Chủ động đón đầu trong tình hình mới

Tài liệu truyền thông chăm sóc sức khỏe sinh sản/làm mẹ an toàn về với phụ nữ huyện Bát Xát, Lào Cai. Ảnh: Dương Ngọc

Hạn chế tối đa tình trạng kết hôn cận huyết thống

Lào Cai là tỉnh miền núi vùng cao, biên giới, địa hình phức tạp, giao thông đi lại còn nhiều khó khăn, tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 63% tổng số dân, trình độ dân trí còn hạn chế khiến việc tuyên truyền, vận động cung cấp dịch vụ DS-KHHGĐ cũng bị ảnh hưởng lớn.

Tuy nhiên, vượt qua khó khăn, công tác dân số Lào Cai đã đạt được những kết quả khả quan. 6 tháng đầu năm, tỷ suất sinh thô, tỷ lệ sinh con thứ ba của Lào Cai giảm, đạt chỉ tiêu kế hoạch năm (11,23% so với chỉ tiêu giao dưới 13,9%). Tỷ lệ các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ áp dụng biện pháp tránh thai hiện đại đạt 97,1% kế hoạch 6 tháng, dự kiến đạt vượt 100% kế hoạch/năm.

Việc triển khai hai đề án “Giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh” cho 104/164 xã và “Sàng lọc trước sinh, sơ sinh” cho 20/164 xã gặp nhiều thuận lợi, được đông đảo nhân dân hưởng ứng. Đối với mô hình giảm tảo hôn và kết hôn cận huyết thống, Lào Cai triển khai từ năm 2011 trên địa bàn 10 xã thuộc 5 huyện vùng cao có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống là: Văn Bàn, Sa Pa, Bát Xát, Bắc Hà và Si Mai Cai. Theo số liệu khảo sát trước khi triển khai mô hình, tỷ lệ tảo hôn tại các địa phương trên chiếm 47,6%, hôn nhân cận huyết thống chiếm 1,5%. Tính đến tháng 6/2015, sau hơn 4 năm thực hiện mô hình, tỷ lệ này đã giảm đáng kể. Cụ thể, trong tổng số 101 cặp kết hôn, có 8 cặp tảo hôn, chiếm 8%, không còn trường hợp nào kết hôn cận huyết thống. Hiện chỉ còn 3/10 xã áp dụng mô hình nhưng tỷ lệ tảo hôn cao là Nậm Chày (Văn Bàn) 35,29%, Thải Giàng Phố (Bắc Hà) 26,3% và Sa Pả (Sa Pa) 22,2%.

Bên cạnh những kết quả đạt được, trong buổi làm việc với Đoàn công tác của Tổng cục DS-KHHGĐ, Sở Y tế, Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh Lào Cai cũng chỉ ra những khó khăn, thách thức trong công tác dân số tại tỉnh nhà. Một trong những vấn đề được các cán bộ quan tâm đó là tình trạng thiếu phương tiện tránh thai và khó khăn trong cung cấp dịch vụ KHHGĐ hiện nay cũng như giai đoạn tiếp theo trên địa bàn tỉnh.

Bà Phạm Thị Tám, Trưởng phòng Dân số, Chi cục DS -KHHGĐ tỉnh Lào Cai kiến nghị: Trong những năm tới, số phụ nữ bước vào độ tuổi sinh đẻ vẫn tiếp tục tăng. Mục tiêu duy trì tỷ lệ phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ áp dụng phương tiện tránh thai hiện đại trên 70% là thách thức lớn. Mặt khác, nguồn phương tiện tránh thai miễn phí tại Lào Cai đã và đang giảm mạnh, chuyển sang cung ứng bằng tiếp thị xã hội và thị trường tự do. Trong khi đó, nguồn kinh phí hỗ trợ để mua bổ sung phương tiện tránh thai còn nhiều hạn chế. Việc thực hiện xã hội hóa cung ứng phương tiện tránh thai và cung cấp dịch vụ KHHGĐ tại tỉnh chưa được chuẩn bị và chưa thích ứng, dẫn đến tình trạng đối tượng có nhu cầu không được cấp đủ phương tiện tránh thai hay dịch vụ KHHGĐ.

Kiện toàn bộ máy tổ chức

Thay mặt lãnh đạo Tổng cục DS-KHHGĐ, TS Lê Cảnh Nhạc- Phó Tổng cục trưởng đã cảm ơn sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát của cấp ủy, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể tỉnh Lào Cai. Đồng thời, Phó Tổng cục trưởng cũng ghi nhận nỗ lực lớn của Sở Y tế, Chi cục DS-KHHGĐ Lào Cai, các cán bộ làm công tác dân số từ tỉnh đến cơ sở trong việc thực hiện công tác DS-KHHGĐ.

Tuy nhiên, theo Phó Tổng cục trưởng, thách thức đối với công tác DS - KHHGĐ tại Lào Cai trong thời gian tới rất lớn, trong đó, xuất phát điểm thấp là một hạn chế trong việc nâng cao chất lượng dân số tại tỉnh miền núi, biên giới này. Vì vậy, đội ngũ cán bộ dân số cần phải nỗ lực hơn nữa. Một số chỉ tiêu như sàng lọc sơ sinh, tỷ lệ sinh con thứ 3 và số con bình quân mặc dù giảm nhưng vẫn ở mức cao so với mặt bằng chung. Bên cạnh đó, nhu cầu cung ứng các dịch vụ chăm sóc SKSS còn nhiều hạn chế.

Phó Tổng cục trưởng Tổng cục DS-KHHGĐ đặc biệt lưu ý đến việc kiện toàn bộ máy tổ chức cán bộ dân số phù hợp với tình hình mới. Lào Cai cần tiếp tục đưa vấn đề dân số vào kế hoạch phát triển chung của toàn tỉnh. TS Lê Cảnh Nhạc nhấn mạnh: “Ban Chỉ đạo công tác dân số tỉnh cần chủ động xây dựng các đề án, chương trình kế hoạch mục tiêu. Khi có thông tư liên tịch giữa Bộ Nội vụ và Bộ Y tế về mô hình tổ chức bộ máy làm công tác dân số, cần kịp thời tham mưu cho lãnh đạo tỉnh để tổ chức  bộ máy tốt hơn. Lào Cai cũng cần chuẩn bị phương án phù hợp tình hình thực tiễn tại địa phương. Về vấn đề tiếp thị xã hội phương tiện tránh thai, cung ứng các dịch vụ chăm sóc SKSS cần tiếp tục tham mưu với lãnh đạo các cấp để nguồn cung ứng các vấn đề xã hội đảm bảo hơn”.

Mai Thùy/Báo Gia đình & Xã hội