Những cái "nhất" của báo chí Việt Nam

Tờ báo quốc ngữ đầu tiên

Khai sinh sớm nhất trong làng báo quốc ngữ Việt Nam là Gia Định báo. Tờ báo tổng hợp này ra hàng tuần tại Sài Gòn và tồn tại suốt 44 năm sau khi phát hành số đầu tiên vào ngày 15/4/1865.

Tờ báo thiếu niên nhi đồng đầu tiên

Báo Cậu Ấm Cô Chiêu phát hành hàng tuần tại Hà Nội là tờ báo đầu tiên dành cho đối tượng thiếu niên nhi đồng. Số đầu tiên ra ngày 8/5/1935.

Tờ báo Tết đầu tiên

Đầu năm 1918, tờ Nam Phong tạp chí với ấn phẩm đặc biệt ghi ngoài bìa “Số Tết 1918” trở thành tờ báo Tết đầu tiên, mở màn cho truyền thống làm báo xuân trong làng báo Việt Nam.

Tờ báo kinh tế đầu tiên

Báo Nông Cổ Mín Đàm (ngồi uống trà bàn chuyện làm ruộng và đi buôn), phát hành vào thứ Năm hàng tuần tại Sài Gòn, ra số báo đầu tiên vào ngày 1/8/1901.

Tờ báo tôn giáo đầu tiên

Tập san Pháp Âm do thượng tọa Thích Khánh Hòa làm chủ nhiệm là tờ báo tôn giáo đầu tiên, truyền bá đạo Phật ở Việt Nam. Số đầu tiên ra ngày 13/8/1929.

Tờ báo song ngữ đầu tiên

Tờ Đại Việt Tân Báo với 2 phần: một bên là chữ quốc ngữ, một bên là chữ Hán, trở thành tờ báo song ngữ đầu tiên. Số 1 của nó phát hành năm 1905.

Tờ báo văn học đầu tiên

Tờ An Nam tạp chí do nhà thơ Tản Đà (Nguyễn Khắc Hiếu) sáng lập là tờ báo đầu tiên chuyên về văn học. Số 1 của nó ra ngày 1/7/1926.

Tờ báo cách mạng đầu tiên

Tuần báo Thanh Niên do Nguyễn Ái Quốc sáng lập và trực tiếp chỉ đạo trở thành cơ quan ngôn luận trung ương của tổng bộ Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí hội là tờ báo cách mạng đầu tiên. Số báo thứ nhất phát hành ngày 21/6/1925 và ngày đó được vinh dự chọn là ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam.

Tờ báo khoa học kỹ thuật đầu tiên

Tờ Khoa Học tạp chí do Nguyễn Công Tiễu sáng lập và làm chủ nhiệm kiêm chủ bút, xuất bản tại Hà Nội, là tờ báo đầu tiên chuyên sâu vào lĩnh vực khoa học kỹ thuật. Phát hành số đầu tiên ngày 1/7/1931.

Tờ báo phụ nữ đầu tiên

Báo Nữ Giới Chung (tiếng chuông của nữ giới) xuất bản vào thứ Sáu hàng tuần tại Sài Gòn trong năm 1918, là tờ báo đầu tiên chuyên về phụ nữ. Số 1 của nó ra ngày 1/2/1918.

Tờ báo tỉnh đầu tiên

Tuần báo An Hà là tờ báo đầu tiên của một tỉnh nhỏ, được phát hành ở Cần Thơ. Tờ báo tồn tại lâu tới 20 năm sau khi xuất bản số đầu tiên vào năm 1912.

Tờ nhật báo đầu tiên

Gần 4 năm sau khi thành lập, báo Trung Bắc Tân Văn ở miền Bắc tăng tần số phát hành và trở thành tờ nhật báo đầu tiên của Việt Nam, tính từ tháng 1/1919.

Tờ báo tư nhân đầu tiên

Nguyệt san Thông Loại Khóa Trình (báo đọc thêm, giải trí mang mục đích giáo dục) do Trương Vĩnh Ký chủ bút, phát hành hàng tháng tại miền Nam trong những năm 1888 - 1899, là tờ báo quốc ngữ tư nhân đầu tiên. Số 1 phát hành vào tháng 5/1888. 

Tờ báo hài đầu tiên

So với những lĩnh vực khác, báo chí trào phúng ít hơn và ra đời muộn hơn. Tờ báo hài hước đầu tiên của Việt Nam mang tên Duy Tân, xuất bản lần đầu tiên tại Hà Nội vào năm 1931.

Nữ tổng biên tập đầu tiên

Danh hiệu này thuộc về Nguyễn Xuân Khuê (1864 - 1921), bút danh Sương Nguyệt Ánh, con gái thứ 4 của nhà thơ yêu nước Nguyễn Đình Chiểu, quê ở Ba Tri - Bến Tre. Nhận lời mời của các đồng nghiệp, đầu năm 1918, bà lên Sài Gòn làm tổng biên tập tờ Nữ Giới Chung và phụ trách tờ báo này trong suốt thời gian nó tồn tại.

