Hà Nội
23°C / 22-25°C

Ông Nguyễn Văn Tân, Phó Tổng Cục trưởng phụ trách Tổng Cục Dân số: Cần giải pháp để giàu lên trước khi già

Ông Nguyễn Văn Tân - Phó Tổng Cục trưởng phụ trách Tổng Cục Dân số (Bộ Y tế) trao đổi chung quanh vấn đề Nghị quyết Trung ương 6 khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới và nguy cơ "chưa giàu đã già" của người Việt. Ông Nguyễn Văn Tân cho biết:

Già hóa dân số nhanh là thách thức lớn

Dân số Việt Nam hiện nay xét toàn diện trên các mặt quy mô, cơ cấu, phân bổ và chất lượng, và đặt trong mối quan hệ với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc bao hàm cả yếu tố tích cực và tiêu cực, cơ hội và thách thức. Quy mô dân số đã khá lớn (94 triệu người, đứng hàng thứ 14 thế giới về dân số), khoảng 2/3 dân số đang trong độ tuổi lao động (cơ cấu dân số vàng), chất lượng về thể chất, trí tuệ và tinh thần đã được nâng lên, là cơ hội thuận lợi cho phát triển kinh tế, xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng.

Mặt khác, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh nghiêm trọng, quá trình già hóa dân số diễn ra nhanh chóng, quản lý dân cư chưa tốt, chất lượng dân số còn thấp trong mặt bằng so sánh với các nước... Các yếu tố này có tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế, xã hội.

Làm thế nào để phát huy và khai thác tối đa các mặt thuận lợi, cơ hội đồng thời hạn chế các mặt tiêu cực của vấn đề dân số bảo đảm phát triển nhanh và bền vững đất nước là thách thức rất lớn. Nghị quyết BCH Trung ương 6 khóa XII của Đảng ta về công tác dân số trong tình hình mới đã đề ra đường lối chiến lược để giải quyết đúng đắn thách thức nêu trên.

Dân số Việt Nam đã chính thức bước vào giai đoạn già hóa vào năm 2011, với hơn 10% dân số, khoảng 10 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Việt Nam cũng là nước có tốc độ già hóa dân số rất nhanh. Chỉ trong 15-16 năm nữa, tỷ lệ nêu trên sẽ tăng gấp đôi, trong khi các nước đã phát triển đi qua quá trình này trong thời gian gần chục năm, thậm chí hàng trăm năm.

Kinh nghiệm cho thấy khi tỷ lệ số lượng người cao tuổi trong dân số tăng lên, tỷ lệ số lượng người trong độ tuổi giảm xuống tương ứng thì các hiện tượng đi liền là thiếu hụt nguồn nhân lực cho phát triển nhu cầu và chi phí cho an sinh xã hội và chăm sóc người cao tuổi tăng nhanh. Tình hình này có tác động tiêu cực đến phát triển bền vững nếu không được xử lý tốt.

Hầu hết các nước phát triển đều bắt đầu bước vào giai đoạn già hóa dân số khi GDP bình quân đầu người còn ở mức trung bình thấp. Vấn đề già hóa dân số cũng là thực trạng mà cả thế giới đang tìm cách ứng phó. Đặc biệt, các nước suy thoái kinh tế đều gắn liền với quá trình già hóa dân số, thể hiện ở khía cạnh thiếu hụt lực lượng lao động.

Ảnh: ĐỨC ANH
Ảnh: ĐỨC ANH

Theo ông, Việt Nam cần phải làm gì trước nguy cơ về già hóa dân số?

Sau nhiều năm khuyến cáo mỗi gia đình "chỉ có một đến hai con", nay chúng ta thay đổi và đề nghị các gia đình "sinh đủ hai con". Về số lượng tuyệt đối của người già thì không thay đổi, nhưng tỷ lệ có khác nhau giữa các phương án duy trì mức sinh thay thế (2,1 con/bà mẹ) và thực hiện mức sinh thấp dưới mức sinh thay thế. Cụ thể, nếu duy trì mức sinh thay thế, tỷ lệ người già/tổng dân số sau gần 20 năm nữa là hơn 17%. Nhưng nếu thực hiện mức sinh thấp thì người già khi đó sẽ chiếm tới 20% dân số. Nếu duy trì mức sinh thay thế, mức sinh hợp lý sẽ giúp tăng số trẻ em và người trong độ tuổi lao động, giảm tỷ lệ người già và số lượng người lao động tăng thêm vài triệu người cũng là rất đáng kể.

Vấn đề già hóa dân số, ở các nước khác, họ đã xử lý bằng cách khi còn trẻ thì phải đóng thuế cao và khi về già sẽ sử dụng kinh phí ấy để chăm sóc. Thí dụ như Nhật Bản, từ năm 40 tuổi, người lao động phải đóng một khoản cho Quỹ chăm sóc người cao tuổi. Với cách này, đa số các nước xử lý hiệu quả khi tỷ lệ người cao tuổi chừng khoảng 10% dân số của quốc gia đó. Còn khi tỷ lệ người cao tuổi lên khoảng 15% đến 21% (thí dụ như Nhật Bản xấp xỉ 30%) thì quỹ này trở nên mong manh, không thể "kham nổi".

