Hàng trăm tấn đồng phế liệu được thu gom như thế nào?

Tưởng rằng “đồng Nga” hóa ra đồng nát!

Ngày 3/6/2003, Cty Mỹ thuật T.Ư sau khi được giao thực hiện tượng đài Điện Biên Phủ đã “bán cái” cho nhà thầu phụ là Cty Đoàn Kết do Nguyễn Trọng Hạnh làm Phó GĐ. Khi điều tra vụ án, Cty Đoàn Kết đã cung cấp 8 tài liệu chứng minh nguồn gốc số lượng đồng dùng để đúc tượng đài Điện Biên Phủ.

Giải thích về những phiếu xuất kho này, ông Nguyễn Trọng Khiết, GĐ Cty Đoàn Kết cho biết, đây là lượng đồng trả nợ vì trước đó Cy Đoàn Kết đã đúc tượng cho đơn vị quân đội trên.

Bên cạnh phiếu xuất kho nói trên, Cty Đoàn Kết còn tiến hành gom đồng từ nhiều cá nhân, tổ chức tại nhiều địa phương khác nhau.

Cụ thể, từ tháng 1 đến tháng 3/2003, Cty Đoàn Kết mua 12 tấn đồng nồi phế liệu của bà Nguyễn Thị Viển tại thị trấn Lâm, Ý Yên. Giá một cân đồng xoong nồi là 32.000 đồng, trị giá 384 triệu đồng. Tiếp đó, từ tháng 4 đến tháng 6/2003, bà Viển bán thêm cho Cty Đoàn Kết 14 tấn, giá 32.000đồng/kg, tổng giá trị là 448 triệu đồng. Ngày 7/8/2003, Cty Đoàn Kết mua 50 tấn đồng vàng, đồng ống của Cty Cổ phần tàu thủy Ngô Quyền với giá 26.000 đồng/kg, tổng giá trị 1,3 tỷ đồng. Trong tháng 8/2003, Cty Đoàn Kết mua gom của 3 hộ dân tại xã Quỳnh Hoằng, huyện Quỳnh Phụ (Thái Bình) tổng cộng 106 tấn  đồng với giá 25 và 32.000 đồng/kg. Tổng giá trị 3 hợp đồng là 3,35 tỷ đồng.

Theo các chuyên gia, để tượng đồng được bền đẹp thì tỷ lệ đồng nguyên chất của Nga (đồng đỏ) phải cao. Đồng phế liệu có thể cũng là đồng Nga và có thể có nguồn gốc từ nhiều nguồn khác nhau. Vấn đề là ở chỗ, phải kiểm soát được đầu vào của đồng.

Tuy nhiên, với cung cách mua bán như trên khó có thể kiểm soát nổi. Yên tâm nhất (trên tài liệu) có lẽ là lô đồng Năng gô 25 tấn mà Cty Đoàn Kết mua tại Bắc Ninh. Số lượng này chỉ bằng 10% tổng số đồng mà Cty Đoàn Kết mua để đúc tượng đài.

Mua đồng nát là phù hợp với hợp đồng (!?)

Tính tổng lượng đồng theo giấy tờ mà Cty Đoàn Kết mua để đúc tượng đài là 226 tấn. Tuy nhiên, việc mua đồng diễn ra theo kiểu “mua rau”. Các phi vụ mua bán đều được viết dưới dạng “biên nhận” sau đó xin chứng thực của chính quyền nơi người bán đồng sinh sống.

Thậm chí có những giấy biên nhận được ghi gộp cho cả 3 tháng. Điều này khó có thể khẳng định được chất lượng đầu vào của đồng và số lượng thực tế. Đặc biệt có hợp đồng mua cả đồng thau để đúc tượng, điều mà các chuyên gia về đồng đánh giá là “khó chấp nhận được”.

Những giấy biên nhận như thế này có chứng minh được nguồn gốc, số lượng, chất lượng đồng?

Tại phần chi phí vật liệu của bản dự toán có ghi: Đồng nguyên chất, 4 bề mặt tượng, đúc dày 3cm, tỷ trọng đồng 8,9 tấn/m3, hao hụt 20%. Tiếp đó, đến phần cụ thể, bản dự toán ghi: đồng hỗn hợp: 195 tấn, giá 25.500 đồng/kg, tổng tiền là 4,972 tỷ đồng. Tỷ lệ pha thiếc vào đồng là 3,7%, tương đương 7,2 tấn, giá trị 173 triệu đồng...

Theo ông Khiết, Cty Đoàn Kết làm đúng yêu cầu vì đồng hỗn hợp tức là đồng mua gom từ nhiều nguồn đồng nát, đồng thỏi, đồng xoong nồi, đồng thau. Cũng theo ông Khiết, với việc cho phép hao hụt 20% như dự toán thì tượng đồng chỉ nặng 180 tấn.

Vậy, Cty Mỹ thuật T.Ư đã ký hợp đồng với Ban quản lý dự án tượng đài Điện Biên Phủ đúc tượng bằng chất liệu đồng gì? Đằng sau các bản hợp đồng này có gì khuất tất?

Ngày 9/12/2003, khi tượng đài đã đúc được những phần cơ bản, Cty Mỹ thuật T.Ư và Cty Đoàn Kết đã ký phụ lục hợp đồng. Theo đó giá trị hợp đồng đã tăng từ 16,7 tỷ đồng lên 18,5 tỷ đồng. Tuy nhiên, đến thời điểm này, Cty mới được thanh toán 9,8 tỷ đồng.

Theo Phùng Sưởng
Tiền Phong