Hà Nội
23°C / 22-25°C

TS Dương Quốc Trọng – Tổng cục trưởng Tổng cục DS-KHHGĐ: “Mỗi gia đình hãy có 2 con!”

GiadinhNet - Trung Quốc tuyên bố sẽ nới lỏng chính sách 1 con, cho phép các cặp vợ chồng sinh con thứ 2 trong trường hợp vợ hoặc chồng là con một và coi đây là một trong những vấn đề lớn liên quan đến cải cách sâu sắc, toàn diện của đất nước.

TS Dương Quốc Trọng – Tổng cục trưởng Tổng cục DS-KHHGĐ: “Mỗi gia đình hãy có 2 con!” 1

“Công thức 1-2-4”: Một đứa trẻ Trung Quốc sẽ phải chăm sóc 4 ông bà nội, ngoại và 2 bố mẹ lúc trưởng thành do chính sách một con của Trung Quốc gây nên. Ảnh minh họa

 
TS Dương Quốc Trọng – Tổng cục trưởng Tổng cục DS-KHHGĐ, đã có trao đổi với PV Báo GĐ&XH về vấn đề này với sự liên hệ đến công tác dân số của nước ta bằng các bài học thành công và chưa thành công của nước bạn.  

Trung Quốc rất coi trọng công tác DS-KHHGĐ

Trung Quốc (TQ) đã quyết định sẽ thay đổi chính sách 1 con kéo dài suốt 3 thập kỷ qua. Ông bình luận như thế nào về sự thay đổi này?

- Phải nói rằng, TQ hết sức coi trọng công tác DS-KHHGĐ. Từ cuối những năm 70 của thế kỷ trước đến nay, họ thực thi chính sách 1 con và trong mấy chục năm qua đã tránh sinh được khoảng 400 triệu trường hợp. Khi thế giới đón công dân thứ 7 tỷ, Liên Hợp Quốc đã đánh giá: Thế giới đã đón công dân thứ 7 tỷ chậm khoảng 2 năm so với dự báo nhờ chính sách 1 con của TQ.

Sự coi trọng công tác DS-KHHGĐ của TQ được thể hiện qua rất nhiều lần cải cách bộ máy tổ chức để giảm số Bộ và cơ quan ngang Bộ, nhưng Ủy ban Quốc gia DS-KHHGĐ của TQ vẫn tồn tại trong suốt thời gian ấy. Mãi đến năm 2013 này, họ mới thay đổi, nhập Ủy ban Quốc gia DS-KHHGĐ cùng với Bộ Y tế thành Ủy ban Quốc gia Y tế - KHHGĐ. Bà Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc gia DS-KHHGĐ được bổ nhiệm làm Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc gia Y tế - KHHGĐ. Tôi cũng đã trực tiếp hỏi bà Bộ trưởng là “tại sao không gọi là Bộ mà gọi là Ủy ban”? Bà Bộ trưởng cho biết: “Cả vấn đề y tế cũng như dân số đều cần sự phối hợp liên ngành trong quản lý, điều hành. Do vậy, việc thành lập Ủy ban sẽ có sự tham gia của các Bộ, ngành và khi đó Ủy ban sẽ quyết định các vấn đề liên ngành. Hơn nữa, Ủy ban mới có tên là Y tế-KHHGĐ, cho thấy TQ vẫn hết sức coi trọng công tác DS-KHHGĐ”. Như vậy, có thể nói đây là một sự thay đổi hết sức thận trọng của TQ.

Trong những lần đi công tác tại TQ, tôi cũng đã nhiều lần đến tận cấp cơ sở của bạn. Tại đây, tôi được biết: Khi triển khai một vấn đề nào đó, có thể Bí thư hoặc Chủ tịch dự nhưng khi triển khai về công tác DS-KHHGĐ bao giờ cũng phải có cả Bí thư và Chủ tịch.

Cuối tuần qua, ba ngày sau Hội nghị Trung ương 3, khóa XVIII của Đảng Cộng sản Trung Quốc (từ ngày 9-12/11/2013), các nhà lãnh đạo TQ đã có những quyết sách quan trọng về “những vấn đề lớn liên quan đến cải cách sâu sắc, toàn diện” của đất nước, trong đó có việc nới lỏng chính sách sinh 1 con. Kỳ họp Trung ương 3 các khóa của TQ thường đưa ra những định hướng và cải cách kinh tế quan trọng. Hội nghị Trung ương 3 năm 1978 đã đưa ra nhưng cải cách kinh tế cơ bản, mở ra mấy thập kỷ tăng trưởng mạnh mẽ và thay đổi toàn bộ diện mạo của TQ. Như vậy, trước những vấn đề phát sinh trong công tác dân số sau một thời gian dài thực hiện chính sách KHHGĐ quyết liệt, họ đã có sự thay đổi, nới lỏng chính sách sinh 1 con của mình.
 