Để thích ứng với vấn đề già hóa dân số, cần xây dựng hệ thống chăm sóc sức khỏe người cao tuổi trên toàn quốc, xây dựng các mô hình chăm sóc người già tại gia đình và cộng đồng, bảo đảm an sinh xã hội, mở rộng độ bao phủ của bảo hiểm hưu trí, y tế, khuyến khích việc làm cho người cao tuổi, xây dựng và phát triển các dịch vụ xã hội đối với người cao tuổi.

Hiện 70% số người cao tuổi Việt Nam không có lương hưu và nếu không có sự hỗ trợ của con cái hoặc không có tài sản tích lũy, họ buộc phải tiếp tục lao động kiếm sống. Về sức khỏe, đa số người già mắc cùng lúc nhiều bệnh, gọi là tình trạng "bệnh tật kép". Với điều kiện chăm sóc sức khỏe hiện nay thì số lượng người cao tuổi tiếp tục tăng và tăng nhanh.

Hiện Bộ Y tế đã ban hành Đề án Chăm sóc sức khỏe người cao tuổi giai đoạn 2017 - 2025, trong đó, ưu tiên các vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa... An sinh xã hội cho người cao tuổi hiện tại cũng chính là bảo đảm tương lai cho mọi người. Đến nay đã có 32 tỉnh thành triển khai chương trình chăm sóc người cao tuổi dựa vào cộng đồng. Ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh đã có tư nhân tham gia xây dựng nhà dưỡng lão, đáp ứng nhu cầu của một số người cao tuổi.

Tuy nhiên những việc này đều đang ở bước đầu, so với những nước phát triển thì khoảng cách còn rất xa. Việt Nam cũng chưa chuẩn bị được nhiều cho hệ thống bệnh viện lão khoa, hệ thống y tế dự phòng, chăm sóc sức khỏe thường xuyên cho người cao tuổi.

Phát huy lợi thế dân số vàng

Thưa ông, công tác dân số cần làm gì để tránh và giảm thiểu nguy cơ chưa giàu đã già?

Chúng ta không tránh được nguy cơ già hóa dân số. Rất nhiều nước phát triển đi trước chúng ta cũng không tránh được tình trạng này. Nghị quyết Ban Chấp hành Trung ương 6 khóa XII đã chỉ ra các giải pháp chủ yếu để giảm thiểu các tác động tiêu cực của quá trình già hóa dân số đối với phát triển bền vững đất nước. Các giải pháp đó là: Trong lĩnh vực dân số cần duy trì mức sinh thay thế để bảo đảm nguồn nhân lực trong tương lai; Trong phát triển kinh tế, cần khai thác tối đa lợi thế của cơ cấu dân số vàng bằng cách phát triển mạnh các chương trình lao động, việc làm, xuất khẩu lao động, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thu hút mạnh đầu tư, đẩy mạnh xuất khẩu... để chúng ta nhanh giàu lên trước khi già; Trong lĩnh vực xã hội cần tập trung nâng cao sức khỏe của nhân dân nói chung và của người cao tuổi nói riêng, tăng tuổi thọ khỏe mạnh, phát triển các loại hình bảo hiểm để mọi người dân tham gia tích lũy khi còn trẻ để chuẩn bị cho bản thân khi không còn khả năng tạo thu nhập, xây dựng các chính sách và thể chế để phát huy vai trò và khả năng của người cao tuổi.

Ở nước ta, giai đoạn già hóa dân số và thời kỳ dân số vàng diễn ra cùng một lúc, vậy chúng ta có thể tận dụng lợi thế thời kỳ dân số vàng như thế nào thưa ông?

Nước ta chính thức bước vào thời kỳ cơ cấu dân số vàng (số lượng người trong độ tuổi lao động gấp đôi số người trong độ tuổi phụ thuộc) từ năm 2007. Từ đó đến nay, sau 10 năm, Việt Nam đã đạt được nhiều tiến bộ trong tăng trưởng kinh tế.

Dự báo, thời kỳ dư lợi dân số này sẽ kéo dài khoảng 34 năm và kết thúc vào khoảng năm 2041. Lợi thế của dân số vàng là nguồn nhân lực khổng lồ cho đất nước và tương lai già hóa dân số đã được chuẩn bị. Song, Việt Nam đang ở thời kỳ dân số vàng nhưng chất lượng nguồn nhân lực và chất lượng dân số còn rất nhiều hạn chế. Việt Nam đã tận dụng được cơ hội nhưng chưa nhiều. Nhu cầu việc làm tăng nhưng sức bền, kỷ luật lao động, kỹ năng làm việc, trình độ quản lý còn nhiều hạn chế.

Vì thế, cần có chính sách phù hợp trong đầu tư và nâng cao chất lượng lao động để tận dụng được cơ hội này phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đồng thời phát huy lợi thế cơ cấu dân số vàng như tăng năng suất lao động, tăng cơ hội việc làm, nâng cao chất lượng đào tạo nghề theo nhu cầu thị trường lao động...

