PGS.TS Nguyễn Thị Kim Tiến - Bộ trưởng Bộ Y tế: Ngành Y tế sẽ nhìn thẳng vào những tồn tại để phục vụ nhân dân tốt hơn

Dinh dưỡng cho trẻ nhỏ, bảo hiểm y tế cho người dân là một trong những vấn đề được Bộ trưởng Bộ Y tế đặc biệt quan tâm. (Trong ảnh: Bộ trưởng Nguyễn Thị Kim Tiến trong chuyến công tác tại tỉnh Cao Bằng tháng 12/2014). Ảnh: Hoàng Phương

Ấn tượng với  đường dây nóng

Thưa Bộ trưởng, 2014 là năm mà ngành Y tế đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật, trong số đó Bộ trưởng tâm đắc nhất với thành tựu nào?

- Trong năm 2014, ngành Y tế tiếp tục thực hiện nhiều chương trình phát triển y tế. Một số kết quả nổi bật của ngành là sự chủ động triển khai công tác phòng chống dịch, tăng cường công tác dự báo, giám sát, phát hiện sớm, ngăn chặn và khống chế kịp thời dịch bệnh trong tình hình dịch bệnh trên thế giới diễn biến phức tạp.

Bộ Y tế đã tham mưu cho Chính phủ trình Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo hiểm y tế. Bên cạnh đó, việc cải cách thủ tục hành chính trong khám chữa bệnh cũng là một trong những mục tiêu quan trọng của ngành Y tế nhằm giảm thời gian chờ đợi, nâng cao sự hài lòng của người dân và bước đầu giải quyết tình trạng quá tải bệnh viện. Năm 2014, với việc triển khai đồng bộ các giải pháp, tập trung các nguồn vốn đầu tư hoàn thành một số dự án, hạng mục quan trọng, tình trạng quá tải tại nhiều bệnh viện cơ bản đã được giải quyết.

Ngành Y tế đã rất nỗ lực đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực quản lý. Bộ cũng đã đẩy mạnh triển khai dịch vụ công trực tuyến cấp IV đối với cấp giấy xác nhận nội dung quảng cáo, công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm đối với các loại thực phẩm chức năng, thực phẩm tăng cường vi chất dinh dưỡng thuộc thẩm quyền.

Năm 2014 là năm mà lần đầu tiên tại Việt Nam triển khai hệ thống phẫu thuật bằng robot hiển thị không gian 3 chiều với góc phẫu thuật 540 độ, cho phép thực hiện các thủ thuật ở những ngóc ngách nhỏ nhất, chính xác nhất, tránh được những sang chấn và biến chứng sau phẫu thuật. Kỹ thuật này  tạo điều kiện cho các bác sĩ trong nước có thể thực hiện được các kỹ thuật ngang tầm quốc tế, mở ra nhiều cơ hội điều trị cho những ca bệnh khó mà nội soi thông thường không thể can thiệp.

Trong số các thành tựu của ngành đạt được, đáng chú ý là Bộ đã triển khai hệ thống đường dây nóng tại các cơ sở bệnh viện. Thông qua đường dây nóng, Bộ đã nắm bắt được nhiều thông tin trực tiếp từ bệnh nhân và người nhà bệnh nhân hơn. Tôi nghĩ rằng, đường dây nóng giống như một chiếc cầu nối giữa chúng tôi với nhân dân, bởi trước đây, dù các cán bộ ngành có đi kiểm tra thường xuyên thì cũng không thể nắm bắt được toàn bộ những gì đang diễn ra dưới cơ sở. Vì thế, chúng tôi xác định, ngành Y tế sẽ nhìn thẳng vào các điểm yếu, những tồn tại của mình để phục vụ nhân dân được tốt hơn.Việc triển khai đường dây nóng thời gian qua cũng đã giúp các đơn vị quản lý nhà nước của Bộ Y tế có được kênh thông tin hữu hiệu và nhanh nhất. Đồng thời, đây cũng là một kênh giám sát có hệ thống của ngành. Mỗi bệnh nhân sẽ trở thành giám sát viên với từng nhân viên y tế trong quá trình khám chữa bệnh ở tất cả các cơ sở y tế.

