Nghi thức cúng lễ "vay vốn" ở ngôi miếu nổi tiếng nhất miền Tây

Từ những truyền thuyết ly kỳ

Ngay từ đêm Giao thừa, miếu Bà Chúa Xứ đã là điểm đến của rất nhiều người dân địa phương và các vùng lân cận với nhiều lứa tuổi. Thanh niên, đôi lứa đến để tham quan, cầu duyên còn người già thì tìm đến để cầu bình an, sức khỏe. Song cũng không ít người, nhất là giới làm ăn, buôn bán đến đây để “vay vốn” Bà Chúa Xứ. Không biết chuyện này thực hư thế nào nhưng lượng người đổ về đây hàng năm cứ ngày một tăng lên theo cấp số nhân. Nói về vấn đề này, ông Nguyễn Tùng Lâm (72 tuổi, ngụ phường Núi Sam) cho biết vào đêm giao thừa, người dân muốn vào cúng lễ thì phải xếp hàng ngay từ tối bởi lượng người tới đây là rất lớn. “Những năm trước chỉ có người dân địa phương và các tỉnh lân cận tới lễ. Nhưng mấy năm trở lại đây xuất hiện nhiều lời đồn thổi rằng, miếu Bà Chúa Xứ rất linh thiêng, cầu gì được nấy khiến cho rất nhiều người sùng tín từ khắp nơi tìm về. Nhất là những người làm kinh doanh, họ tin rằng muốn năm mới làm ăn phát đạt thì phải “vay vốn” của bà Chúa Xứ và sẽ được bà phù hộ”, ông Lâm cho biết.

Miếu Bà Chúa Xứ thu hút rất đông dân kinh doanh, buôn bán.

Cũng theo ông Lâm, chính vì lượng khách hành hương tới đây ngày một nhiều nên vẻ đẹp thanh tịnh của chốn linh thiêng này cũng bị ảnh hưởng ít nhiều. Bên cạnh đó, các loại dịch vụ ăn theo ngày càng mọc lên như nấm, trong đó có dịch vụ bán heo quay cúng và dịch vụ cúng thuê. Điều đáng nói là hầu hết những vị thầy cúng ở đây đều là tự phong, những bài cúng của họ cũng là tự “sáng tác” nhưng lại rất được khách hành hương tin tưởng. “Để có được mâm cúng đầy đủ lễ vật như heo quay, hương hoa, trái cây… du khách phải bỏ ra ít nhất từ 1 đến 2 triệu đồng. Ai cũng muốn có một mâm lễ vật “hoành tráng” để thể hiện lòng thành với Bà Chúa Xứ. Nhiều người còn thuê hẳn một vị thầy cúng riêng để thỉnh nguyện, dù không biết vị thầy này sẽ thỉnh gì”, ông Lâm cho biết.

Còn theo ông Huỳnh Văn Sơn (62 tuổi, ngụ tại chân núi Sam) thì núi Sam là một trong “Thất Sơn huyền bí” (một trong 7 ngọn núi huyền bí). Miếu bà Chúa Xứ được xây dựng ở khu vực này nên cũng hàm chứa nhiều bí ẩn với những câu chuyện đi vào truyền thuyết. Theo nhiều vị cao niên trong vùng thì trước đây, khi người Việt tới sinh sống ở vùng này phát hiện tượng Bà ở đỉnh núi nên mới bàn nhau khiêng xuống lập miếu thờ. Tuy nhiên Bà Chúa Xứ “hiển linh” vào một người tu hành bảo phải có 40 trinh nữ đến khiêng mới chịu đi. Dân làng đã làm theo và khiêng đến nơi thờ hiện nay thì Bà nặng trịch và chọn nơi này an ngự. Cũng có nhiều người cho rằng, Bà Chúa Xứ từng “hiển linh” báo mộng vào một cô gái, bảo phải có 9 cô gái đồng trinh khiêng kiệu mới di tượng. Một truyền thuyết liên quan đến ngôi miếu này, đó là nói về công lao ông Thoại Ngọc Hầu. Khi ông đi dẹp giặc ngoại xâm ở biên giới, bà Châu Thị Tế đã khấn vái Bà Chúa Xứ phù hộ ông dẹp yên giặc, gìn giữ xóm làng bình yên. Để tạ ơn những điều linh nghiệm, ông Thọai Ngọc Hầu cho thỉnh Bà từ trên đỉnh núi Sam về xây một ngôi miếu khang trang dưới chân núi và chọn ngày 24 tháng 4 làm ngày cúng lễ Bà.