Xin cảm ơn ông!

Theo Nhân Dân

Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
2 thực phẩm "đầu độc" cậu nhỏ còn nhanh hơn hút thuốc nếu dùng nhiều

2 thực phẩm "đầu độc" cậu nhỏ còn nhanh hơn hút thuốc nếu dùng nhiều

Dân số và phát triển - 5 giờ trước

Không thể phủ nhận rằng hút thuốc gây hại tới sức khỏe sinh sản theo nhiều cách. Nhưng bên cạnh đó, còn có nhiều thói quen ăn uống khác cũng “đầu độc” cậu nhỏ của nam giới không kém.

8 điều nên làm để phục hồi sức khỏe sau sinh

8 điều nên làm để phục hồi sức khỏe sau sinh

Dân số và phát triển - 6 giờ trước

Sau sinh, khu vực xung quanh hậu môn, âm đạo (đáy chậu) của người mẹ thường sưng đau và cần một thời gian để lành lại. Vì vậy, người mẹ cần được chăm sóc, nghỉ ngơi đầy đủ trong vài tuần sau khi sinh để hồi phục sức khỏe hoàn toàn.

Hai con sinh đôi không giống nhau, bố lập tức đi xét nghiệm ADN

Hai con sinh đôi không giống nhau, bố lập tức đi xét nghiệm ADN

Dân số và phát triển - 22 giờ trước

Thấy con trai song sinh không giống nhau, anh Kiên đi xét nghiệm ADN, kết quả được chuyên gia đánh giá cực hiếm gặp.

Người yêu cũ mang con đến nhà, người đàn ông quyết đi xét nghiệm ADN: Kết quả được hé lộ

Người yêu cũ mang con đến nhà, người đàn ông quyết đi xét nghiệm ADN: Kết quả được hé lộ

Dân số và phát triển - 2 ngày trước

Người đàn ông tên Dũng (*) đã quyết định đến Trung tâm Phân tích ADN và Công nghệ di truyền để xét nghiệm quan hệ huyết thống cùng đứa trẻ được người yêu cũ đặt trước cửa nhà anh.

Thói quen của hàng triệu nam giới Việt có hại cho chuyện sinh con

Thói quen của hàng triệu nam giới Việt có hại cho chuyện sinh con

Dân số và phát triển - 3 ngày trước

Bên cạnh làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch hay ung thư, hút thuốc lá còn tác động tiêu cực lên khả năng sinh sản của nam giới và bộ gene của tinh trùng.

Bài tập xua tan nỗi lo mất ngủ, khó ngủ

Bài tập xua tan nỗi lo mất ngủ, khó ngủ

Dân số và phát triển - 4 ngày trước

Mất ngủ, khó ngủ thường gây cảm giác khó chịu, lo lắng... ảnh hưởng tới năng suất lao động và học tập. Thực hiện một số bài tập hiệu quả dưới đây giúp bạn ngủ nhanh và thức dậy sảng khoái hơn.

Ung thư vú tiến triển như thế nào?

Ung thư vú tiến triển như thế nào?

Dân số và phát triển - 4 ngày trước

Cho dù đã được chẩn đoán mắc bệnh ung thư vú, việc tìm hiểu tất cả thông tin có sẵn có thể khiến người bệnh hiểu hơn. Dưới đây là tổng quan đơn giản về ung thư vú và các giai đoạn bệnh, phân tích về cách ung thư vú lây lan, chẩn đoán và điều trị.

Người phụ nữ ở Đồng Nai nặng 100kg mang thai bé 4,6kg, nhập viện với nhiều biến chứng nguy hiểm

Người phụ nữ ở Đồng Nai nặng 100kg mang thai bé 4,6kg, nhập viện với nhiều biến chứng nguy hiểm

Dân số và phát triển - 6 ngày trước

Một bệnh viện ở Đồng Nai đã tiếp nhận trường hợp đặc biệt của sản phụ 35 tuổi, nặng 100 ký, thai trên 38 tuần, em bé to, nặng 4,6kg.

Biện pháp điều trị nấm Candida âm đạo

Biện pháp điều trị nấm Candida âm đạo

Dân số và phát triển - 1 tuần trước

Nấm Candida âm đạo gây kích ứng, ngứa dữ dội và tiết dịch nhiều ở âm đạo và âm hộ, bệnh rất dễ tái phát.

Phổ biến kiến thức về sàng lọc trước sinh, sơ sinh cho cán bộ y tế, dân số

Phổ biến kiến thức về sàng lọc trước sinh, sơ sinh cho cán bộ y tế, dân số

Dân số và phát triển - 1 tuần trước

GĐXH - Ngày 20/3, ông Phan Nam Bình, Chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh Quảng Bình cho biết, đơn vị vừa tổ chức hội nghị tập huấn về chương trình sàng lọc trước sinh, sơ sinh cho đội ngũ cán bộ y tế, dân số cơ sở tại huyện Lệ Thủy.

Top