Tránh “thảm họa” trong tương lai 
 
Theo ông, những yếu tố nào khiến TQ quyết định thay đổi chính sách đó vào thời điểm này?
 
- Chính sách 1 con của TQ kéo dài hàng mấy thập kỷ, giúp họ rất thành công trong việc kiểm soát tốc độ gia tăng dân số. Tuy nhiên, những vấn đề mới đã nảy sinh: Tỷ lệ trẻ em ở TQ rất thấp, chiếm 16,5%, tức là cứ 6 người dân mới có 1 trẻ em. Trong khi trước đó, cứ 2 người dân thì có 1 trẻ em.
 
Số người cao tuổi ở TQ hiện nay rất cao, lên tới 127,6 triệu người. Con số này có sự trùng hợp khá thú vị, bằng đúng với dân số của Nhật Bản. TQ vừa vượt qua Nhật Bản để đưa nền kinh tế của mình từ thứ 3 lên thứ 2 trên thế giới, cũng chính là do dân số Nhật Bản đã bị “lão hóa”, nguồn nhân lực lao động rất ít. TQ đã tận dụng được thời cơ này để vượt lên, tuy nhiên trong thời gian tới, chính họ cũng phải đối mặt với tình trạng “già hóa” của mình đang diễn ra hết sức nhanh chóng. Theo dự báo, đến giữa thế kỷ này, khoảng 1/3 dân số TQ là người cao tuổi. Đến năm 2030, số người cao tuổi sẽ nhiều hơn số trẻ em, tức cứ 1 trẻ em sẽ có trên 1 người cao tuổi.
 
Hiện nay, TQ cũng đang phải đối mặt với vấn đề mới mà vẫn được gọi là công thức “4 – 2 – 1” do chính sách 1 con gây nên. Đó là 4 ông bà nội, ngoại và 2 bố mẹ đang chăm sóc 1 đứa trẻ. Trong tương lai không xa, công thức đó sẽ đảo ngược lại là “1-2-4”, tức một đứa trẻ sẽ phải chăm sóc 2 bố mẹ và 4 ông bà nội ngoại. Điều này thực sự là một “thảm họa”! Vì những đứa trẻ ngày hôm nay được “chăm sóc” rất kỹ lưỡng bởi 6 người lớn, mà thường được gọi là những “ông trời con”, thích gì được nấy đó sẽ thiếu khả năng, kỹ năng chăm sóc lại 6 người cao tuổi trong tương lai.
Thêm vào đó, TQ đã và đang đối mặt với vấn nạn về mất cân bằng giới tính khi sinh đã kéo dài hàng thập kỷ qua. Cho đến nay, tỷ số giới tính khi sinh của TQ thuộc hàng cao nhất thế giới (118 trẻ trai/100 trẻ gái) và cũng là nước có tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh sớm nhất, kéo dài nhất và đang chịu hậu quả nặng nề nhất trên một quy mô dân số bị tác động lớn nhất thế giới. TQ đang thiếu hụt tới 67 triệu phụ nữ. Điều đó không chỉ tác động trực tiếp đến các vấn đề dân số nói riêng mà còn tác động tới an ninh trật tự xã hội và sự phát triển bền vững quốc gia nói chung.

Trung Quốc là nước đông dân nhất thế giới, vậy nếu bây giờ họ nới lỏng chính sách 1 con, liệu có nguy cơ bùng nổ dân số?

- Những thay đổi về chính sách dân số ở TQ là rất thận trọng. Thứ nhất, như tôi đã nói ở trên sự thay đổi về tổ chức bộ máy - Ủy ban Quốc gia Y tế-KHHGĐ là một sự thay đổi được nghiên cứu rất kỹ và cũng là để tạo điều kiện đưa ra các quyết sách liên ngành. Thứ hai, theo quy định mới, các cặp vợ chồng sẽ được phép có con thứ hai nếu một trong hai người hoặc vợ hoặc chồng là con duy nhất trong khi trước đây quy định là cả hai vợ chồng đều là con một duy nhất. Điều đó cho thấy, chính sách dân số 1 con của TQ được nới lỏng từng bước trên cơ sở đúc kết kinh nghiệm từng giai đoạn.

