Năm học 2007-2008 vẫn còn độc quyền xuất bản SGK?

Ông Nguyễn Minh Khang, Phó tổng giám đốc NXB Giáo Dục trả lời GĐ&XH xung quanh vấn đề này.

Không thể xoá độc quyền xuất bản SGK trong năm học 2007-2008

Xin ông cho biết tại sao chưa thể thực hiện được điều này?

Để phục vụ nhiệm vụ năm học hàng năm, NXB phải chuẩn bị từ cuối năm trước và đến đầu năm sau thì đã bắt tay thực hiện. Chuẩn bị năm học mới 2007- 2008, NXB GD đã chuẩn bị bản thảo, chế bản, in... từ cuối năm 2006 và đầu năm 2007.

Vì vậy, SGK cho năm học 2007-2008 đến thời điểm này đã in và cho nhập kho. Việc xóa độc quyền xuất bản SGK ngay trong năm học 2007- 2008 là không thể thực hiện được.

Vậy kế hoạch xóa độc quyền của NXB năm tới sẽ như thế nào?

NXB GD đã chủ động trình Bộ GD&ĐT hai phương án xoá bỏ độc quyền xuất bản SGK.

Phương án 1 là căn cứ chương trình chuẩn do Bộ GD&ĐT ban hành, các nhóm tác giả, các hội nghề nghiệp, các NXB khác cùng tham gia biên soạn SGK. Bộ GD&ĐT sẽ tổ chức thẩm định, đánh giá để chọn ra bộ sách chất lượng nhất, phù hợp nhất để đưa vào giảng dạy và học tập. Sách được lựa chọn của đơn vị nào biên soạn thì đơn vị đó được xuất bản và phát hành.

Phương án 2 là Bộ GD&ĐT ban hành chương trình chuẩn, dựa vào đó các NXB đều có quyền biên soạn và xuất bản SGK. Còn việc lựa chọn bộ sách nào là do các địa phương, các trường, phụ huynh học sinh quyết định.

Theo luật giáo dục hiện hành quy định, cả nước “chỉ có 1 chương trình, 1 bộ sách giáo khoa”. Nghĩa là nếu thực hiện theo phương án 2 sẽ “phạm luật”. Vậy NXB GD muốn thực hiện theo phương án 1, thưa ông?

Việc lựa chọn phương án nào sẽ do Bộ GD&ĐT quyết định. Hiện nay một số nước tiên tiến trên thế giới như Mỹ, Trung Quốc đang áp dụng theo phương án 2.

Tuy nhiên, ở nước ta sẽ khó thực hiện. Thứ nhất là sẽ “vướng luật” vì Luật Giáo dục 2005 quy định “1 chương trình, 1 bộ SGK”. Hơn nữa nhận thức chung của xã hội về chọn bộ sách chuẩn còn khác nhau, chưa thống nhất được nên phương án 2 cũng khó thực hiện. Còn nếu thực hiện theo phương án 1 có ưu điểm là sẽ huy động được trí tuệ, nguồn lực xã hội cùng làm SGK và phù hợp với Luật Xuất bản hiện hành. Nếu Bộ quyết định thực hiện phương án này, NXB GD có vai trò bình đẳng như các NXB khác.

Một số nhà xuất bản cũng rất muốn được tham gia trong quá khâu in và phát hành SGK. Vậy liệu NXB GD có sẵn sàng “mở cửa” không, thưa ông?

Trong nhiều năm nay NXB GD đã xã hội hoá trong khâu in sách. Hiện đang có tới 89 nhà in trên cả nước cùng tham gia đấu thầu, gia công in SGK. Trong đó NXB GD chỉ có 4 nhà in và in với số lượng không đáng kể. Hiệp hội In và Xuất bản cũng ủng hộ cách tổ chức đấu thầu in của NXB GD và đề nghị nên duy trì cách thức này. Còn việc xã hội hoá trong khâu phát hành sách giáo khoa thì chúng tôi cũng đã nghĩ đến.

