'Rộ' trào lưu học 'Nghệ ngữ' trên cộng đồng mạng
“Bửa nớ đi ngoài cươi bấp cái cẳng bổ trợt cái trục cúi, mai đi mần không đặng. Quê choa nói rứa đó, bọn bây dịch đi”.
Trong thời gian gần đây, một bài viết có tựa đề “Giáo trình tự học tiếng Nghệ trong 24h” đã lan truyền trong cộng đồng mạng Việt Nam với tốc độ chóng mặt. Với nội dung gồm những những kiến thức cơ bản kèm theo ví dụ minh họa sống động, “Giáo trình” này đã xuất hiện trên hàng chục diễn đàn lớn nhỏ và thu hút rất đông các bạn trẻ hào hứng vào học tiếng Nghệ.
Tiếng Nghệ thật là phong phú
Trong phần mở đầu của “giáo trình” tiếng Nghệ, người biên soạn cho biết “công trình” của mình được thực hiện nhằm “khắc phục tình trạng mình nói mà các bạn ngoài Bắc nghe không hiểu gì, đồng thời đáp ứng nhu cầu học tiếng Nghệ An ngày càng cao của một số anh chị em ngoài Bắc muốn làm dâu rể Nghệ An”.
Theo giáo trình, tiếng Nghệ có ngữ pháp thống nhất với tiếng Việt nói chung và khá giống các tỉnh miền Trung (từ Nghệ An đến Thừa Thiên Huế) ở các từ vựng cơ bản như "mô, tê, răng, rứa".
Đặc trưng làm nên sự khác biệt giữa tiếng Nghệ Tĩnh với tiếng của các địa phương khác là ở âm điệu và hệ thống từ loại. Theo đó, về mặt âm điệu, người xứ Nghệ đọc dấu ngã (~) thành dấu nặng (.), cho nên nghe giọng Nghệ mới “nặng trình trịch”. Thậm chí, ở một số vùng, dấu hỏi (?) cũng được đọc thành dấu nặng (.). Các phụ âm “s” và “x”, “tr” và “ch”, “r” và “d” người Nghệ Tĩnh phát âm rất rõ, chứ không đọc bằng nhau như giọng Hà Nội.
![]() |
Về hệ thống từ vựng, mỗi địa phương ở Nghệ Tĩnh lại sử dụng những từ khác nhau, đặc biệt là danh từ, nhưng về toàn thể thì ở mọi vùng đều dùng chung một số từ thông dụng và phổ biến. Những từ vựng này được liệt kê ở một “từ điển” đi kèm “giáo trình”.
Bây đi mô đó, cho choa đi với = Các bạn đi đâu đấy, cho chúng tôi đi với.
Giừ mi ở chộ mô rứa? = Giờ cậu ở chỗ nào thế?
Đóng ci cựa lại = Đóng cái cửa lại.
Cấy chi rứa = Cái gì thế?
A ri là răng? = Như thế này là thế nào?
Phim ni xem hay đại = phim này xem khá hay.
Dắc con tru ra đồng = dắt con trâu ra đồng.
Ao ni su ri = Ao này sâu thế.
Giải mã bài thơ tiếng Nghệ bí hiểm
Ngay sau khi nghiềm ngẫm giáo trình tiếng Nghệ, cảm nhận đầu tiên của nhiều bạn trẻ không phải người Nghệ An, Hà Tĩnh là tiếng Nghệ cực kỳ khó “nhằn”. Thành viên kubihihihi, diễn đàn Vozforum nhận xét: “Học tiếng này cũng như học tiếng Anh, cứ phải tiếp xúc nhiều mới nói sõi được, chứ cứ đọc công thức thì không thể nào mà nhớ nổi”.
Theo những thành viên là người gốc Nghệ thì “giáo trình” trên mới chỉ cung cấp những kiến thức cực kỳ sơ đẳng, đặc biệt là từ vựng tiếng Nghệ. Tuy nhiên, nhiều người vẫn rất hào hứng bắt tay ngay vào thực hành tiếng Nghệ bằng cách học dịch “Nghệ ngữ”. Thành viên có nick tinhyeudimat, một “chuyên gia” tiếng Nghệ đưa ra đề bài: “Bửa nớ đi ngoài cươi bấp cái cẳng bổ trợt cái trục cúi, mai đi mần không đặng. Quê choa nói rứa đó, bọn bây dịch đi”.
