Vàng da ở trẻ sơ sinh, coi chừng biến chứng thần kinh nghiêm trọng
GiadinhNet - Vàng da là vấn đề thường gặp do tăng bilirubin trong máu với tỉ lệ tới khoảng 80 – 85% ở trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, theo PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng, nguyên Trưởng khoa Nhi Bệnh viện Bạch Mai, ranh giới giữa vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý là rất mong manh. Nếu không được điều trị kịp thời, sẽ để lại nhiều di chứng về thần kinh hết sức trầm trọng không thể phục hồi.

Chiếu đèn điều trị cho trẻ vàng da sơ sinh tại Khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai. Ảnh: Đỗ Anh
Phân biệt giữa vàng da sinh lý và bệnh lý
Vàng da sơ sinh rất hay gặp, chiếm 25 - 30% ở trẻ đủ tháng và đa số gặp ở trẻ đẻ thiếu tháng (đẻ non). Bệnh thường xảy ra trong những ngày đầu sau sinh.
Trẻ sơ sinh có thể bị vàng da sinh lý hoặc vàng da bệnh lý. Vàng da sinh lý thường biến mất sau một thời gian ngắn. Trong khi đó, nếu bị vàng da bệnh lý sẽ rất nguy hiểm do trẻ có thể bị hôn mê, co giật. Vì vậy, các bậc cha mẹ cần biết cách phát hiện bệnh vàng da ở trẻ sơ sinh.
Vàng da được coi là sinh lý khi xuất hiện sau 24 giờ tuổi, sẽ hết trong vòng 1 tuần với trẻ đủ tháng và 2 tuần đối với trẻ non tháng. Mức độ vàng da nhẹ là chỉ vàng da đơn thuần (chỉ vàng da vùng mặt, cổ, ngực và vùng bụng phía trên rốn), không kết hợp các triệu chứng bất thường khác (thiếu máu, gan lách to, bỏ bú, lừ đừ...). Nồng độ bilirubin/máu không quá 12mg% ở trẻ đủ tháng và không quá 14mg% ở trẻ non tháng... Tốc độ tăng bilirubin/máu không quá 5mg% trong 24 giờ. Ngoài ra, trẻ sơ sinh nước tiểu có màu tối hoặc màu vàng (nước tiểu của bé sơ sinh thường không màu) và phân nhạt màu.
Nguyên nhân gây vàng da sinh lý ở trẻ sơ sinh là do sự tích tụ của bilirubin, một chất có màu vàng được sinh ra khi các tế bào hồng cầu bị phá vỡ giải phóng ra. Hiện tượng này xảy ra phổ biến ở trẻ sơ sinh vì các bé có lượng tế bào hồng cầu cao, các tế bào này thường xuyên bị phá vỡ và được thay mới. Trong khi đó, gan của bé lại chưa đủ trưởng thành để lọc bỏ hết bilirubin khỏi máu, vì vậy gây nên vàng da. Khi bé được khoảng 2 tuần tuổi, gan đã phát triển đầy đủ hơn và đủ sức xử lý bilirubin nên bệnh vàng da sẽ tự khỏi mà không gây ra bất kỳ nguy hiểm nào.
Trong một số ít trường hợp, vàng da là biểu hiện của một căn bệnh tiềm tàng nào đó và ở những trường hợp này, vàng da sẽ xuất hiện sớm trong vòng 24 giờ sau sinh. Biểu hiện của vàng da sơ sinh bệnh lý là vàng da đậm xuất hiện sớm, không hết vàng sau 1 tuần với trẻ đủ tháng và 2 tuần đối với trẻ non tháng; mức độ vàng toàn thân, lòng bàn tay, bàn chân và cả kết mạc mắt. Đồng thời với vàng da, có xuất hiện các triệu chứng bất thường khác (trẻ lừ đừ, bỏ bú, co giật...). Xét nghiệm bilirubin trong máu tăng hơn bình thường.
