Sắp mâm ngũ quả ngày Tết 2024 thế nào để cả năm luôn gặp may mắn?
GĐXH - Bên cạnh các món ăn truyền thống ngày Tết, mâm ngũ quả chính là một phần không thể thiếu trên bàn thờ của mỗi gia đình.
Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết
Vào ngày Tết nguyên đán, trong mỗi gia đình đều có tục lệ không thể thiếu là bày mâm ngũ quả trên ban thờ gia tiên hay trưng trong nhà để trang trí phòng khách.
Mâm ngũ quả thông thường gồm 5 loại quả với các màu sắc khác nhau tượng trưng cho quy luật âm dương ngũ hành là Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ.
Theo quan niệm của người Đông Á và Đông Nam Á, số 5 tượng trưng cho sự may mắn, mọi điều tốt đẹp. Con số 5 còn thể hiện ước muốn trong năm mới gia chủ sẽ đạt "Ngũ phúc lâm môn": Phú - Quý - Thọ - Khang - Ninh. Người ta thường bày mâm ngũ quả thể hiện mong muốn những điều may mắn và tốt lành cho năm mới.
Ngoài ra, các loại quả được lựa chọn để bày mâm ngũ quả cũng mang nhiều ý nghĩa khác nhau. Tùy đặc điểm khí hậu và quan niệm truyền thống của từng vùng mà mâm ngũ quả sẽ gồm những loại quả nào.
Nhưng nhìn chung, tất cả những loại quả được trưng bày đều là những quả tượng trưng cho những điều tốt lành và các loại trái cây phải tươi ngon và trông đẹp mắt, màu sắc mâm ngũ quả hài hòa. Người xưa thường căn cứ vào hình dáng, màu sắc của các loại quả để gán cho nó các ý nghĩa tượng trưng:
Tục lệ bày mâm ngũ quả trên bàn thờ gia tiên ngày Tết là không thể thiếu đối với mỗi gia đình Việt.
Có thể nói, bên cạnh các món ăn truyền thống ngày Tết, mâm ngũ quả chính là một phần không thể thiếu trên bàn thờ của mỗi gia đình. Mâm ngũ quả không chỉ là nơi các thành viên trong gia đình gửi gắm ước nguyện tốt đẹp trong những ngày đầu năm, mà đây còn là nơi thể hiện nét đẹp tín ngưỡng trong văn hóa Việt.
Dù thời gian có qua đi, mâm ngũ quả có nhiều biến tấu, hiện đại hơn, cầu kỳ hơn nhưng mâm ngũ quả vẫn mang ý nghĩa to lớn cho sự may mắn trong năm mới và cầu mong sự bình an cho các thành viên trong gia đình.
Ảnh: Le Bich Flickr
Vào các ngày 29, 30 Tết, các gia đình thường lau dọn và sửa soạn bày trí mâm ngũ quả. Sở dĩ gọi là mâm ngũ quả vì trên mâm cỗ có 5 loại trái cây. Tuy mỗi vùng miền có một quan niệm hay cách bài trí khác nhau về mâm ngũ quả cũng như ý nghĩa riêng của từng loại trái cây nhưng vẫn mang một ý nghĩa to lớn chung của gia chủ vào dịp Tết đến xuân về.
Ảnh: VnExpress
Mâm ngũ quả - Sự khác biệt giữa các vùng miền
Mâm ngũ quả miền Bắc
Ở miền Bắc, mâm ngũ quả được bày biện theo thuyết ngũ hành. Năm loại quả đại diện cho 5 yếu tố cấu thành nên vũ trụ: Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ, tương ứng với 5 màu trắng - xanh - đen - đỏ - vàng.
"Ngũ" ở đây còn thể hiện ước muốn của gia chủ, cầu mong đạt được "ngũ phúc lâm môn": Phúc (may mắn), Quý (giàu có), Thọ (sống lâu), Khang (khỏe mạnh), Ninh (bình an).
Theo đó, ở miền Bắc, đa phần trên mâm ngũ quả luôn có nải chuối xanh (tương ứng với hành Mộc) đặt chính giữa và đặt trên là quả bưởi màu vàng (hành Thổ). Nhiều nơi cũng dùng quả phật thủ màu vàng để thay thế cho quả bưởi với ý nghĩa bao bọc, che chở. Xen kẽ, người ta bày những trái cây có màu sẫm như hồng xiêm hay nho (hành Thủy), đào (hoặc roi) màu sắc sáng tươi đại diện cho hành Kim và cuối cùng là táo đỏ, dưa hấu hay thậm chí ớt đại diện cho hành Hỏa.
