Bí mật cung nữ cuối cùng của triều Nguyễn
GiadinhNet - Cung nữ cuối cùng có tên Trần Thị Vui chứa đựng sức hấp dẫn kì lạ.
Bà là nhân chứng sống duy nhất biết những "chuyện thâm cung" về đội ngũ cung nữ trong triều đình nhà Nguyễn xưa kia.
 Hoàng tộc nhà Nguyễn và các cung nữ. Ảnh: T.L |
Lỡ làng trong cung cấm
|
Được làm cung nữ trong triều với không ít phụ nữ thời bấy giờ là niềm mơ ước, vì ít ra họ được nhàn nhã mà lại có cái ăn, cái mặc.
Tuy nhiên theo ông Hồ Tấn Phan, cung nữ phải chịu nhiều áp lực từ vua, đến vợ vua, mẹ vua, thái giám và thậm chí cả những người cung nữ với nhau. Họ phải lao động phục vụ hoàng thân quốc thích với những yêu sách cầu kì mà nói như người Huế là đến 85 thứ ăn, thứ mặc, thứ uống... và phải chia ca kíp để phục vụ 24/24.
Cung nữ triều Nguyễn phải làm nhiều việc, từ hầu quạt, vấn tóc, rửa chân, bóp lưng, đổ ống nhổ, chuẩn bị xiêm áo, quét dọn, bưng bê thức ăn... Mỗi công việc thể hiện đẳng cấp của từng cung nữ. Người bóp lưng được xem thân cận và "sang trọng" hơn người bóp chân. Đặc biệt, cung nữ không được tiết lộ chuyện trong cung, phải tuân thủ nguyên tắc"câm như hến". |
Theo tài liệu mà nhà nghiên cứu văn hóa Huế Hồ Tấn Phan lưu giữ, việc bà Trần Thị Vui (SN 1926) vào làm cung nữ trong điện của bà Từ Cung- mẹ Vua Bảo Đại là cả một bí mật thuộc hàng "thâm cung bí sử". Bà Vui có mẹ là Tôn Nữ Thị Biên, cũng là một cung nữ và là người trong Hoàng tộc, thuộc dòng trưởng của chúa Nguyễn Phúc Tần, đời thứ năm.
Thời đó, họ Trần ở làng Liễu Cốc (xã Hương Xuân, Hương Trà- Thừa Thiên Huế) khá nổi tiếng do dòng họ này có một bà phi ở trong cung. Nhờ đó mà người cháu ruột của bà phi này may mắn được nhiều lần ra vào cung vua để thăm cô. Một lần, tình cờ người này gặp cung nữ Biên và hai người bén duyên nhau. Kết quả của mối nhân duyên này là bà Biên có thai. Người yêu họ Trần của bà Biên tức tốc về quê yêu cầu gia đình xin cưới, nhưng sau đó đành lỡ dở vì không "môn đăng, hộ đối".
Tôn Nữ Thị Biên ra khỏi cung, cắn răng làm mẹ một mình trong tủi nhục. Bà Biên sinh con gái và đặt tên là Trần Thị Vui, hy vọng đời con mình sẽ không còn phải chịu đắng cay, tủi nhục như mình. Bà Biên gửi con về quê cho gia đình (làng La Ỷ, huyện Phú Vang- tỉnh Thừa Thiên Huế) nuôi dưỡng rồi trở lại trông nom việc hương khói ở điện Phụng Tiên.
Quãng thời gian đẹp nhất của cô bé Vui bắt đầu từ năm 16 tuổi. Khi đó Vui được mẹ Biên xin cho vào làm cung nữ trong cung. Công việc hàng ngày của Vui là hầu hạ bà Từ Cung- mẹ vua Bảo Đại. Vui ở cùng phòng với mẹ Biên trong nội thành.
Vài tháng, cô được ra khỏi cung để về quê thăm ngoại. So với những cung nữ khác, Trần Thị Vui vào cung muộn nhưng nhờ có quen biết nên không phải làm những việc nặng nhọc. Hằng ngày cô chỉ phải làm một số công việc đơn giản như quạt hầu, đấm bóp cho bà Từ Cung. Bà Vui kể: "Nhiều lần tôi được gặp vua Bảo Đại và Hoàng hậu Nam Phương.
Có thể đó là ông vua phong kiến nhưng người ngoài không thể biết được phong cách của họ hiện đại chẳng khác gì thời nay". Theo lời bà Vui, hàng ngày, vua từ điện Kiến Trung trong Tử cấm thành, qua cung Diên Thọ để thỉnh an mẹ- tức bà Từ Cung. Lần nào vua đi cũng có Hoàng hậu Nam Phương đi theo. Thường là vua đi trước. Đến cửa chính cung Diên Thọ, ông luôn dừng bước chờ Hoàng hậu tiến ngang mình rồi ôm hôn vợ, sau đó xoay một vòng rồi hai người mới dắt tay nhau vào thăm mẹ.
