'Rộ' trào lưu học 'Nghệ ngữ' trên cộng đồng mạng
“Bửa nớ đi ngoài cươi bấp cái cẳng bổ trợt cái trục cúi, mai đi mần không đặng. Quê choa nói rứa đó, bọn bây dịch đi”.
Trong thời gian gần đây, một bài viết có tựa đề “Giáo trình tự học tiếng Nghệ trong 24h” đã lan truyền trong cộng đồng mạng Việt Nam với tốc độ chóng mặt. Với nội dung gồm những những kiến thức cơ bản kèm theo ví dụ minh họa sống động, “Giáo trình” này đã xuất hiện trên hàng chục diễn đàn lớn nhỏ và thu hút rất đông các bạn trẻ hào hứng vào học tiếng Nghệ.
Tiếng Nghệ thật là phong phú
Trong phần mở đầu của “giáo trình” tiếng Nghệ, người biên soạn cho biết “công trình” của mình được thực hiện nhằm “khắc phục tình trạng mình nói mà các bạn ngoài Bắc nghe không hiểu gì, đồng thời đáp ứng nhu cầu học tiếng Nghệ An ngày càng cao của một số anh chị em ngoài Bắc muốn làm dâu rể Nghệ An”.
Theo giáo trình, tiếng Nghệ có ngữ pháp thống nhất với tiếng Việt nói chung và khá giống các tỉnh miền Trung (từ Nghệ An đến Thừa Thiên Huế) ở các từ vựng cơ bản như "mô, tê, răng, rứa".
Đặc trưng làm nên sự khác biệt giữa tiếng Nghệ Tĩnh với tiếng của các địa phương khác là ở âm điệu và hệ thống từ loại. Theo đó, về mặt âm điệu, người xứ Nghệ đọc dấu ngã (~) thành dấu nặng (.), cho nên nghe giọng Nghệ mới “nặng trình trịch”. Thậm chí, ở một số vùng, dấu hỏi (?) cũng được đọc thành dấu nặng (.). Các phụ âm “s” và “x”, “tr” và “ch”, “r” và “d” người Nghệ Tĩnh phát âm rất rõ, chứ không đọc bằng nhau như giọng Hà Nội.
![]() |
Về hệ thống từ vựng, mỗi địa phương ở Nghệ Tĩnh lại sử dụng những từ khác nhau, đặc biệt là danh từ, nhưng về toàn thể thì ở mọi vùng đều dùng chung một số từ thông dụng và phổ biến. Những từ vựng này được liệt kê ở một “từ điển” đi kèm “giáo trình”.
Bây đi mô đó, cho choa đi với = Các bạn đi đâu đấy, cho chúng tôi đi với.
Giừ mi ở chộ mô rứa? = Giờ cậu ở chỗ nào thế?
Đóng ci cựa lại = Đóng cái cửa lại.
Cấy chi rứa = Cái gì thế?
A ri là răng? = Như thế này là thế nào?
Phim ni xem hay đại = phim này xem khá hay.
Dắc con tru ra đồng = dắt con trâu ra đồng.
Ao ni su ri = Ao này sâu thế.
Giải mã bài thơ tiếng Nghệ bí hiểm
Ngay sau khi nghiềm ngẫm giáo trình tiếng Nghệ, cảm nhận đầu tiên của nhiều bạn trẻ không phải người Nghệ An, Hà Tĩnh là tiếng Nghệ cực kỳ khó “nhằn”. Thành viên kubihihihi, diễn đàn Vozforum nhận xét: “Học tiếng này cũng như học tiếng Anh, cứ phải tiếp xúc nhiều mới nói sõi được, chứ cứ đọc công thức thì không thể nào mà nhớ nổi”.