Nhà báo Việt Nam đầu tiên

Nhà báo Việt Nam đầu tiên là Trương Vĩnh Ký (1837 - 1898), tên tự là Sĩ Tải, thường được gọi là Pétrus Ký, quê ở Vĩnh Thanh, Tân Minh, Vĩnh Long (nay thuộc Bến Tre). Ông là một học giả lớn, thông thạo 26 ngoại ngữ, là tác giả của hơn 100 bộ sách, hàng nhìn bài viết. Ông có “chân” trong nhiều hội khoa học quốc tế, cống hiến xuất sắc cho các chuyên ngành văn hóa, ngôn ngữ, địa lý, nhân chủng học... và được người đương thời xếp vào danh sách 18 nhà bác học hàng đầu thế giới! Ông thành lập và làm tổng biên tập những tờ báo quốc ngữ đầu tiên, đồng thời là cây bút chủ chốt của rất nhiều tờ báo, được coi là người đặt nền móng cho báo chí quốc ngữ Việt Nam.

Nhà báo và tờ báo tổ chức thi viết tiểu thuyết đầu tiên

Cuộc thi viết tiểu thuyết đầu tiên trong lịch sử văn học Việt Nam mang tên: “Quốc Âm Thí Cuộc” được nhà báo Trần Chánh Hiếu khởi xướng trên tờ Nông Cổ Mín Đàm số 262, ra ngày 23/10/1906.

Cuộc bút chiến trên báo đầu tiên

Báo Hữu Thanh là nơi xảy ra cuộc bút chiến đầu tiên trên báo chí, giữa hai nhân vật Phạm Quỳnh và Ngô Đức Kế về tác phẩm Truyện Kiều, diễn ra năm 1921.

Báo tồn tại ngắn nhất, lâu nhất

Trong lịch sử báo chí Việt Nam, có những tờ báo tồn tại rất ngắn: chỉ xuất bản một số rồi đình bản; điển hình là tờ Nhà Quê, chỉ ra được đúng một số vào ngày 11/2/1926. Ngược lại, có nhiều tờ báo tồn tại mấy chục năm bền vững và ngày càng phát triển, như báo Lao Động của Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam. Suốt từ khi ra số đầu ngày 20/7/1946, báo liên tục phát triển cho đến ngày nay.

Trang quảng cáo trên báo sớm nhất

Khó có thể biết chính xác mẩu quảng cáo đầu tiên xuất hiện khi nào trong lịch sử báo chí Việt Nam, nhưng chắc chắn trang quảng cáo sớm nhất hiện diện đầu năm 1882. Ở số báo thứ nhất của năm 1882, Gia Định báo đã dành toàn bộ trang cuối để đăng quảng cáo cho nhà thuốc pharmacie reynau. Từ đó, quảng cáo trở thành một trang cố định, xuất hiện thường kỳ trên Gia Định báo và hoạt động quảng cáo cũng dần phổ biến ở nhiều báo khác.

Phóng sự trên báo đầu tiên

Năm 1932, tờ Hà Thành Ngọ Báo đã khởi đăng phóng sự nổi tiếng nhan đề “Tôi kéo xe” của nhà báo Tam Lang (Vũ Đình Chí), mở đầu cho thể loại phóng sự trong làng báo Việt Nam.

Khổ báo nhỏ nhất, lớn nhất

Tờ Lao Tù tạp chí do chi bộ đảng nhà tù Hỏa Lò bí mật thực hiện, viết bằng mực tím, dày 14 trang, chỉ ra được 3 số vào năm 1932 thì bị địch phát hiện và ngăn cấm. Đây là tờ báo nhỏ nhất với kích thước 10x8cm. Tờ khổ lớn nhất là nhật báo Người Việt phát hành tại Sài Gòn trong năm 1971, với kích thước 84x49cm.

Tờ báo Việt Nam đầu tiên được phát hành ở châu Âu

Từ tháng 4/2001, báo chí Việt Nam trực tiếp in và phát hành tại châu Âu với tờ báo thực hiện thí điểm đầu tiên là tờ Le Courrier của Thông tấn xã Việt Nam.

Báo điện tử đầu tiên

Tờ Saigon News CD do Công ty Scitic cùng Saigon News phối hợp xuất bản là báo điện tử đầu tiên của Việt Nam với nội dung tờ báo chứa gọn trong một đĩa CD rom; số 1 phát hành vào tháng 5/1997. Còn điện tử internet đầu tiên là báo Nhân Dân điện tử, bắt đầu phát hành trên mạng internet từ ngày 21/6/2000.

Theo Thanh Hoàng
Dân Trí