Tại các hội thảo quốc tế về DS-KHHGĐ, các bạn TQ cho hay, họ đã thử nghiệm “bật đèn xanh” cho một số vùng sinh 2 con. Tuy nhiên, tổng tỷ suất sinh (số con trung bình của phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ - TFR) không tăng. Hiện TFR của họ là 1,6 con nhưng theo các chuyên gia về dân số, con số này trên thực tế còn thấp nữa. Kinh nghiệm quốc tế cho rằng, TFR đã rơi xuống dưới 1,6 con sẽ rất khó nâng mức sinh lên. Do đó, tôi tin rằng, không có sự bùng nổ dân số TQ trong thời gian tới.
Việt Nam: “Mỗi gia đình hãy có 2 con”

Chúng ta có thể nhìn thấy nhiều nét tương đồng về đặc điểm dân số giữa TQ và Việt Nam như cùng đang đối mặt với già hóa dân số, mất cân bằng giới tính khi sinh... Trông người lại ngẫm đến ta, liệu chúng ta có thay đổi gì trong chính sách KHHGĐ không thưa ông?

- Trong công tác dân số, chúng tôi rất chú ý tới việc tham khảo kinh nghiệm của quốc tế. Với TQ thì càng phải tham khảo để học hỏi những kinh nghiệm thành công và để tránh dẫm phải những sai lầm trong công tác DS-KHHGĐ. Việt Nam và TQ có nhiều điểm tương đồng, trước hết là hệ thống chính trị nước ta và TQ đều là những nước XHCN đều do Đảng Cộng sản lãnh đạo. Văn hóa của Việt Nam và TQ cũng có những nét tương đồng, đặc biệt là trong văn hóa sinh đẻ: Thích sinh con trai hơn.

Việt Nam đã bước vào giai đoạn “già hóa dân số” từ năm 2011 và đang trong thời kỳ cơ cấu “dân số vàng”. Tỷ số giới tính khi sinh của chúng ta cũng đang cao. Do đó, những việc làm của bạn, ngẫm đến ta trong thời gian tới ta nên làm những gì? Vừa qua, trong quá trình xây dựng Chiến lược Dân số và Sức khỏe sinh sản giai đoạn 2011 – 2020 và hiện nay, khi đang xây dựng Luật Dân số để trình Quốc hội, chúng tôi cũng đề xuất: Thời điểm này là thời điểm chín muồi để thay đổi chính sách dân số, tuy nhiên, chúng ta cũng phải làm rất thận trọng...

Trước đây, thông điệp chúng ta đưa ra là: “Mỗi gia đình chỉ nên có từ 1 – 2 con” thì thông điệp hiện nay, chúng tôi đề xuất là: “Mỗi gia đình hãy có hai con”.  Ở một số địa phương như TP Hồ Chí Minh với mức sinh khá thấp 1,33 con thì như nguyên Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đã nói: “Hãy sinh đủ 2 con” và ông cũng đã giao cho ngành dân số xây dựng các cơ chế chính sách để làm sao mỗi gia đình sinh 2 con là những gia đình có lợi nhất, hạnh phúc nhất.

Việc sinh con không chỉ còn là chuyện riêng của mỗi gia đình mà là sự tồn vong của một quốc gia. Việc sinh đẻ phù hợp, đảm bảo mức sinh hợp lý sẽ kéo dài được thời kỳ cơ cấu “dân số vàng”, làm chậm lại quá trình “già hóa dân số” và đồng thời giúp chúng ta khống chế được sự gia tăng của tỷ số giới tính khi sinh trong thời gian tới.
 
- Trân trọng cảm ơn ông về cuộc trao đổi này!

Hà Thư (thực hiện)
giangthuctap
Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Nạo phá thai tuổi vị thành niên: Những trăn trở suốt hơn 2 thập kỷ của bác sĩ sản khoa

Nạo phá thai tuổi vị thành niên: Những trăn trở suốt hơn 2 thập kỷ của bác sĩ sản khoa

Dân số và phát triển - 21 phút trước

GĐXH – Suốt hơn 25 năm gắn bó với nghề, bác sĩ Nguyễn Thị Thảo đã từng đối mặt với không ít trường hợp nạo phá thai ở tuổi vị thành niên. Mỗi ca bệnh là một mảnh đời đầy trăn trở, để lại trong bà những nỗi day dứt, xót xa mỗi khi nhớ lại.