Ảnh: Báo Giao thông
Ở miền Bắc , mâm ngũ quả truyền thống thường có chuối, bưởi, hồng, đu đủ, cam, quýt, đào, phật thủ, sung, lê, táo, lựu…
Theo quan niệm dân gian, chuối có cuống chụm vào nên tượng trưng cho sự sum họp gia đình mỗi dịp Tết đến xuân về. Bưởi tượng trưng cho sự thành đạt và thịnh vượng. Quả hồng tượng trưng cho phú quý và may mắn. Quả đào tượng trưng cho hạnh phúc và hy vọng tương lai. Quả cam quýt tượng trưng cho sức khỏe và thành công. Quả lựu thể hiện mong ước của mọi người là cầu mong năm mới sung túc, con đàn cháu đống. Phật thủ có hình dáng tựa bàn tay, cầu mong tổ tiên, Trời Phật chở che trong năm mới.
Mâm ngũ quả miền Trung
So với miền Bắc, mâm ngũ quả của miền Trung không quá cầu kỳ và quá câu nệ về hình thức hay ý nghĩa của từng loại trái cây. Thay vào đó, mâm ngũ quả của các tỉnh miền Trung thường là "có gì cúng nấy".
Xét về điều kiện khí hậu ở miền Trung, thời tiết khắc nghiệt vào mùa hè, thường xuyên xảy ra bão lũ nên cây ăn quả ít có sự đa dạng. Tuy vậy, không vì thế mà người miền Trung không quan tâm đến ý nghĩa chung của mâm ngũ quả trong dịp lễ Tết.
Bằng tấm lòng thành dâng kính tổ tiên, luôn cầu mong một năm mới vạn sự như ý, mỗi gia đình có một cách bày trí khác nhau với nhiều loại trái cây tươi ngon như: thanh long, bưởi, dưa hấu, dứa (thơm), chuối...
Mâm ngũ quả miền Nam
Không có gì ngạc nhiên khi mâm ngũ quả của người miền Nam đa dạng và rất phong phú. Người dân nơi đây thường coi trọng ý nghĩa của các loại trái cây khi dâng mâm ngũ quả lên bàn thờ tổ tiên trong ngày Tết.
Ảnh: Cooky.vn
Theo quan niệm trong dịp Tết, mâm ngũ quả ở miền Nam thường có mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài với mong ước "cầu vừa đủ xài": cầu cho sự đủ đầy, sung túc trong những ngày đầu năm mới. Cụ thể, mãng cầu mang ý nghĩa là cầu chúc vạn điều như ý muốn, dừa tương ứng với sự đủ đầy, không thiếu; sung nghĩa là sung túc, sung mãn về sức khỏe, đu đủ mang nghĩa cuộc sống thịnh vượng, xoài phát âm như "xài" mong cho tiêu xài không thiếu thốn.
Cách bày trí được xếp theo thứ tự từ những quả lớn như mãng cầu, đu đủ hay dừa xếp trước để tạo thế vững chắc, sau đó là các loại trái cây nhỏ bày lên trên để tạo hình dạng như một ngọn tháp. Ngoài ra, nhiều gia đình còn bày trên cặp dưa hấu xanh đỏ để cùng mâm ngũ quả thể hiện mong ước sự thịnh vượng giàu có, hạnh phúc và an khang.
Có một điểm khác biệt nho nhỏ giữa các vùng miền là đối với người Bắc, cam quýt thể hiện cho sự may mắn, vẹn tròn thì những loại trái cây này ở miền Nam lại không cúng bởi người Nam quan niệm đó là những loại quả mang ý nghĩa không may mắn, gắn liền với câu "quýt làm cam chịu". Tương tự, người miền Nam cũng không cúng chuối (nghĩa như "chúi nhủi" làm ăn thất bát) hay lê (lê lết, thất bại).
Ở miền Trung và miền Nam , mâm ngũ quả thường có các loại như thanh long, chuối, dưa hấu, dứa, cam, quýt, mãng cầu, sung, dừa, xoài,…
Người miền Nam thường căn cứ vào hiện tượng đồng âm để đặt nghĩa cho từng loại trái cây trên mâm ngũ quả như: mãng cầu thể hiện "cầu" nghĩa là cầu mong, sung là sung túc, dừa mang ý nghĩa vừa đủ, đu đủ là "đầy đủ", xoài mang ý nghĩa tiêu xài,… Dưa hấu có dáng quả tròn căng, vị ngọt mang ý cầu mong năm mới may mắn. Thanh long thường dùng trong mâm ngũ quả miền Nam với ý nghĩa phúc lộc đầy đủ.
Các loại quả trong mâm tuy mỗi vùng miền có khác nhau nhưng tất cả đều thể hiện giá trị văn hóa "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây", tỏ lòng thành kính, biết ơn ông bà tổ tiên và cầu mong một năm mới bình an, sức khỏe dồi dào, làm ăn phát đạt.
