Các món ăn vặt không lành mạnh, tại sao chúng ta vẫn mê
Nhiều người ăn đồ ăn vặt dù biết chúng có hại. Các nhà tâm lý học cho biết lý do bao gồm thói quen, các mối liên hệ sâu xa và sự thèm muốn chất béo từ thời nguyên thủy.

Nhiều người ăn đồ ăn vặt, đặc biệt là kem, bánh ngọt và pizza, mặc dù biết điều này là không nên. Các nhà tâm lý học cho biết lý do của hiện tượng này là sự liên tưởng, thói quen và sự tiến hóa. Ảnh: Shutterstock.
Cơ thể Morgan Hines, nhà báo của USA Today, không dung nạp lactose và cô biết mình nên theo dõi cẩn thận lượng cholesterol, nhưng cả 2 điều này đều không thể ngăn cô khỏi món tráng miệng bằng phô mai hoặc kem.
Trong khi ăn, cô biết rằng những lựa chọn của cô không có lợi cho tương lai. Cô luôn cảm thấy tội lỗi sau đó, nhưng vẫn tiếp tục lặp lại chu kỳ này.
Cô không biết tại sao mình cứ làm thế. Cô thề rằng cô sẽ dừng lại. Không biết bao nhiêu lần cô tự nhủ: “Mình sẽ không ăn thêm bất kì miếng phô mai nào nữa” hoặc “Mình sẽ tránh xa đường”. Nhưng bằng cách nào đó, cô vẫn thèm ăn những thứ cô không nên ăn.
Cô không phải người duy nhất chật vật với điều này. Khi cô chia sẻ vấn đề trong quá trình ra quyết định của bản thân lên Twitter, nhiều người cũng chia sẻ câu chuyện của họ về các loại thực phẩm họ ăn dù được khuyến cáo là tránh xa chúng.

Các loại phô mai như Camembert, dù không hẳn tốt cho sức khỏe, nhưng lại là món ăn vặt yêu thích của nhiều người. Ảnh: Shutterstock.
Zach Honig viết rằng dẫu biết mình dễ bị gout, anh ấy vẫn thưởng thức rượu vang đỏ, thức ăn chứa hàm lượng chất béo cao và bia. Anh nói: "Tôi chỉ đối phó với các cơn gout khi chúng xuất hiện mà thôi".
Giống như cô, Victoria M. Walker, từ chối việc bỏ các sản phẩm từ sữa. Một người dùng khác cũng trả lời rằng họ bị u nang và không nên uống cà phê, nhưng đôi khi họ vẫn uống vì nó mang lại sự thoải mái.
Tại sao chúng ta tiếp tục ăn thực phẩm mình không nên ăn?
Chưa có câu trả lời chính xác. Lý do để mọi người chọn đồ ăn phụ thuộc vào từng cá nhân, hoàn cảnh và các yếu tố khác nhau.
Bộ não không lý trí
David Creel, nhà tâm lý học, chuyên gia dinh dưỡng đã được cấp phép bởi Viện chuyển hóa và chuyên khoa béo phì Cleveland Clinic ở Mỹ, cho biết tất cả các loại thực phẩm đều có thể tạo nên chế độ ăn uống lành mạnh.
Nhưng chúng ta vẫn chọn ăn nhiều thực phẩm kém lành mạnh ngay cả khi thấy trước hậu quả tiêu cực như đau bụng hoặc mức cholesterol cao.
Ông Creel nói: “Một số người thực sự nghĩ về điều đó. Họ có thể phân tích mặt lợi, hại của hành động với các câu hỏi như tôi sẽ nhận được gì từ điều này? Tôi phải trả giá gì? Và họ đưa ra quyết định dựa trên điều đó”.

David Creel, nhà tâm lý học, chuyên gia dinh dưỡng đã được cấp phép bởi Viện chuyển hóa và chuyên khoa béo phì Cleveland Clinic ở Mỹ. Ảnh: Cleveland Clinic.
Nhưng đó không phải là cách bộ não của tất cả chúng ta hoạt động. Đối với người khác, thói quen đóng vai trò then chốt. Rất nhiều người chỉ làm những gì quen thuộc với họ và không suy nghĩ nhiều.
Ông Creel nói: “Từ những người nghiên cứu não bộ, chúng tôi biết có 2 yếu tố thúc đẩy khác nhau: chúng ta thích đồ ăn đó và chúng ta thèm muốn nó".
Cả 2 đều quan trọng. Nếu ai đó đang có cảm giác thèm ăn, thì đó là trải nghiệm “muốn”. Nó tương tự khi ai đó hút thuốc và được hỏi họ có thích hút thuốc không. Họ có thể không “thích”, nhưng họ có “thèm” thuốc. Một số trạng thái cảm xúc nhất định cũng khiến bạn thèm ăn các loại thực phẩm cụ thể.
Trải nghiệm “thích” xuất hiện sau khi ăn hoặc trải nghiệm món ăn. Ông Creel nói đôi khi, “thích” và “muốn” bổ sung lẫn nhau, nhưng chúng xảy ra ở các vùng não khác nhau.
Về mặt sinh lý học, cách chúng ta quyết định những gì chúng ta muốn ăn rất phức tạp. Nó cũng khác nhau tùy thuộc vào đối tượng.
Sự cám dỗ
Thực phẩm có mùi vị ngon và có vẻ "hứa hẹn" sẽ hấp dẫn nhiều người.
Charles Spence, giáo sư tâm lý học thực nghiệm tại Đại học Oxford, Vương quốc Anh cho biết: “Lý do chúng ta tiêu thụ những thứ mà chúng ta không nên thường do chúng ta bị thu hút bởi mùi hoặc hương vị. Thật khó để cưỡng lại sự cám dỗ của đường, muối hoặc chất béo".