Theo những thành viên là người gốc Nghệ thì “giáo trình” trên mới chỉ cung cấp những kiến thức cực kỳ sơ đẳng, đặc biệt là từ vựng tiếng Nghệ. Tuy nhiên, nhiều người vẫn rất hào hứng bắt tay ngay vào thực hành tiếng Nghệ bằng cách học dịch “Nghệ ngữ”. Thành viên có nick tinhyeudimat, một “chuyên gia” tiếng Nghệ đưa ra đề bài: “Bửa nớ đi ngoài cươi bấp cái cẳng bổ trợt cái trục cúi, mai đi mần không đặng. Quê choa nói rứa đó, bọn bây dịch đi”.
Đáp án đúng được thành viên yeu2lan đưa ra: “Bữa kia đi ngoài sân vấp cái chân ngã trầy đầu gối, mai không đi làm được”.
Nhưng hóc búa nhất vẫn là một bài thơ tiếng Nghệ mà người tỉnh ngoài đọc thì chỉ có nước… ú ớ như đọc mật mã. Thậm chí, nhiều người Nghệ chính gốc cũng không thể “giải mã” đúng 100% bởi bài thơ sử dụng khá nhiều từ địa phương riêng biệt.
Dưới đây là nội dung bài thơ: "Mùa nực với mùa gắt/Kêu chắc đến rồi tề/Dừ sốt hơn bựa tê.../Khát khô mui nẻ họng/Ung bứt toóc dới rọng/Mụ cào ló trửa cươi/Con chắt ả mô rồi/Hắn cợi tru vô rú/Bếp lạnh tanh mun trú/Cho ga trọi ga bươi/Nác chát ở mô rồi/Múc cho tui một đọi/O tê ngong rành sọi/Ả nớ chộ cũng tài/O ả có thương ngài/Nấu cho nồi nác chát/Tui uống vô mát rọt/Thứ chè gay rành tài/Nắng ra răng mặc trời/Cũng thua nồi nác chát".
Và đây là một “bản dịch” được cho là tương đối “chuẩn” của thành viên có nick thanhve:
Mùa nực với mùa gắt - Mùa nóng với mùa gặt
Kêu chắc đến rồi tề - Kêu nhau đến rồi kìa
Dừ sốt hơn tự tê - Giờ nóng hơn dạo trước
Sốt khô mui nẻ họng - Nóng khô môi nẻ họng
Ung bứt toóc dới rọng - Ông gặt lúa dưới ruộng
Mụ cào ló trửa cươi - Bà cào lúa giữa sân
Con chắt ả mô rồi - Con bé chắt của chị đâu rồi
Hắn cợi tru vô rú - Nó cưỡi trâu vào núi
Bếp lạnh tanh mun trú - Bếp lạnh tanh mun trấu
Cho ga trọi ga bươi - Cho gà chọi gà bươi
Nác chát ở mô rồi - Nước chát ở đâu rồi
Múc cho tui một đọi - Múc cho tôi một bát
O tê ngong rành sọi - Cô kia ngong(?) giỏi thật
Ả nớ chộ cũng tài - Chị kia thấy cũng tài
O ả có thương ngài - Cô với chị có thương người
Nấu cho nồi nước chát - Nấu cho nồi nước chát
Tui uống vô mát rọt - Tôi uống vào mát ruột
Thứ chè gay rành tài - Thứ chè gay tài thật
Nắng ra răng mặc trời - Nắng thế nào thì mặc trời
Cũng thua nồi nước chát - Cũng thua nồi nước chát
Nhìn chung, dù còn đơn giản nhưng sự ra đời của giáo trình tự học tiếng Nghệ đã được các bạn trẻ hưởng ứng nồng nhiệt. “Tiếng Nghệ rất khó nhưng cũng rất dễ thương. Hè này về Nghệ An du lịch chắc chắn mình sẽ mang theo “cẩm nang” tiếng Nghệ này để tập nói chuyện với người địa phương”, Phương An, thành viên mạng xã hội Facebook, chia sẻ.