7 ngày “vàng” không thể bỏ qua
Vàng da sinh lý chuyển sang vàng da bệnh lý rất mong manh và thường khó nhận diện do nhiều trẻ không có các dấu hiệu chỉ điểm như: Kích thích, vật vã hoặc li bì, bỏ bú mà đôi khi trẻ vẫn bú, vận động và ngủ bình thường. Khi xuất hiện những dấu hiệu lâm sàng, điển hình như tăng trương lực cơ, rối loạn hô hấp, co giật, li bì hoặc khóc thét thì đã rất nặng. Theo PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng, nguyên Trưởng khoa Nhi Bệnh viện Bạch Mai, khi đó dù có điều trị được thì cũng vẫn sẽ để lại những di chứng rất nặng nề.
PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng nhấn mạnh: Trẻ bị vàng da sơ sinh bệnh lý nếu không được điều trị kịp thời, chỉ trong 7 ngày đầu đời, chất bilirubin sẽ qua hàng rào máu não gây hội chứng vàng da nhân não, để lại nhiều di chứng về thần kinh hết sức trầm trọng mà không thể phục hồi như: Điếc, chậm phát triển về vận động và trí tuệ.
Tuy nguy hiểm nhưng việc theo dõi và phát hiện các dấu hiệu vàng da bệnh lý lại không quá khó nếu các bà mẹ biết các kỹ năng đơn giản sau: Tập trung theo dõi sát con trong 7 ngày đầu đối với tất cả các trẻ sinh non hoặc sinh thường. Đánh giá vàng da ở trẻ sơ sinh dưới ánh sáng tự nhiên (ánh sáng trời). Không nên quan sát dưới ánh đèn neon hoặc đèn thường vì sẽ không xác định được rõ trẻ có vàng da hay không; dùng ngón tay trỏ ấn nhẹ từ trên mặt da giữ vài giây, sau đó quan sát độ vàng của da ở vùng da vừa mới ấn nhẹ ngón tay xuống.
Nên quan sát da trẻ theo thứ tự từ trên xuống dưới: Bắt đầu từ trán – ngực – bụng – đùi – cẳng chân. Nếu chỉ thấy vàng da từ trán xuống ngực thì không cần cho trẻ đi khám, chỉ cần theo dõi ở nhà. Nếu thấy trẻ vàng da đến bụng hoặc đến đùi, cẳng chân thì cần phải đưa trẻ đến cơ sở khoa Nhi có khoa Sơ sinh để khám ngay. Tại đây các bác sĩ sẽ đánh giá sâu hơn bằng hình thức khám lâm sàng và xét nghiệm định lượng bilirubin/máu. Thời gian “vàng” để điều trị hiệu quả cho trẻ mắc bệnh vàng da chỉ trong 7 ngày đầu sau sinh bằng biện pháp chiếu đèn hoặc phối hợp truyền dịch. Nếu để muộn hơn thời gian này thì da bé dày hơn và phương pháp chiếu đèn sẽ không còn hiệu quả.
Vàng da bệnh lý thường xuất hiện ở trẻ sinh non; trẻ đẻ ngạt; do bất đồng nhóm máu mẹ - con hệ ABO (VD: Mẹ nhóm máu O, con nhóm máu A hoặc B…); bất đồng nhóm máu mẹ - con hệ Rh... Nếu không phát hiện và điều trị vàng da sơ sinh bệnh lý kịp thời, có thể xảy ra biến chứng nhiễm độc thần kinh do bilirubin gián tiếp thấm vào não, làm cho trẻ bị tử vong hoặc bị bại não suốt đời.
Mai Anh – Đỗ Hằng

Mua nhầm cồn độc hại để súc miệng, người đàn ông hôn mê sâu
Y tế - 1 ngày trướcNgười đàn ông Hà Nội mua cồn 70 độ để súc miệng, ngậm chữa đau răng nhưng mua phải hàng giả dẫn tới hôn mê, tổn thương não nghiêm trọng.

