Báu vật chế tác từ ngà voi hóa thạch

 

Đỉnh voi đốt trầm quý hiếm có niên đại từ đời Minh (Trung Quốc).

 

Đó là chiếc đỉnh voi dùng để đốt trầm, vốn là cổ vật quý hiếm trong bộ sưu tập của cụ Đức Minh xưa.Có người trước đây từng đến cụ Minh chúc Tết đầu năm kể lại rằng, đến nhà cụ thường được thưởng thức món nho khô đựng trong chiếc đĩa men ngọc thời Tống, có nguồn gốc từ lò Long Tuyền bên Trung Quốc cùng với trà trong bộ ấm có ghi 4 chữ “Nội Phủ Thị Trung” là món đồ quý trong phủ chúa Trịnh xưa.

 

Nhưng sau khi cụ mất, bộ sưu tập cổ vật khổng lồ của cụ lần lượt lưu lạc. Hiện chiếc đỉnh voi quý này được ông Phạm Viết Thanh gìn giữ cẩn thận. Đó là đỉnh voi bằng đồng cao khoảng 30 cm, được giới chơi cổ vật đánh giá là chiếc đỉnh đốt trầm đời Minh (năm 1366 - 1644). Đây là một cổ đồ đỉnh voi đốt trầm đẹp, lành lặn hiếm hoi còn sót lại đến ngày nay. Hiện ông Thanh còn giữ được một bức tượng phật chế từ ngà voi hóa thạch cũng là báu vật trong gia đình cụ Đức Minh xưa.

 

Tượng phật bằng ngà voi hóa thạch cao khoảng 25cm. Đến nay, người ta không biết chính xác miếng ngà voi hóa thạch ấy có niên đại bao nhiêu năm, chỉ biết rằng nó được chế tác thành hình tượng Phật từ khoảng thế kỷ 15. Ông Phạm Viết Thanh cho biết, 2 món đồ quý này có trong bộ sưu tập của ông từ hơn chục năm trước, nhờ qua người bạn mà ông may mắn mua lại được.

 

Báu vật tượng phật chế từ ngà voi hóa thạch của cụ Đức Minh.

 

Bộ hai chiếc tủ sơn thếp vàng và khảm ngà quý của cụ Đức Minh xưa hiện đang nằm trong bộ sưu tập của ông Nguyễn Trường. Đó là chiếc tủ gỗ quý dùng để đựng tài liệu phía trong và bày biện những món đồ quý, đẹp lên phía trên, được những người thợ giỏi kỳ công thếp từng miếng vàng ta mỏng dính như tờ giấy lên các hoa văn tinh xảo. Toàn bộ mặt trước của tủ có màu vàng óng của vàng ta. Chiếc thứ hai cũng là tủ gỗ quý nhưng lại được khảm bằng ngà voi theo phong cách hoa văn đời nhà Minh. Đây là chiếc tủ xưa của Trung Quốc với con dấu xuất khẩu của Bắc Kinh phía bên trong.

 

Nghề chơi cũng lắm công phu

 

Những năm 30 của thế kỷ trước, gia đình cụ Phúc Nguyên, cụ Phúc Long đều giàu có với những hiệu tơ lụa nổi tiếng ở Hàng Đào. Cụ Phúc Nguyên còn có 2 người con trai làm quan tri huyện ở Hưng Yên và quan tri huyện vùng Kim Bảng (Hà Nam ngày nay). Gia đình cụ Đức Minh, cụ Nguyên Ninh (bánh cốm Nguyên Ninh ở Hàng Than ngày nay)... cũng là những thương gia giàu có và am hiểu nghệ thuật. Họ cùng bị ảnh hưởng của lối chơi cổ vật mang phong cách quý phái, sang trọng, lịch lãm của cung đình. Cách bày biện cổ vật theo kiểu cao thấp, ngang dọc, theo lối âm dương, ngũ hành là cách chơi cầu kỳ, tinh tế của người xưa. Sự cầu kỳ trong cách chơi xưa còn thể hiện ở cách bày cổ đồ theo tứ mùa xuân, hạ, thu, đông.

 

Ngày ấy, người ta trận trọng và nâng niu cổ đồ như một thứ vô cùng quý báu, sang trọng nên khi lấy được món đồ nào thì thường hay dùng những câu như “tôi vừa “cưới”, vừa “rước” được món đồ đó về rồi”, chứ không dùng từ “mua” như bây giờ.

 

Thú thưởng lãm cổ vật của những tên tuổi xưa còn cầu kỳ nhất ở việc bày theo màu sắc. Ví như bình cổ màu đen bao giờ cũng đi với màu vàng, lọ khổng tước lục phải đi với cúc trắng, lọ bạch định (lọ trắng) chỉ cắm hoa hải đường hoặc đào bích. Đỉnh và lư trầm cũng là 2 món đồ không bao giờ thiếu trong phòng bày cổ đồ xưa và mỗi cuộc đàm đạo hay qua mỗi tuần trà, người ta thường đốt trầm cho hương bay ngào ngạt khắp không gian cổ đồ.

 

Lã Xưa