Vì vậy từ tháng 4/2006, NXB GD trình Bộ GD&ĐT cho thí điểm mở rộng các đơn vị phát hành khi có điều kiện để cung ứng SGK cho địa phương. Khi nào Bộ phê duyệt thì NXB GD sẽ xây dựng lộ trình để thực hiện.

Rất khó giảm giá SGK hơn nữa

Ông Nguyễn Minh Khang

Theo kết luận thanh tra thì giá SGK của NXB GD thấp hơn 5-7 lần so với các xuất bản phẩm khác có số trang in tương đương. Lợi nhuận của NXB là 9% trước thuế trong giai đoạn từ 2002 đến 2006; sau thuế là 6,1% trên doanh thu. Như vậy, lợi nhuận sau thuế trên doanh thu của NXB GD chưa bằng mức tăng trưởng hàng năm của nền kinh tế quốc dân (7,5- 8,2%).

Hiện tại, lợi nhuận của NXB GD là rất khiêm tốn, có được lợi nhuận đó NXB GD đã rất cố gắng trong tiết kiệm các chi phí sản xuất. Hiện số lượng những đầu sách có số lượng in lớn chỉ chiếm 40 - 50%, còn lại có lượng in rất thấp, như sách giáo viên, sách chương trình mục tiêu... chỉ in khoảng 1.000 - 2.000 bản. Những loại sách này chi phí rất cao nhưng chúng tôi vẫn phải bán theo giá quy định.

Vì vậy, giá SGK bao giờ giảm, giảm bao nhiêu thì tại thời điểm này chúng tôi chưa thể trả lời được. Chúng tôi cần thời gian để cân đối, trình phương án lên Bộ GD& ĐT và chúng tôi cần có lộ trình để thực hiện.

Nghĩa là trong năm học tới NXB GD không giảm giá SGK?

Vâng, đúng như vậy. Còn gần 6 tháng nữa mới đến năm học mới nhưng hiện nay SGK đã sẵn sàng để phục vụ việc phát thưởng cho học sinh, phục vụ việc học hè, tập huấn giáo viên... Theo kế hoạch phục vụ năm học 2007-2008 là khoảng 90 triệu bản. Phần lớn sách đã in và nhập kho gần đủ.

Một số NXB khác cho rằng, nếu để họ xuất bản SGK thì họ có thể giảm giá 20 - 30% so với giá bán của NXB GD hiện nay. Ông có bình luận gì về tuyên bố này?

Theo chúng tôi thì đánh giá đó còn mang tính chủ quan và khó khả thi. Nếu chỉ xuất bản và phát hành một cuốn sách ở thành phố, thị xã thì đơn giản, nhưng làm sao để sách tới được vùng sâu, vùng xa, miền núi... cùng một lúc, đồng bộ thì rất khó. Ngoài SGK, NXB GD còn phải xuất bản và phát hành sách giáo viên, các sách khác phục vụ việc giảng dạy. Những loại sách này không thể không in, nhưng do số lượng ít dẫn đến chi phí cao nên chúng tôi vẫn không thể phát hành với giá cao hơn được. Vì vậy, phải tính trong tổng thể là sách in số lượng lớn bù lỗ cho sách in số lượng nhỏ.

Hơn nữa, việc xuất bản - in - phát hành SGK của NXB GD phải qua rất nhiều công đoạn và đặc thù hơn việc xuất bản nhiều loại sách khác. Mặc dù việc tổ chức biên soạn, thẩm định là của Bộ GD&ĐT nhưng NXB GD cũng phải tham gia tổ chức biên soạn, trực tiếp biên tập nội dung, biên tập kĩ mỹ thuật, chế bản, sửa bản nhiều lần, thẩm định 2, 3 vòng... Những việc này phải làm rất công phu, tinh thần trách nhiệm cao. Và như thanh tra đã kết luận, giá sách của chúng tôi thấp hơn giá sách cùng loại trên thị trường 5-7 lần.

Xin cảm ơn ông!

Thuỷ Thanh