“Tuy rằng đó chỉ là những truyền thuyết nhưng vì lòng tin vào sự linh thiêng của Bà Chúa Xứ nên nhiều đời nay, người dân luôn tỏ lòng sùng bái Bà. Nhất là vào dịp Tết Nguyên Đán, nơi đây trở thành điểm du lịch tâm linh được rất nhiều người lựa chọn. Một số người còn tin rằng, Bà Chúa Xứ có thể thực hiện mọi điều ước. Nào là có thể trị khỏi bệnh, ban phúc, cho vay vốn làm ăn nhưng đó chỉ là niềm tin tâm linh, không ai có thể kiểm chứng. Còn nhìn vào thực tế, chỉ duy nhất những người làm dịch vụ ăn theo quanh khu vực là được cả vốn lẫn lời”, ông Sơn cho biết.

Cúng lễ tối giản

Ông Đào Minh Tâm, Phó Ban quản trị miếu Bà Chúa Xứ cho biết, niềm tin tâm linh của người dân vốn là nét đẹp văn hóa ngàn xưa. Nhưng nếu quá đà, nó dễ sa vào mê tín, dị đoan. “Miếu Bà Chúa Xứ là địa điểm tâm linh của người dân địa phương. Mấy năm trở lại đây, miếu còn là nơi tìm đến của nhiều khách hành hương từ khắp mọi miền tổ quốc và cả nước ngoài. Ngoài dịp lễ Bà từ tháng 4 đến tháng 6 thì Tết Nguyên Đán là thời điểm du khách tìm đến nhiều nhất. Trong các dịp lễ, người dân thường đến đây cầu cúng, xin lộc, xin được khỏi bệnh, vay vốn làm ăn… Tuy nhiên, đó chỉ là niềm tin tâm linh của người dân còn kết quả thế nào thì không ai dám khẳng định”, ông Tâm cho biết.

Cũng theo ông Tâm, tại khu vực miếu, việc cúng bái không bị ngăn cấm, cũng không có quy định, tất cả là tùy vào lòng thành của người dân đối với Bà. Với người dân địa phương trước đây, việc lễ lạt cúng lễ rất đơn giản. Họ có thể cúng bất cứ thứ gì, từ gạo, nước, trái cây cho tới gà, heo quay tùy vào khả năng kinh tế của từng người. Còn điều quan trọng nhất chính là lòng thành tâm. Tuy nhiên hiện nay, nhiều người lại mê muội rằng, muốn Bà ban phước thì phải có lễ vật thật lớn. “Theo tôi, nếu có thần thánh thật thì các Ngài chắc chắn không quan trọng chuyện lễ lạt. Bởi vậy, người dân không nên bỏ nhiều tiền của để thể hiện lòng thành. Việc dâng quá nhiều đồ ăn thức uống vào chốn tâm linh sẽ làm mất đi ý nghĩa và không khí nơi đây”, ông Tâm cho hay.

Ông Tâm trao đổi với PV.

Chia sẻ về cách cúng lễ sao cho hợp lý và không vướng vào chuyện mê tín dị đoan, ông Tâm cho biết: Miếu Bà Chúa Xứ chỉ có một ban thờ chính nên việc tối giản trong cúng lễ là điều người dân nên làm, vừa tiết kiệm, vừa không làm ảnh hưởng tới mỹ quan của miếu. Việc đến cầu cúng lễ là do niềm tin tâm linh của người dân, vì thế không nên chạy theo phong trào phải có mâm cao cỗ đầy, tiền vàng. Điều này không những làm ảnh hưởng tới kinh tế mà vô tình lại rơi vào chuyện mê tín dị đoan. “Chuyện tới viếng Bà là do thành tâm, người dân không nên quá cả tin vào lời chèo kéo của những người ăn theo quanh khu vực miếu. Nhất là với những người từ nơi khác tìm tới, họ đặt niềm tin một cách mù quáng khi thuê hẳn người vào cúng lễ nhằm xin lộc, vay vốn làm ăn. Tuy đó là niềm tin của họ nhưng vô tình trở thành mê tín dị đoan. Việc cúng lễ không hề có sách vở hay quy định gì mà chủ yếu là do lòng thành, ước nguyện gì cũng là tùy ý”, ông Tâm chia sẻ.

Còn bà Nguyễn Kim Hoa (67 tuổi, một người dân địa phương) thì chia sẻ: “Việc hàng năm lượng người hành hương về đây ngày một tăng cho thấy niềm tin của người dân vào Bà Chúa Xứ là rất lớn. Bản thân tôi cũng thường tới viếng Bà vào những dịp lễ nhưng cảm thấy rất bức xúc trước nhiều hiện tượng cực đoan. Nào là việc chèo kéo của những người bán hàng rong, bói toán, xin xăm, nhất là niềm tin thái quá của người dân vào những chuyện không hề có thực như vay vốn của Bà Chúa, xin chữa bệnh tật. Mong rằng tình trạng này thời gian tới sẽ  được khắc phục, trả lại cảnh quan, vẻ đẹp cho khu vực miếu Bà Chúa Xứ”.

Châu Anh