Đáp án đúng được thành viên yeu2lan đưa ra: “Bữa kia đi ngoài sân vấp cái chân ngã trầy đầu gối, mai không đi làm được”.
Nhưng hóc búa nhất vẫn là một bài thơ tiếng Nghệ mà người tỉnh ngoài đọc thì chỉ có nước… ú ớ như đọc mật mã. Thậm chí, nhiều người Nghệ chính gốc cũng không thể “giải mã” đúng 100% bởi bài thơ sử dụng khá nhiều từ địa phương riêng biệt.
Dưới đây là nội dung bài thơ: "Mùa nực với mùa gắt/Kêu chắc đến rồi tề/Dừ sốt hơn bựa tê.../Khát khô mui nẻ họng/Ung bứt toóc dới rọng/Mụ cào ló trửa cươi/Con chắt ả mô rồi/Hắn cợi tru vô rú/Bếp lạnh tanh mun trú/Cho ga trọi ga bươi/Nác chát ở mô rồi/Múc cho tui một đọi/O tê ngong rành sọi/Ả nớ chộ cũng tài/O ả có thương ngài/Nấu cho nồi nác chát/Tui uống vô mát rọt/Thứ chè gay rành tài/Nắng ra răng mặc trời/Cũng thua nồi nác chát".
Và đây là một “bản dịch” được cho là tương đối “chuẩn” của thành viên có nick thanhve:
Mùa nực với mùa gắt - Mùa nóng với mùa gặt
Kêu chắc đến rồi tề - Kêu nhau đến rồi kìa
Dừ sốt hơn tự tê - Giờ nóng hơn dạo trước
Sốt khô mui nẻ họng - Nóng khô môi nẻ họng
Ung bứt toóc dới rọng - Ông gặt lúa dưới ruộng
Mụ cào ló trửa cươi - Bà cào lúa giữa sân
Con chắt ả mô rồi - Con bé chắt của chị đâu rồi
Hắn cợi tru vô rú - Nó cưỡi trâu vào núi
Bếp lạnh tanh mun trú - Bếp lạnh tanh mun trấu
Cho ga trọi ga bươi - Cho gà chọi gà bươi
Nác chát ở mô rồi - Nước chát ở đâu rồi
Múc cho tui một đọi - Múc cho tôi một bát
O tê ngong rành sọi - Cô kia ngong(?) giỏi thật
Ả nớ chộ cũng tài - Chị kia thấy cũng tài
O ả có thương ngài - Cô với chị có thương người
Nấu cho nồi nước chát - Nấu cho nồi nước chát
Tui uống vô mát rọt - Tôi uống vào mát ruột
Thứ chè gay rành tài - Thứ chè gay tài thật
Nắng ra răng mặc trời - Nắng thế nào thì mặc trời
Cũng thua nồi nước chát - Cũng thua nồi nước chát
Nhìn chung, dù còn đơn giản nhưng sự ra đời của giáo trình tự học tiếng Nghệ đã được các bạn trẻ hưởng ứng nồng nhiệt. “Tiếng Nghệ rất khó nhưng cũng rất dễ thương. Hè này về Nghệ An du lịch chắc chắn mình sẽ mang theo “cẩm nang” tiếng Nghệ này để tập nói chuyện với người địa phương”, Phương An, thành viên mạng xã hội Facebook, chia sẻ.
Thủ đoạn tinh vi lừa bán phụ nữ Mông sang Trung Quốc
Xã hội - 1 giờ trướcGĐXH – Những người phụ nữ Mông bị lừa bán sang Trung Quốc do nghèo đói và cạm bẫy mạng xã hội, để lại hậu quả tâm lý nặng nề. Cần nâng cao cảnh giác và tuyên truyền pháp luật để ngăn chặn tội phạm buôn người tại các xã vùng cao.