Tóm lại, mâm ngũ quả tuy mỗi vùng miền có sự khác nhau nhất định nhưng có thể khẳng định đây là nét đặc trưng trong văn hóa người Việt Nam, thể hiện sự thành tâm hướng về cội nguồn tổ tiên và cầu mong năm mới luôn hạnh phúc, đủ đầy và trọn vẹn.
Cách nấu vịt om sấu thơm ngon, đậm đà chuẩn vị miền Bắc
Ăn - 58 phút trướcVịt om sấu chinh phục cả nhà bởi hương vị chua thanh của sấu, vị béo ngậy của thịt vịt và vị cay nồng của ớt, gừng, sả hòa quyện tạo nên món ăn ngon khó cưỡng.
Cách khử mùi khó chịu của lòng heo non và hai món ăn ngon từ lòng
Ăn - 1 giờ trướcGĐXH – Lòng heo non thường có mùi ‘thum thủm’, nhưng bằng cách này bạn dễ dàng khử chúng. Đồng thời, nguyên liệu này còn biến tấu với món ăn ngon với cách làm đơn giản, dưới đây bạn có thể thử.
Thực đơn cơm tối 3 món đang được ưa chuộng: Vừa giúp bồi bổ mắt sáng khỏe, lại hỗ trợ giảm cân hiệu quả
Ăn - 8 giờ trướcBữa tối chưa biết ăn gì hãy tham khảo công thức 3 món ngon dễ nấu sau đây.
7 món ăn vặt ở Hà Nội 'cháy hàng' khi tiết trời mát mẻ
Ẩm thực 360 - 8 giờ trướcGĐXH - Vào những ngày thời tiết mưa mát trời, chắc hẳn vị giác của bạn cũng cảm thấy 'dễ chịu' hơn những ngày thời tiết cháy da cháy thịt. Có lẽ đây cũng là lý do mỗi khi không khí chuyển sang mát mẻ là người người lại kéo nhau đi ăn 7 món ăn này.
5 món ăn từ 'họ bầu bí' dễ nấu, ăn ngon để thanh nhiệt cơ thể, đón mùa hè khỏe mạnh
Ăn - 1 ngày trước5 món ăn này không chỉ nhẹ nhàng, thơm ngon mà còn giúp bạn có một mùa hè khỏe mạnh. Sẽ thật đáng tiếc nếu bạn bỏ qua và không thưởng thức những món ăn đặc trưng mùa hè này.
Vợ Quang Hải bị nhắc nhở ăn trứng sống khi mang thai
Ăn - 1 ngày trướcGĐXH - Kể từ khi công khai mang thai “bé Rồng” cho đến nay, bà xã tiền vệ Quang Hải không ít lần bị cộng đồng mạng soi xét vì những lần bị cho là chủ quan và được khuyên nên chú ý chăm sóc sức khỏe trong thai kỳ.
Bật mí tuyệt chiêu thái thịt chuẩn không cần chỉnh
Ăn - 1 ngày trướcNhững mẹo đơn giản dưới đây giúp bạn thái mọi loại thịt đều trông đẹp mắt và hấp dẫn, không thua kém ngoài hàng.
Cách luộc thịt không cần nước giúp món ăn ngọt đậm, không mất chất
Ăn - 2 ngày trướcHầu hết mọi người vẫn quen cho thịt vào nồi nước để luộc; hãy thử bí quyết luộc thịt không cần nước để món ăn có vị ngọt đậm đà, giữ nguyên các chất bổ dưỡng.
2 thói quen giúp giảm cân, tiêu mỡ bụng cấp tốc trong mùa hè
Ăn - 2 ngày trướcGĐXH - Vào mùa hè, bạn cần bổ sung men vi sinh và chọn trái cây, rau củ phù hợp để tăng tốc độ giảm mỡ bụng.
Nhân lễ hội ẩm thực Mexico tại Hà Nội: 10 món ăn trong ẩm thực Mexico ngon ngất ngây
Ăn - 2 ngày trướcGĐXH - Ẩm thực Mexico là sự kết hợp giữa truyền thống nấu ăn của thổ dân Mesoamerican, ảnh hưởng một phần từ châu Âu và các kỹ thuật nấu ăn của nhiều nền văn hóa khác nhau.
Thưởng thức hàng loạt món ăn đặc biệt tại Lễ hội ẩm thực Mexico đang diễn ra ở Hà Nội
Ẩm thực 360GĐXH - Ghé thăm Lễ hội ẩm thực Mexico ở Hà Nội, thực khách sẽ được thưởng thức những món ăn từ Châu Âu kết hợp các kỹ thuật nấu ăn của nhiều nền văn hóa khác nhau.