Trời đêm Hà Nội rực sáng với 6 trận địa pháo hoa tầm cao mừng 80 năm Quốc khánh 2/9
Xã hội - 5 giờ trướcTối 2/9, bầu trời Hà Nội rực sáng với pháo hoa tầm cao tại nhiều địa điểm. Hàng vạn người dân và du khách cùng theo dõi, tạo nên bầu không khí lễ hội tưng bừng, hoành tráng.

Người dân ùn ùn đổ về Hà Nội trong chiều 2/9
Xã hội - 7 giờ trướcChiều tối 2/9 (ngày cuối cùng của dịp nghỉ lễ 4 ngày), người dân ở khắp nơi trở lại Hà Nội làm việc khiến giao thông ở một số trục đường cửa ngõ ùn ứ.

Người dân TP.HCM 'đội mưa' chờ xem pháo hoa mừng Quốc khánh 2/9
Xã hội - 7 giờ trướcDù mưa lớn kéo dài từ chiều, hàng nghìn người dân TP.HCM và du khách vẫn xếp hàng chờ được chiêm ngưỡng màn pháo hoa rực rỡ mừng đại lễ Quốc khánh 2/9.

Nhìn lại hình ảnh tuyệt đẹp của những chiếc xe tăng, thiết giáp tham gia diễu binh, diễu hành
Xã hội - 7 giờ trướcTại phố Cửa Bắc, ngay từ trưa 1/9, nhiều người dân đã "cắm chốt", quyết tâm phải xem bằng được khối khí tài gồm xe tăng, xe thiết giáp di chuyển về hướng Quảng trường Ba Đình.

Nghệ An: Cờ đỏ sao vàng rực rỡ tại các cơ sở tôn giáo mừng Quốc khánh 2/9
Đời sống - 8 giờ trướcGĐXH - Những ngày này, khắp các con đường, xóm đạo ở Nghệ An ngập tràn sắc đỏ sao vàng, hòa cùng niềm vui của cả nước kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9.

Hà Nội: Người dân phấn khởi nhận quà ngày Tết Độc lập
Xã hội - 9 giờ trướcNhững ngày qua, UBND các phường trên địa bàn thành phố Hà Nội đã đồng loạt chi trả quà tặng nhân dịp 80 năm Quốc khánh cho nhân dân.

Dòng người muôn phương về quê Bác trong ngày Quốc khánh
Xã hội - 9 giờ trướcNgày Quốc khánh 2/9, hàng ngàn người dân khắp mọi miền đất nước hành hương về Khu di tích Quốc gia đặc biệt Kim Liên (xã Nam Đàn, Nghệ An) để dâng hương, tưởng nhớ công lao to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Bất ngờ với giao thông Hà Nội ngày cuối nghỉ lễ Quốc khánh 2/9
Xã hội - 9 giờ trướcChiều 2/9, ngày cuối nghỉ lễ Quốc khánh, giao thông Hà Nội bất ngờ thông thoáng, không ùn tắc như dự đoán, các tuyến cửa ngõ và đường nội đô cơ bản ổn định.

Hàng nghìn người 'ken đặc' bờ sông Hương xem đua ghe ngày Quốc khánh
Thời sự - 11 giờ trướcGĐXH - Giải đua ghe truyền thống TP Huế lần thứ 36 diễn ra trong ngày Quốc khánh 2/9 thu hút hàng nghìn người dân đến theo dõi, cổ vũ.

Khối Báo chí cách mạng Việt Nam diễu hành mừng 80 năm Quốc khánh 2/9
Xã hội - 12 giờ trướcGần 200 cán bộ, phóng viên, sinh viên đã vinh dự thay mặt cho hàng nghìn nhà báo trong cả nước tham gia diễu hành tại Lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa XHCN Việt Nam.

Sau ngày Quốc khánh 2/9, những con giáp này đón ‘mưa’ tài lộc, niềm vui ngập tràn
Đời sốngGĐXh – Chuyên gia phong thủy Nguyễn Song Hà cho biết, đây là những con giáp đón nhiều niềm vui, tài lộc từ sau ngày Quốc khánh 2/9. Mọi người có thể tham khảo.