 Lăng Khải Định (Huế). |
Trong kí ức của bà Vui, Bảo Đại là ông vua rất thích ăn vặt. Cũng chính vì sở thích của Ngài nên bếp thượng thiện luôn chuẩn bị sẵn những một món ăn phục vụ cho nhu cầu tức thời của nhà vua, thí dụ như các món bánh đặc trưng của Huế.
Với Hoàng Thái Hậu (Từ Cung), bà Vui cho biết, đấy là người phụ nữ nhân từ. Ai được hầu hạ bà là vinh hạnh lớn. Mặc dù mới nhập cung nhưng do là chỗ quen biết, lại nhẹ nhàng nên bà Vui được Hoàng Thái Hậu yêu quý. Theo trí nhớ của bà Vui, bà Từ Cung là người theo Phật giáo nên thi thoảng có ăn chay và thích món ăn truyền thống Huế như thích ăn mắm, cá kho, rau luộc...
Tuy nhiên, việc ăn uống của vua chúa kiểu cách hơn nghìn lần người thường. Thức ăn của Hoàng Thái Hậu do nữ quan nấu và phải có người nếm để thử độc trước khi mang lên. Mỗi đĩa thức ăn phải ba tầng, mỗi mâm thức ăn cho bà Từ Cung đầy như mâm chầu nhưng bà chỉ đụng đũa một tí rồi phẩy tay cho bê xuống.
Ngoài việc giúp Hoàng Thái Hậu ăn cơm, vấn tóc, trải chăn, dâng khăn, dâng nước, bê tráp trầu, ống nhổ, một số cung nữ quạt hầu hoặc ca Nam ai Nam bằng (một loại hình dân ca Huế) cho bà Từ Cung ngủ. Bà Vui cười bảo, nhiều hôm trời nắng, Hoàng Thái Hậu không nằm giường sơn son thiếp vàng mà trải nệm ra nền xi măng trên lầu để ngủ một cách giản dị.
Trong nội cung, các cung nữ không được cười đùa tự do. Mặc dù ở nội cung nhưng Hoàng Thái Hậu bước ra khỏi cửa là có xe rước. Hoàng hậu và Bảo Đại đi xe xanh. Bà Từ Cung đi xe đỏ.
 Các cung nữ thời xưa, bạn của bà Trần Thị Vui. Ảnh: TL |
Tháng ngày quên lãng
Ngày tháng thấm thoắt thoi đưa, mới ngày nào vào cung mà bây giờ Trần Thị Vui đã thành cô gái 22 tuổi. Thấy tuổi đã nhiều cung nữ Vui xin được xuất cung về quê lấy chồng. Chồng cô chỉ là một nông dân bình thường, hai người đã gặp nhau trong những lần cô từ cung điện về thăm nhà.
Ba năm sau, đôi vợ chồng trẻ Vui- Thái sinh được mụn con gái đầu lòng, nhưng được một tháng tuổi đứa bé đột ngột lên mắc chứng đau bụng rồi qua đời. Khi không thể sinh nở được nữa, năm năm sau, bà Vui cắn răng nhờ người mai mối, cưới vợ hai cho chồng.
 Người cung nữ cuối cùng Trần Thị Vui. |
Vợ hai của ông Thái sinh cho ông một lèo năm đứa con. Bà Vui nghĩ, mình phận gái không con nên tủi nhục đến đâu cũng nhẫn nhịn cho qua. Cứ thế, ông Thái cùng hai bà vợ và các con quây quần êm ấm. Cũng từ đó, bà chấp nhận ăn chay, niệm Phật, tu tại gia. Năm 1988, ông Thái mất, để lại căn nhà gỗ hai gian cho hai bà vợ và các con. Sinh thời ông Thái làm nghề đóng giày, đến giờ con cháu của ông bà cũng vẫn làm nghề này.
Người Huế có cách gọi tên vợ theo chồng nên cái tên Trần Thị Vui của bà hầu như cả xóm nghèo ấy đều quên lãng. Người ta thường gọi bà là bà Thái và không phải ai cũng biết đã có thời bà làm cung nữ. "Năm ngoái có một nhóm khách Nhật ghé thăm. Họ hỏi về triều đình nhà Nguyễn, về vua Bảo Đại, sở thích của nhà vua và công việc của cung nữ thực sự như thế nào. Nhưng năm nay, chẳng còn ai ghé thăm nữa!", bà Vui rầu rầu nói.
Tôi nhìn bà lão 84 tuổi, cố tìm và cố hình dung những dấu vết mỹ miều của người cung nữ năm nào. Quả thật, dù thời gian khắc nghiệt nhưng trên gương mặt già nua kia vẫn còn những nét thanh tú của một thời xuân sắc. Giờ đây, mỗi tháng bà Vui ăn chay 20 ngày và theo lệ, cứ 4 giờ sáng và 4 giờ chiều, bà lại dậy tụng kinh tròn một tiếng đồng hồ.
Chia tay người cung nữ cuối cùng của triều Nguyễn, tôi thấy day dứt trước hình ảnh một người phụ nữ bệnh tật, cô quạnh. Có lẽ nhà nghiên cứu văn hóa Huế, ông Nguyễn Đắc Xuân đã nói đúng, trước đây, cung nữ khi xuất cung lại càng bị xem thường hơn. Cung nữ Trần Thị Vui đang dần bị quên lãng.