Thạc sĩ sinh con không cắt dây rốn, ngâm nhau trong muối, viêm phổi không cho tiêm

Thạc sĩ sinh con không cắt dây rốn, ngâm nhau trong muối, viêm phổi không cho tiêm

Dân số và phát triển - 9 giờ trước

Tin theo trào lưu sinh con “thuận tự nhiên” tại nhà, sản phụ ở Đồng Nai từ chối can thiệp y tế, giữ nguyên dây rốn, khiến bé trai sơ sinh có dấu hiệu viêm phổi.

Ca vỡ tử cung hy hữu, thai nhi nằm trong ổ bụng, bác sĩ cứu sống hai mẹ con ngoạn mục

Ca vỡ tử cung hy hữu, thai nhi nằm trong ổ bụng, bác sĩ cứu sống hai mẹ con ngoạn mục

Dân số và phát triển - 1 ngày trước

Khoa Phụ Sản - Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bình Dương vừa cứu sống sản phụ 23 tuổi đang mang thai ở tuần thứ 37 trong tình trạng vỡ tử cung hoàn toàn – biến chứng sản khoa hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm.

Sàng lọc trước sinh - chìa khóa cho thai kỳ khỏe mạnh

Sàng lọc trước sinh - chìa khóa cho thai kỳ khỏe mạnh

Dân số và phát triển - 1 ngày trước

Trong suốt thời gian mang thai, sức khỏe của cả mẹ và bé luôn là ưu tiên hàng đầu. Để đảm bảo em bé chào đời khỏe mạnh và mẹ có một thai kỳ an toàn, sàng lọc trước sinh đóng một vai trò vô cùng quan trọng.

Mẹ bị thiếu máu khi mang thai, con có nguy cơ dị tật tim

Mẹ bị thiếu máu khi mang thai, con có nguy cơ dị tật tim

Dân số và phát triển - 2 ngày trước

Thiếu máu khi mang thai có thể gây ra nhiều ảnh hưởng cho sức khỏe cả mẹ và em bé. Đặc biệt, những đứa trẻ sinh ra ở người mẹ bị thiếu máu có nguy cơ dị tật tim cao hơn.

7 thói quen gây hại tinh trùng

7 thói quen gây hại tinh trùng

Dân số và phát triển - 3 ngày trước

Để có sức khỏe tinh trùng tốt nhất, nam giới nên duy trì một lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống cân bằng, tránh các chất độc hại và tham khảo ý kiến bác sĩ nếu có bất kỳ lo ngại nào.

Từ hôm nay, vợ chồng tự quyết thời gian sinh con, số con, khoảng cách các lần sinh

Từ hôm nay, vợ chồng tự quyết thời gian sinh con, số con, khoảng cách các lần sinh

Dân số và phát triển - 3 ngày trước

Với 100% thành viên biểu quyết tán thành, UBTVQH chính thức thông qua sửa đổi Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số. Theo đó, từ nay người dân tự quyết thời gian sinh con, số con và khoảng cách các lần sinh.

Phụ nữ mang thai ăn dứa có nguy cơ sảy thai hay chuyển dạ sớm không?

Phụ nữ mang thai ăn dứa có nguy cơ sảy thai hay chuyển dạ sớm không?

Dân số và phát triển - 4 ngày trước

Dứa là loại trái cây thơm ngon, bổ dưỡng nhưng những lời đồn về dứa không an toàn đối với phụ nữ mang thai đã khiến nhiều mẹ bầu lo lắng và tránh ăn dứa.

10 dấu hiệu cảnh báo ung thư tuyến tiền liệt

10 dấu hiệu cảnh báo ung thư tuyến tiền liệt

Dân số và phát triển - 5 ngày trước

Ung thư tuyến tiền liệt là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở nam giới. Ở giai đoạn sớm, ung thư tuyến tiền liệt không có dấu hiệu rõ ràng nên dễ nhầm lẫn với u phì đại lành tính tuyến tiền liệt.

Việt Nam đang có tốc độ già hóa nhanh nhất châu Á

Việt Nam đang có tốc độ già hóa nhanh nhất châu Á

Dân số và phát triển - 1 tuần trước

Người cao tuổi ở Việt Nam thường mắc trung bình 3-4 bệnh lý mạn tính khi nhập viện. Dự kiến năm 2025, nước ta sẽ có hơn 16 triệu người cao tuổi.

Top