Giáo sư Charles Spence, giáo sư tâm lý học thực nghiệm tại Đại học Oxford. Ảnh: Đại học Oxford.
Một phần lý do tại sao thức ăn ngon cũng dựa trên mối liên hệ giữa chúng ta với những thực phẩm đó.
Ví dụ cách chúng ta xác định thực phẩm nào là an toàn dựa trên liên tưởng. Ông Creel gắn liền bánh quy bơ tự làm tại nhà với hình ảnh bà của mình. Điều kiện từ quá trình nuôi dạy của chúng ta góp phần vào cách chúng ta liên tưởng thức ăn và thời điểm chúng ta muốn ăn chúng.
Giáo sư Spence nói con người có xu hướng ưu tiên những gì xảy ra trong hiện tại hơn tương lai. Mọi người có thể bị thu hút nhiều bởi những thực phẩm có hương vị tuyệt vời bởi vì chúng ta đánh giá cao điều đó hơn.
Theo giáo sư Spence, cách chúng ta chọn những gì chúng ta ăn cũng liên quan đến lịch sử và sự tiến hóa của loài người. Bộ não của con người chú ý nhiều hơn đến những thực phẩm giàu năng lượng, đặc biệt là thực phẩm giàu chất béo. Ông cho rằng chúng ta đã tiến hóa để não cảm thấy những thực phẩm đó hấp dẫn vì tại một thời điểm nào đó, loài người rất cần chúng để tồn tại.
Từ lâu, có lẽ con người phải vật lộn để tìm đủ thức ăn. Nhưng hiện nay, nhiều người trong chúng ta đang sống trong một “môi trường thức ăn phong phú”.
Giáo sư Spence nói: “Bộ não phát triển để nuôi dưỡng, kiếm ăn và quan hệ tình dục. Tất cả chúng ta đều khó có thể kiểm soát cái gọi là những ham muốn cổ xưa”.
Làm thế nào để tự cứu mình?
Ông Creel thường khuyến khích bệnh nhân nên tạm dừng trước khi hành động và cân nhắc lựa chọn của họ. Không phải xem xét thứ này “bị cấm” hay không mà coi đó là 2 lựa chọn với kết quả khác nhau.
Ông giải thích nếu chúng ta tự nhủ “Tôi nên ăn cái này”, “Tôi không nên ăn cái kia” thì khả năng cao là chúng ta sẽ không thể làm theo những gì mình dự tính.
Ví dụ, nếu chúng ta nói với chính mình “Tôi nên ăn một quả táo” và “Tôi không nên ăn bánh ngọt”, bạn ăn quả táo và cảm thấy mình bỏ lỡ chiếc bánh, hoặc ăn bánh và cảm thấy tội lỗi vì bạn không ăn táo.
Nhưng nếu bạn xem xét các loại thực phẩm như những lựa chọn và cân nhắc kết quả, hành động của bạn có thể sẽ thay đổi.
Ông Creel gợi ý thay đổi từ “nên” thành “có thể” cho phép bạn tự do đưa ra quyết định mà không phải cảm thấy tội lỗi.
Nếu bạn “có thể” ăn một quả táo hoặc bạn “có thể” ăn bánh, thì quyết định của bạn sẽ như sau: bạn có thể chọn ăn một quả táo mà bạn nghĩ rằng mình sẽ thích, hoặc bạn có thể chọn thưởng thức chiếc bánh vì nó là loại bánh bạn yêu. Bạn không có cảm giác tội lỗi vì bạn đã quyết định một cách có ý thức rằng việc ăn chiếc bánh là xứng đáng.
Đưa ra quyết định có cân nhắc không chỉ giúp loại bỏ cảm giác tội lỗi mà còn khiến bạn tránh những lựa chọn kém lành mạnh hơn cũng như giúp bạn thưởng thức tất cả các loại thức ăn ngon miệng hơn.
Ông Creel chia sẻ thêm: “Tôi nghĩ rằng nó thực sự có thể giúp ích cho cả 2 mặt của vấn đề khi vừa giúp mọi người không tiêu thụ quá nhiều thực phẩm không lành mạnh, vừa thúc đẩy việc ăn uống thực phẩm lành mạnh hơn”.