Thông qua đường dây nóng, chúng tôi đã phát hiện hàng trăm sai phạm ở các cơ sở khám chữa bệnh. Chúng tôi đã chỉ đạo đình chỉ, điều chuyển công tác hơn 130 trường hợp. Chúng tôi đã lắng nghe tiếng nói của người dân qua đường dây nóng, đã sửa đổi và sẽ tiếp tục mong muốn nhận được những phản hồi cả mặt tốt, chưa tốt của ngành Y tế để chất lượng khám chữa bệnh ngày càng được nâng cao. Cũng thông qua đường dây nóng, chúng tôi đã ghi nhận được nhiều gương người tốt, việc tốt của đội ngũ cán bộ y tế.

Ngoài ra, trong năm 2014, tôi cũng cảm thấy tự hào khi đội ngũ cán bộ y tế đã tham gia rất tích cực vào các công tác ứng cứu tai nạn, như vụ tai nạn máy bay rơi tại Hòa Lạc, vụ lật xe khách ở Sa Pa, vụ sập hầm thủy điện Đạ Dâng…

Công tác chăm sóc sức khỏe cho nhân dân đã có chuyển biến mạnh trong năm qua, tiến bộ hơn rất nhiều so với những năm trước đây, nhưng chắc chắn Bộ trưởng cũng còn nhiều trăn trở?

- Nói về trăn trở, tôi còn nhiều lắm! Như việc quá tải bệnh viện là một vấn đề không chỉ tôi mà hầu như tất cả những ai đang tâm huyết với ngành Y tế cũng đều phải suy nghĩ. Có rất nhiều hệ lụy đã xảy ra từ việc quá tải bệnh viện. Dịch sởi trong năm 2014 là một việc đau lòng với ngành Y tế. Một phần rất lớn dẫn đến việc dịch bùng phát là do tình trạng quá tải bệnh viện.

Tình trạng này thường chỉ tập trung ở các bệnh viện tuyến Trung ương. Điều này xuất phát từ lý do nhiều người dân “vượt tuyến” trong khám chữa bệnh. Người dân “vượt tuyến” một phần do trình độ nhân viên y tế ở một số nơi còn hạn chế, cơ sở vật chất còn nghèo nàn, không đủ máy móc và trang thiết bị để khám, chữa các bệnh cần đến sự hỗ trợ của các phương tiện kỹ thuật cao.Trong khi đó, số bệnh viện tuyến Trung ương so với những năm trước giải phóng miền Nam (1975) vẫn không tăng lên. Cho đến tận bây giờ mới có thêm 5 bệnh viện mới được khởi công xây dựng.

Để giảm tải bệnh viện, ngoài việc cần xây thêm các bệnh viện, các cơ sở khám chữa bệnh mới hoặc nâng cấp, cải tạo các bệnh viện hiện có thì ngành Y tế đang tích cực triển khai một số công việc khác, đã được nêu trong những  đề án về giảm tải bệnh viện. Ở các đề án này, bệnh viện tuyến Trung ương sẽ có trách nhiệm giúp đỡ bệnh viện tuyến địa phương hoàn thiện hơn về trình độ, tay nghề, khả năng vận dụng khoa học kỹ thuật vào công tác khám chữa bệnh. Các đề án này góp phần tích cực vào việc giảm tải cho các bệnh viện tuyến Trung ương nhưng vẫn chưa thể giải quyết triệt để được. Đây là chuyện lâu dài, không thể một sớm một chiều.