Cô gái 16 tuổi ở Phú Thọ nhập viện cấp cứu do sai lầm khi điều trị tiểu đường nhiều người hay mắc phải
Y tế - 3 ngày trướcGĐXH - Bệnh nhân được đưa đi cấp cứu trong tình trạng mệt mỏi, gọi hỏi không đáp ứng. Tại bệnh viện, bệnh nhân được chẩn đoán nhiễm toan ceton - một biến chứng nghiêm trọng của tiểu đường type 1.

Người bán thịt vào cấp cứu do gặp nạn khi làm hàng cho khách
Y tế - 4 ngày trướcNgười phụ nữ làm nghề bán thịt lợn được đưa vào cấp cứu với chiếc máy xay trên tay sau khi gặp tai nạn lao động.

4 người trong gia đình ở Lạng Sơn nhập viện sau bữa cơm tối
Y tế - 4 ngày trướcGĐXH - Sau bữa cơm tối có món nấm tự hái, 4 người trong một gia đình có biểu hiện bị ngộ độc như: Đau đầu, buồn nôn, nôn, đau tức bụng, quặn từng cơn và đi ngoài phân lỏng nhiều lần...

Bức ảnh người đàn ông 30 tuổi ngồi thẫn thờ ở hành lang bệnh viện và sự thật khiến nhiều người xúc động
Y tế - 5 ngày trướcHình ảnh người đàn ông trẻ tuổi ngồi thẫn thờ ở hành lang bệnh viện và câu chuyện phía sau đã thu hút sự chú ý của cộng đồng mạng, khiến nhiều người không khỏi xúc động.

Bé gái 6 tuổi đi viện do sợi dây chun buộc tóc
Y tế - 6 ngày trướcGĐXH - Theo các bác sĩ, trong tai bệnh nhi có dị vật là dây buộc tóc bằng cao su, nằm sát màng nhĩ. Nếu tiếp tục ngoáy sâu hoặc cố lấy tại nhà, nguy cơ thủng màng nhĩ là rất cao.

Người phụ nữ 63 tuổi nhập viện khẩn sau khi bị gai loài cá này đâm vào tay
Y tế - 1 tuần trướcGĐXH - Sau khi thăm khám, các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị nhiễm khuẩn huyết, viêm hoại tử bàn tay trái do vi khuẩn Vibrio vulnificus.

Ngoài tiếp xúc trực tiếp với người bệnh, đây cũng là 1 con đường khác lây truyền COVID-19 mà người dân không chủ quan
Y tế - 1 tuần trướcMặc dù lây truyền qua tiếp xúc trực tiếp và giọt bắn được xem là con đường chính, lây truyền qua bề mặt và vật dụng không thể bị xem nhẹ.

Bác sĩ tham gia ca mổ lịch sử tách cặp song sinh Việt - Đức qua đời
Y tế - 1 tuần trướcBác sĩ Trần Thành Trai, người tham gia ca phẫu thuật lịch sử tách cặp song sinh Việt - Đức năm 1988, qua đời ngày 31/5.

Bộ Y tế phát động Tháng hành động vì trẻ em năm 2025
Y tế - 1 tuần trướcGĐXH - Sáng nay (31/5) Bộ Y tế phối hợp với UBND tỉnh Phú Thọ long trọng tổ chức Lễ Phát động Tháng hành động vì trẻ em năm 2025 với chủ đề: “Ưu tiên nguồn lực hoàn thành các mục tiêu vì trẻ em”.

Bức ảnh người đàn ông 30 tuổi ngồi thẫn thờ ở hành lang bệnh viện và sự thật khiến nhiều người xúc động
Y tếHình ảnh người đàn ông trẻ tuổi ngồi thẫn thờ ở hành lang bệnh viện và câu chuyện phía sau đã thu hút sự chú ý của cộng đồng mạng, khiến nhiều người không khỏi xúc động.