Tiếng Anh "chay" ở các trường tiểu học Nghệ An

Chị bạn tôi có con học lớp 3 đọc báo hay tin Sở GD&ĐT TP Hồ Chí Minh đã thí điểm dạy học chương trình tiếng Anh môn toán và khoa học cho học sinh lớp 2 tại 44 trường tiểu học từ năm học 2006- 2007, thì tròn mắt ngạc nhiên và không khỏi chạnh lòng... Chị bảo: Sao các cháu lại “siêu” thế, đã có thể biết làm tính đơn giản bằng tiếng Anh, trong khi con chị lớn hơn, nhưng bây giờ mới “trọ trẹ” học những câu chào hỏi đơn giản. Đọc tiếng Anh mà bé phát âm cứ “tròn vành rõ chữ”, không luyến láy, uốn lưỡi... nên cứ đều đều, không có ngữ điệu, thậm chí còn phát âm sai. Hoảng quá, chị download các phần mềm dạy tiếng Anh về, mua băng đĩa để cháu nghe, nhưng cô bé chẳng mấy hào hứng, lắm hôm còn bảo mẹ: “Cô con đọc khác đài, con đọc giống cô thôi”. Không chỉ chị bạn này, nhiều phụ huynh khác có con học tiểu học cũng băn khoăn rất nhiều về môn ngoại ngữ. Thực tế, đây là môn học mà từ lâu, học trò xứ Nghệ, nơi vẫn tự hào là đất học, thiếu tự tin và kém thành tích nhất khi “tỉ thí” với học sinh các vùng miền khác trong cả nước. Nguyên nhân nào dẫn đến điều này?

Trao đổi với chúng tôi, ông Trần Thế Sơn, Trưởng phòng Tiểu học, Sở GD&ĐT tỉnh Nghệ An cho biết: Bắt đầu từ năm học 1996 - 1997, các trường tiểu học ở những nơi có điều kiện trên địa bàn tỉnh đã đưa môn tiếng Anh vào chương trình với hình thức là môn học tự chọn (cùng với Tin học và Giáo dục kỹ năng sống) áp dụng đối với học sinh lớp 3. Sau 13 năm thực hiện, năm học này, đã có 86% học sinh lớp 3 được học tiếng Anh. So với các năm học trước (chưa đầy 50%) thì đó là một dấu hiệu rất đáng mừng. Tuy vậy, trên thực tế, việc dạy và học môn tiếng Anh ở cấp tiểu học còn gặp khá nhiều khó khăn. Vì là môn học không bắt buộc nên hầu như rất ít được đầu tư. Cả tỉnh chưa có trường nào có phòng học ngoại ngữ; máy nghe nhìn, băng đĩa, tranh ảnh phục vụ cho môn học cũng hết sức thiếu thốn nên ảnh hưởng không nhỏ đến việc rèn luyện kỹ năng nghe, nói cho học sinh.

Rất lo lắng về chất lượng môn Ngoại ngữ, cô Lâm Thị Hồng Phong, Phó hiệu trưởng Trường tiểu học Herman Gmeiner cho biết: “Cũng giống với các trường tiểu học khác trong tỉnh, môn tiếng Anh được nhà trường đưa vào giảng dạy khá sớm và theo yêu cầu của phụ huynh, những năm gần đây, học sinh lớp 1 vào đầu học kỳ II đã được làm quen với tiếng Anh. Dù được đưa vào giảng dạy từ lâu, nhưng cho đến nay, môn tiếng Anh vẫn chưa có thành tích nào nổi trội. Nhà trường cũng chưa có điều kiện để đầu tư riêng cho môn học này nhiều. Tuy nhiên, do Trường Herman Gmeiner được tổ chức theo mô hình các cấp học nằm chung trong khuôn viên, nên học sinh tiểu học đã được “nhờ” phòng máy của các anh chị THCS, THPT. Sự “linh động” của trường đã làm cho học sinh tiểu học rất thích thú”. 

 

Một buổi học ngoại ngữ của học sinh Trường tiểu học Lê Lợi (Nghệ An).

Vì là môn học tự chọn nên cơ chế chính sách về tuyển dụng và tiền lương đối với đội ngũ giáo viên dạy tiếng Anh còn nhiều bất cập. Hầu hết giáo viên dạy Ngoại ngữ đều là hợp đồng ngắn hạn. Việc hợp đồng và trả lương cho giáo viên, mỗi huyện thực hiện một cách, nhiều nơi dựa nguồn đóng góp của cha mẹ học sinh (nguồn thu từ học 2 buổi/ngày). Chính vì vậy nên đội ngũ giáo viên tiếng Anh ở cấp tiểu học chưa có gì đảm bảo để họ yên tâm với nghề nghiệp. Mặt khác, mặc dù trình độ cao (hầu hết đều tốt nghiệp ĐH, CĐ), nhưng lại chưa có trình độ nghiệp vụ sư phạm, đặc biệt là nghiệp vụ dạy cho trẻ tiểu học, vì thế phương pháp dạy học cho học sinh tiểu học còn nhiều bất cập.

Cũng có nhận định như vậy, ông Trần Thế Sơn cho biết: “Đưa môn tiếng Anh vào bậc tiểu học đòi hỏi chúng ta phải đào tạo giáo viên hết sức bài bản về phương pháp sư phạm. Với đặc điểm tâm lý của trẻ tiểu học, các em học theo cảm xúc, thích được vừa học vừa chơi. Do đó, giáo viên không chỉ giỏi ngoại ngữ mà phải giỏi về tâm lý trẻ em, mới có thể truyền đạt để các em tiếp thu hiệu quả”. Một trong những bất cập hiện nay là ngay cả Sở GD&ĐT Nghệ An cũng thiếu những  chuyên viên tiếng Anh theo dõi, tham mưu cho lãnh đạo ngành, nâng cao chất lượng môn học. Trong khi đó, tại không ít trường, Ban giám hiệu và quản lý các bộ môn khác cũng chưa đủ năng lực để kiểm tra, đánh giá chất lượng dạy và học môn học này.

Tài liệu dạy tiếng Anh ở cấp tiểu học cũng là điều cần bàn. Thực tế, hiện có đến 3 tài liệu “đồng hành”, chưa được thống nhất, nên cũng gây khó khăn cho công tác quản lý môn học. Ba loại tài liệu được dùng làm giáo trình giảng dạy là: “Tiếng Anh” của Trung tâm Công nghệ giáo dục, “Let’s go” của Nhà xuất bản Oxford và “Let’s learn” của Nhà xuất bản Giáo dục. Hiện tại, đa số các trường sử dụng giáo trình “Let’s learn”, nhưng vẫn có nơi dùng cả “Let’s go” để giảng dạy.

“Để việc dạy tiếng Anh trong các trường tiểu học đạt hiệu quả cao, trước hết, phải làm thay đổi nhận thức trong đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục về môn tự chọn tiếng Anh và xây dựng cơ chế chính sách cho môn học này. Một vấn đề nữa là cần quan tâm đúng mức tới việc đầu tư thiết bị phục vụ môn học. Một trong những giải pháp có thể cân nhắc đó là kêu gọi xã hội hoá. Làm được như vậy, chắc chắn tình trạng “dạy chay, học chay” nói chung, ở môn ngoại ngữ nói riêng sẽ được giải quyết”, ông Sơn nói.