Một trăn trở khác của tôi đó là việc đầu tư từ ngân sách cho ngành Y tế chưa cao. Có những chương trình đã được phê duyệt nhưng ngân sách không thể bố trí được vốn nên cũng đành chịu. Một vấn đề khác, đó là nguồn nhân lực của ngành Y tế, hiện rơi vào tình trạng vừa thiếu vừa thừa. Hạn chế chính là sự phân bổ nguồn nhân lực với tình trạng mất cân đối giữa các chuyên ngành, sự phân bổ còn chưa hợp lý giữa các thành phố lớn và vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Bên cạnh đó, sự phát triển nhanh chóng của các cơ sở khám chữa bệnh ngoài công lập thời gian qua cũng thu hút cán bộ y tế từ các đơn vị công lập.

Mặc dù chỉ tiêu tuyển sinh ngành Y trong những năm gần đây tăng đáng kể, song thời gian đào tạo khá dài nên phải sau 5 - 6 năm mới có nguồn nhân lực bổ sung cho sự thiếu hụt. Tuy được đào tạo với thời gian dài như vậy nhưng nhiều sinh viên tốt nghiệp mới ra trường khó có thể đáp ứng ngay được yêu cầu chuyên môn. Về cơ chế tài chính, giá dịch vụ y tế cũng chưa được điều chỉnh hợp lý. Cho đến năm 2012, giá dịch vụ y tế mới bắt đầu được điều chỉnh sau 18 năm giữ nguyên. Trong khi đó, lương cơ bản đã tăng 6 -7 lần, các dịch vụ và giá cả khác đều tăng cao.

Có một điều tôi vẫn luôn hy vọng đó là nhận thức về chăm sóc sức khoẻ của nhân dân được nâng cao hơn vì một mình ngành Y tế không thể làm hết được. Người dân ở các khu vực thành phố, thị xã thì nhận thức này được cao hơn nhưng ở nhiều nơi còn rất hạn chế! Cán bộ y tế nhiều khi đi bộ cả ngày đường để vận động người bệnh đi chữa bệnh có khi còn không nhận được sự hợp tác. Hay việc tiêm vaccine phòng bệnh cũng vậy, nhiều người không chịu cho con đi tiêm phòng, khi dịch bệnh xảy ra thì lại ồ ạt đưa trẻ đi tiêm khiến các điểm tiêm bị ùn tắc.

Để thầy thuốc an tâm sống với nghề

Công tác giảm tải bệnh viện là một trong những nhiệm vụ hàng đầu của ngành Y tế trong giai đoạn hiện nay.Ảnh: Chí Cường

Nhiều thầy thuốc, cán bộ ngành Y tế khá tâm tư về chuyện thu nhập và đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến một số tiêu cực trong một bộ phận đội ngũ cán bộ y tế. Theo Bộ trưởng, ngành Y tế cần làm gì  để tạo thu nhập tốt hơn cho đội ngũ cán bộ, nhân viên của mình?

- Qua tìm hiểu, đối với bác sỹ, cán bộ y tế ở vùng 30a và 135 thì hệ số phụ cấp 64 (về phụ cấp độc hại, vùng sâu, vùng xa), các bác sỹ trạm trưởng và bác sỹ điều trị, cũng như điều dưỡng ở các trạm y tế xã thì lương từ 10 triệu đồng và trạm trưởng là 12 triệu đồng/tháng. Nếu là cán bộ tại chỗ thì họ rất yên tâm nhưng nếu từ Trung ương về thì rất khó khăn. Cho nên chúng tôi đã ban hành nghĩa vụ xã hội cũng như đề án bác sỹ tình nguyện. Đối với bác sỹ tình nguyện thì có nghĩa vụ phải làm việc ở đó 3 năm đối với nam, 2 năm đối với nữ. Quyền lợi của họ cũng được hưởng rất tốt: được tuyển viên chức trước khi đi làm việc và có thể sớm được đào tạo các chuyên khoa hơn so với các bác sỹ bình thường.