Không khí lạnh tràn về, miền Bắc khi nào mưa rét?
Xã hội - 2 giờ trướcGĐXH - Từ ngày 17–18/11, Bắc Bộ có mưa, mưa rào và có nơi có dông. Từ đêm 17/11, trời chuyển rét, vùng núi cao rét đậm.
91 sáng kiến giáo dục thông minh được vinh danh tại SEI Awards lần thứ Ba
Giáo dục - 3 giờ trướcGĐXH - Lễ vinh danh nhằm ghi nhận các tổ chức, cá nhân có đóng góp thiết thực trong đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ số, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong giáo dục.
Tin sáng 16/11: Diễn biến mới nhất đợt không khí lạnh sắp tràn về miền Bắc; bị phạt vì liên tục bóp còi hơi khi gặp người đi bộ sang đường
Xã hội - 3 giờ trướcGĐXH - Từ 17/11, bộ phận không khí lạnh này sẽ ảnh hưởng đến khu vực Đông Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, sau đó ảnh hưởng đến khu vực Tây Bắc Bộ và Trung Trung Bộ; sử dụng còi hơi khi gặp người đi bộ sang đường, tài xết lái xe đã bị lập biên bản vi phạm hành chính.
Cận cảnh cơ sở chế biến mỡ quy mô lớn, ẩn mình trong khu nghĩa trang
Xã hội - 14 giờ trướcCông an Đà Nẵng vừa phát hiện, xử lý một cơ sở chế biến mỡ động vật trái phép, nằm sâu trong khu vực nghĩa trang.
Cháy căn hộ chung cư, hàng trăm người tháo chạy
Xã hội - 17 giờ trướcPhát hiện khói và lửa bốc lên từ một căn hộ ở tầng 12, người lập tức tri hô, dùng bình chữa cháy mini tiếp cận, hỗ trợ dập lửa và báo cho ban quản lý tòa nhà.
Chuyện về những người thợ thổi hồn vào cây cảnh Vị Khê ở Ninh Bình
Đời sống - 18 giờ trướcGĐXH - Tại làng nghề Vị Khê, phường Vị Khê, tỉnh Ninh Bình đội ngũ thợ uốn tỉa trở thành “linh hồn” của cây cảnh, góp phần giữ nghề truyền thống và đem lại thu nhập cao.
Ninh Bình: Trả 'lương' bằng ma tuý, chủ thầu xây dựng và nhiều đối tượng bị bắt
Pháp luật - 19 giờ trướcGĐXH - Công an tỉnh Ninh Bình đã triệt phá đường dây mua bán ma túy từ Điện Biên về Ninh Bình. 9 bị can bị khởi tố và nhiều lao động dương tính với ma túy.
Hà Nội: 'Quái xế' đạp ngã xe của lực lượng 141 khiến một chiến sĩ phải nhập viện cấp cứu
Pháp luật - 19 giờ trướcGĐXH - Rạng sáng 15/11, nhóm thanh thiếu niên đi xe máy nẹt pô trên đường Trường Chinh (TP Hà Nội), không chấp hành hiệu lệnh dừng xe của lực lượng chức năng, thậm chí còn đạp thẳng vào xe công vụ, khiến hai cán bộ Công an 141 ngã ra đường.
Hà Nội: 6 tổ công tác của Cục CSGT ra quân xử lý tài xế dùng điện thoại
Xã hội - 19 giờ trướcNgày 15/11, Cục CSGT (Bộ Công an) lập 6 tổ công tác phối hợp với Phòng CSGT Công an Hà Nội để xử lý tình trạng tài xế sử dụng điện thoại, che biển số.
Được cả sếp lẫn đồng nghiệp trân trọng gọi tên 5 con giáp
Đời sốngGĐXH - Trong môi trường công sở cạnh tranh khốc liệt, không phải ai cũng may mắn sở hữu mối quan hệ tốt đẹp với đồng nghiệp và cấp trên như 5 con giáp dưới đây.