Tôi chợt nhớ đến câu thơ trong Cung oán ngâm khúc: "Trăm năm còn có gì đâu/ Chẳng qua một nấm cỏ khâu xanh rì". Đúng là đời người, lầu cao, gác tía, cung vàng, điện ngọc rồi cuối cùng lại trở về hư vô...
Mỹ Hà
Bình luận
Ý kiến của bạn
Dàn diễn viên 'Cánh đồng hoang': Người qua đời vì bạo bệnh, người trở thành tỷ phú
Giải trí - 4 giây trướcCuộc đời của dàn diễn viên "Cánh đồng hoang" có những ngã rẽ: NSND Lâm Tới, Robert Hải qua đời, diễn viên Thúy An sống kín tiếng, trong khi Văn Thuận trở thành "tỷ phú nông dân".
'Miền Nam quê hương ta ơi' ấn tượng qua tiếng vĩ cầm của NSND Bùi Công Duy
Giải trí - 41 phút trướcNSND Bùi Công Duy gây ấn tượng với hai màn trình diễn 'Miền Nam quê hương ta ơi' và ''Múa kiếm" trong chương trình "Bài ca chiến thắng" diễn ra tối 2/5 tại Nhà hát Hồ Gươm.
Anh chồng Đỗ Mỹ Linh đi du lịch cùng cặp song sinh, khoe khéo đồ em dâu 'tài trợ'
Giải trí - 1 giờ trướcGĐXH - Doanh nhân Đỗ Quang Vinh đã khoe trang phục đi chơi của anh và 2 con là do Hoa hậu Đỗ Mỹ Linh tặng. Chỉ qua những hành động nhỏ này cũng đủ thấy Hoa hậu Đỗ Mỹ Linh luôn tinh tế với gia đình chồng.
Sự dí dỏm, duyên dáng ít ai biết của huyền thoại tình báo Phạm Xuân Ẩn
Giải trí - 2 giờ trướcKhác với hình dung thường thấy về một cán bộ tình báo, Thiếu tướng Phạm Xuân Ẩn qua những câu chuyện lại hiện lên là một người dí dỏm, duyên dáng và gần gũi.
Bật mí về nam VĐV cao 2,2m, đóng phim kinh dị trăm tỷ nhưng chẳng ai biết
Giải trí - 2 giờ trướcVĐV Trần Ngọc Tú - đội tuyển Vovinam TPHCM, cao 2,2m - góp một vai quan trọng trong phim "Thám tử Kiên: Kỳ án không đầu" nhưng không khán giả nào nhận ra.
“Thám tử Kiên” của Victor Vũ cán mốc doanh thu 100 tỷ đồng
Giải trí - 3 giờ trướcTối 2/5, bộ phim "Thám tử Kiên: Kỳ án không đầu" của đạo diễn Victor Vũ chính thức cán mốc doanh thu 100 tỷ đồng sau 5 ngày khởi chiếu.
Côn Đảo - Hùng ca Ý chí Việt Nam: Truyền cảm hứng từ ký ức thiêng liêng đến khát vọng tương lai
Câu chuyện văn hóa - 3 giờ trướcVTV.vn - Vào 20h10 ngày 3/5/2025, chương trình chính luận nghệ thuật đặc biệt “Côn Đảo – Hùng ca Ý chí Việt Nam” sẽ được truyền hình trực tiếp trên kênh VTV1 và VTV8.
Nam NSND nức tiếng trong làng nhạc đỏ có tuổi xế chiều bình yên bên vợ là diễn viên múa
Giải trí - 15 giờ trướcGĐXH - NSND Quang Thọ là giọng ca nức tiếng trong làng nhạc đỏ và có nhiều đóng góp cho ngành đào tạo âm nhạc Việt Nam. Sau những năm cống hiến cho nghề, ông có cuộc sống bình yên bên vợ con.
Nữ diễn viên chính phim 'giờ vàng' VTV xuất thân từ mẫu ảnh, tuổi U30 bật mí tiêu chuẩn bất ngờ về bạn trai
Giải trí - 18 giờ trướcGĐXH - Diễn viên Nguyễn Hoàng Ngọc Huyền từ một hotgirl sư phạm đam mê diễn xuất trở thành nữ diễn viên chính phim "giờ vàng" VTV.
"Huyền thoại nhạc đỏ" NSND Trung Đức: Tuổi 73 sống an yên bên gia đình
Giải trí - 20 giờ trướcDù không thuộc diện phải nhập ngũ vì là con trai một, lại có chị gái ruột hy sinh trong thời chống Pháp, nhưng NSND Trung Đức đã viết đơn tình nguyện, xin được vào chiến trường chiến đấu.
Hoa hậu Mai Phương Thúy gặp tình trạng ra sao khiến nhiều người lo lắng?
Giải tríGĐXH - Cuộc sống của Hoa hậu Mai Phương Thúy vẫn nhận được sự quan tâm từ dư luận dù đã lui về ở ẩn và ít tham gia hoạt động showbiz.