Tôi cho rằng, điều căn bản vẫn là cần phải điều chỉnh giá dịch vụ y tế về với giá trị thật của nó. Hiện, mức giá dịch vụ y tế ở nước ta còn rất thấp. Tôi được biết, có những phẫu thuật tiến hành ở Mỹ sẽ hết khoảng 30 nghìn USD nhưng nếu thực hiện tại Việt Nam chỉ hết khoảng 1 nghìn USD. Giá dịch vụ y tế ở ta vẫn chưa bao gồm việc chi trả lương cho các y, bác sỹ. Bên cạnh đó, việc tính đủ giá dịch vụ y tế sẽ đưa giá dịch vụ y tế về đúng giá trị thật, sẽ khuyến khích người dân tham gia BHYT vì thực tế hiện nay, giá thấp nên nhiều người không thuộc diện được hỗ trợ mua thẻ BHYT sẽ không tham gia BHYT, mà họ tự bỏ tiền túi ra chi trả. Nhưng khi điều chỉnh giá, người dân sẽ thấy được lợi ích, tính nhân văn của BHYT là hàng năm chỉ phải đóng một mức nhỏ để mua BHYT, khi đau ốm sẽ được BHYT thanh toán, giảm bớt rủi ro.

Trong năm 2014 vừa qua, những tiến bộ của ngành Y đã được xã hội ghi nhận, đánh giá. Năm 2015, Bộ Y tế có những kế hoạch gì để ngành tiếp tục có những đổi mới, thưa Bộ trưởng?

- Dù xã hội có nhìn nhận thế nào thì ngành Y tế vẫn luôn thực hiện đúng nghĩa vụ của mình là cứu chữa cho người bệnh, chăm sóc sức khoẻ nhân dân, luôn tìm mọi cách để ứng phó với những diễn biến mới của dịch bệnh cũng như đáp ứng được nhu cầu luôn cao hơn của người bệnh. Một công việc cao cả thầm lặng…

Có thể, người ta chỉ nhìn một vài hiện tượng đã vội đánh giá tất cả. Không chỉ cá nhân tôi mà toàn thể y bác sỹ và các cán bộ ngành Y tế đã không ít lần tâm tư khi xã hội có những cái nhìn chưa thực sự công bằng với ngành. Có thể ngành Y tế vẫn còn một số cá nhân chưa tốt nhưng hàng đêm có hàng vạn cán bộ y tế vẫn thức trắng để cứu người bệnh. Biết bao bác sỹ đứng hàng chục tiếng đồng hồ không ăn, không nghỉ trong phòng mổ để cứu bệnh nhân. Hàng ngàn bác sỹ, y tá…ở những vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo hàng ngày phải vượt suối băng rừng để đến với bệnh nhân. Đó là những việc hàng ngày, hàng giờ vẫn diễn ra. Ngành Y tế vẫn sẽ cố gắng hết mình để cứu chữa người bệnh cho dù ở hoàn cảnh nào.

Còn đối với các chính sách lớn, chúng tôi sẽ tiếp tục triển khai các chương trình về chung tay giảm tải bệnh viện, chung tay mua bảo hiểm xã hội cho người dân và thực hiện nhiều chương trình lớn trong năm 2015.

Một chương trình đang nhận được nhiều sự ủng hộ đó là xây dựng các trạm y tế tuyến xã. Đây là chương trình mà Chính phủ đã có Quyết định từ năm 2007 nhưng từ đó đến nay chưa tìm được nguồn, kể cả ngân sách lẫn trái phiếu đầu tư, cho nên nhiều trạm y tế xuống cấp, hư hỏng nặng. Thời gian qua, nhiều địa phương đã tự bỏ ngân sách ra xây dựng và nâng cấp nhiều trạm y tế, đây là tín hiệu rất đáng mừng, đáng trân trọng!

Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

(*) Tít bài do Tòa soạn đặt

Hoàng Phương

(Thực hiện)