghép cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình được cơ quan chuyên môn của tỉnh, các địa phương tại Bắc Giang thực hiện đồng bộ, hiệu quả.

Trẻ dễ mắc các vấn đề sức khỏe tâm thần trong mùa thi, phòng ngừa như thế nào?
Dân số và phát triển - 2 ngày trướcCứ mỗi mùa thi đến, số trẻ gặp các vấn đề về sức khỏe tâm thần lại gia tăng. Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này? Cách phòng tránh các vấn đề sức khỏe tâm thần trong mùa thi như thế nào?

Trẻ có nguy cơ tăng huyết áp nếu mẹ bị béo phì, đái tháo đường và tăng huyết áp khi mang thai
Dân số và phát triển - 3 ngày trướcNgày càng có nhiều bằng chứng cho thấy tình trạng sức khỏe của bà mẹ khi mang thai có ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe sau này của trẻ. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, nếu mẹ bị béo phì, đái tháo đường và tăng huyết áp khi mang thai thì em bé cũng có thể bị tăng huyết áp.

Nhận diện các triệu chứng viêm âm đạo thường gặp
Dân số và phát triển - 4 ngày trướcViêm âm đạo là vấn đề sức khỏe quen thuộc ảnh hưởng đến nhiều phụ nữ, đặc biệt chị em trong độ tuổi sinh sản. Việc trang bị kiến thức để nhận diện sớm các tín hiệu bất thường và chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa giúp bảo vệ sức khỏe phụ khoa.

Ra máu âm đạo bất thường có phải là dấu hiệu mắc ung thư cổ tử cung?
Dân số và phát triển - 5 ngày trướcRa máu âm đạo bất thường là tình trạng chảy máu xảy ra ngoài chu kỳ kinh nguyệt bình thường của phụ nữ. Đây là một trong những dấu hiệu phổ biến nhất cho thấy có thể có nguy cơ mắc ung thư cổ tử cung.

5 loại thực phẩm giúp lão hóa khỏe mạnh và minh mẫn hơn
Dân số và phát triển - 6 ngày trướcCó một tuổi già khỏe mạnh và trí óc còn minh mẫn là ước muốn của mọi người. Lối sống và dinh dưỡng là yếu tố góp phần quan trọng giúp chúng ta đạt được điều đó. Các nhà khoa học đã phát hiện ra một số loại thực phẩm có lợi cho quá trình lão hóa khỏe mạnh ở con người.

4 dấu hiệu cảnh báo ung thư vú phụ nữ không nên bỏ qua
Dân số và phát triển - 1 tuần trướcMặc dù không phải tất cả những bất thường ở vú đều là ung thư nhưng việc nhận biết sớm các dấu hiệu nghi ngờ là rất quan trọng, điều này góp phần vào khả năng điều trị thành công và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Giao lưu trực tuyến: Chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên và tầm quan trọng của tư vấn khám sức khỏe trước khi kết hôn
Dân số và phát triểnGĐXH - Theo các chuyên gia, sức khỏe sinh sản của vị thành niên, thanh niên được coi là một trong những yếu tố quan trọng có ý nghĩa quyết định đến chất lượng dân số, chất lượng nguồn nhân lực và tương lai của giống nòi.