5 loại đồ uống gây hại cho thận
Bệnh thường gặp - 1 giờ trướcThận đảm nhận nhiều chức năng quan trọng trong cơ thể. Tuy nhiên, nhiều loại đồ uống có vẻ vô hại nhưng lại âm thầm phá hủy thận theo thời gian.

Suýt mù vì tự chữa mắt tại nhà, bác sĩ cảnh báo thói quen nhiều người dễ mắc
Y tế - 3 giờ trướcNgười bệnh N.T.T, 49 tuổỉ, đến TTYT huyện Thanh Sơn, Phú Thọ trong tình trạng mắt phải sưng nề, đỏ rát, đau nhức dữ dội và chảy nhiều dịch nhầy trong.

'Xin cảm ơn nghề – đã cho chúng tôi được yêu, được sống, được cống hiến bằng tất cả trái tim'
Y tế - 3 giờ trướcGĐXH - "Chúng tôi không mong ai nhớ tên mình, chỉ mong những người từng được mình chăm sóc sẽ luôn bình an, khỏe mạnh, và khi nhắc đến điều dưỡng, mọi người sẽ dành cho chúng tôi sự trân trọng và yêu thương".

Người bị gan nhiễm mỡ có cần dùng thuốc bổ gan?
Bệnh thường gặp - 4 giờ trướcGan nhiễm mỡ là một trong những bệnh lý phổ biến liên quan đến sự tích tụ mỡ thừa trong tế bào gan, gây ảnh hưởng đến chức năng gan. Vậy người bị gan nhiễm mỡ có nên bổ sung thuốc bổ gan hay không?

Bé trai 14 tuổi phải cắt cụt tay, suýt mù mắt vì tai nạn khi đang nấu ăn
Y tế - 5 giờ trướcGĐXH - Bệnh nhi được đưa vào viện trong tình trạng bàn tay trái bị dập nát, chảy máu nhiều, mắt phải bị rách giác mạc, tổn thương nghiêm trọng đe dọa thị lực.

Người đàn ông 57 bất ngờ phát hiện bị tắc ruột từ dấu hiệu nhiều người Việt bỏ qua
Bệnh thường gặp - 8 giờ trướcGĐXH - Người đàn ông bị tắc ruột có biểu hiện đột nhiên đau bụng dữ dội kèm theo nôn ói. Sau thăm khám, các bác sĩ phát hiện có hiện tượng tắc ruột non do viêm dính, tắc nghẽn do bã thức ăn.

Các nguyên nhân gây đau họng và giải pháp hỗ trợ cải thiện
Sống khỏe - 8 giờ trướcĐau họng là một trong những triệu chứng phổ biến, khiến nhiều người cảm thấy khó chịu, mệt mỏi và ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt hằng ngày.

14 lợi ích sức khỏe khi uống trà chanh
Sống khỏe - 11 giờ trướcTrà chanh là một thức uống dễ chịu và bổ sung năng lượng. Thêm một tách trà chanh vào thói quen chăm sóc sức khỏe của bạn là một trải nghiệm tuyệt vời và có nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Loại quả mùa hè rẻ tiền, ngọt mát giúp làm mát gan, người Việt dùng vào thời điểm này để giúp gan thải độc
Bệnh thường gặp - 11 giờ trướcGĐXH - Nước dừa chứa nhiều chất chống oxy hóa, khoáng chất và vitamin, đặc biệt là kali, magiê và vitamin C. Những dưỡng chất này có thể giúp giảm stress oxy hóa, giúp thải độc gan và cải thiện chức năng gan hiệu quả.

Bộ Y tế yêu cầu tăng cường đảm bảo an ninh, an toàn cho người bệnh và nhân viên y tế
Y tế - 23 giờ trướcCác vụ việc thân nhân của người bệnh hành hung nhân viên y tế đã làm mất trật tự, an ninh, an toàn bệnh viện, ảnh hưởng nghiêm trọng đến công tác khám bệnh, chữa bệnh; ảnh hưởng đến tinh thần, sức khoẻ, đe dọa tính mạng, giảm động lực và sự tận tụy của đội ngũ thầy thuốc, nhân viên y tế.

Nữ sinh 18 tuổi ở Hà Nội phát hiện u tuyến thượng thận từ một việc mà rất nhiều người Việt bỏ qua
Bệnh thường gặpGĐXH - Không xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào, nữ sinh 18 tuổi bất ngờ được phát hiện khối u tuyến thượng thận kích thước lớn trong 1 lần khám sức khỏe định kỳ.