Những cuộc thanh trừng tàn bạo và những ca cứu sống ngoạn mục

Những cuộc thanh trừng tàn bạo

P.Q.G là dân anh chị ở Hà Nội, nổi danh với những chuyến đi bảo kê hàng và đòi nợ. Càng thành danh, G càng nhiều tiền và càng thêm nhiều kẻ ghen ghét.

Vụ chém G giữa lòng phố Hà Nội cũng là lúc “tức nước vỡ bờ” của nhóm giang hồ bị G và đàn em giành mối làm ăn. Đêm đó, Hà Nội có trăng. Sau bữa ăn nhậu trở về giữa đêm, G chỉ kịp thấy loáng đèn trước mặt, rồi có cái gì đó soẹt thật nhanh qua mặt. Chưa kịp trấn tĩnh xem việc gì vừa xảy ra với mình, thêm một tiếng “vút” nữa, mặt G đầm đìa máu. Đàn em của G lúc đó cũng chỉ kịp chạy ra đỡ hộ đại ca một nhát kiếm nữa đang bổ thằng xuống đầu. Bàn tay đàn em của G cũng đứt rời. Rồi G ngất đi...

16 tuổi, P.V.P cũng được giới giang hồ nể mặt vì cách chơi tới bến của mình. Cũng chỉ vì sĩ diện trước mặt bạn gái mà chiến sự xảy ra tại một vũ trường. Đơn phương độc mã, P nhận 3 nhát chém vào mặt bên trái. Thêm một nhát dao chém xuống bả vai làm toàn cánh tay trái của P tê liệt. Vết chém trên mặt P được các bác sĩ chẩn đoán là rất sâu, toàn bộ dây thần kinh trên mặt đứt rời, đặc biệt là dây thần kinh số VII, dây thần kinh quan trọng điều khiển toàn bộ sự cử động của gương mặt bị đứt nát. Chỉ cần, một trong ba vết chém trên mặt dịch chuyển xuống khoảng 5cm phía dưới cổ, P sẽ chết ngay lập tức. Ở đó, có động mạch cảnh, có cấp cứu nhanh cũng khó có thể qua khỏi cơn nguy kịch.

Mảng da và tóc của bệnh nhân T bị đứt rời

Khâu chỉ nhỏ bằng 1/5 sợi tóc

ThS.BS Nguyễn Hồng Hà, Khoa Phẫu thuật Tạo hình BV Việt - Đức cho biết, một năm, bệnh viện nhận khoảng gần chục ca bị tổn thương nặng như những trường hợp trên. Như bệnh nhân P, được chuyển vào viện trong tình trạng máu chảy xối xả dù P đã được các bác sĩ tuyến trước băng gối gạc to và thắt cầm máu. Những bệnh nhân này được chuyển cấp cứu vào viện trong tình trạng cầm chắc cái chết đến 90% vì mất quá nhiều máu.

Ngoài ra, trong số những ca nặng, còn có những bệnh nhân bị tai nạn giao thông khiến toàn bộ phần mặt bị biến dạng và các xương mặt chèn ép vào đường thở, nguy cơ tử vong cao. Có cả những bệnh nhân đã tử vong trên đường chuyển đến BV do mất máu và suy hô hấp. Việc sơ cứu bệnh nhân phải được tiến hành rất khẩn trương với động tác băng ép hoặc khâu cầm máu, khai thông đường thở cho bệnh nhân. Thêm vào đó những bệnh nhân này thường vào viện trong tình trạng rất nặng (đa chấn thương) nhiều tổn thương nặng phối hợp, như chấn thương sọ não, ngực, bụng nên càng nguy kịch.

Một trong những thách thức lớn nhất cho các bác sĩ phẫu thuật tạo hình là những vết thương lớn, lại đi vào những vùng hiểm trên mặt, nơi có chứa các cơ quan quan trọng của mặt như: mạch máu lớn, thần kinh số VII thần kinh mặt, ống tuyến nước bọt...

Lúc này, ngoài việc khâu hoặc thắt các nhánh mạch để cầm máu thì một công việc chính khó khăn và tỉ mỉ hơn nhiều là phải tìm thấy đủ để khâu nối các nhánh thần kinh mặt nhỏ xíu trong đám máu tụ và da thịt dập nát có khi còn lẫn cả đá sỏi hay mảnh kính vỡ.

 “Nếu không nối được dây thần kinh số VII thì mặc dù lúc đó có thể cứu sống được bệnh nhân nhưng khuôn mặt sẽ bị di chứng liệt và méo mặt suốt đời. Bên cạnh đó, cũng phải tiến hành tìm và nối ống tuyến nước bọt cho bệnh nhân. Nếu không bệnh nhân sẽ bị dò nước bọt ra má, gây lở loét các tổ chức da và cơ có khi mất hàng tháng mà vết thương vẫn không thể lành được” – BS Hồng Hà nói.

Trước đây, khi chưa có phương pháp khâu nối vi phẫu, các bác sĩ thường chỉ phục hồi các cơ, và xương ở mặt bệnh nhân rồi khâu đóng lại chứ không thể nối được các dây thần kinh quan trọng như thần kinh số VII và hệ thống ống tuyến nước bọt. Khi đó, cơ hội có được gương mặt bình thường không bị méo là chuyện không thể.

“Có thiết bị kính hiển vi để áp dụng phương pháp khâu nối vi phẫu giúp khâu nối những dây thần kinh nhỏ mà quan trọng. Trong trường hợp mất đứt đoạn (ví dụ như đoạn của dây thần kinh số VII), nhờ có phương pháp này chúng tôi sẽ lấy một số nhánh thần kinh khác lên để ghép nối. Chỉ sau 3-6 tháng, các nhánh thần kinh này sẽ phục hồi trở lại” - BS Hồng Hà cho biết.

Quá trình khâu nối bằng phương pháp vi phẫu sẽ được các bác sĩ phải sử dụng một loại chỉ rất nhỏ 9-0, 10-0 (nhỏ chỉ bằng 1/5 sợi tóc) khâu nối các dây thần kinh lại với nhau. Bệnh nhân G. và P. cũng được áp dụng phương pháp này và chỉ sau 6 tháng phẫu thuật, hai bệnh nhân này đều phục hồi tốt. “Nếu trong vòng 2 tháng bệnh nhân không được nối dây thần kinh số VII gương mặt sẽ bị di chứng méo, lệch mặt suốt đời”- BS Hồng Hà khuyến cáo.

Và không để lại di chứng

N.V.A (Hà Tây) bị tai nạn do cửa kính ô tô cắt đứt ngang qua nửa mặt phải. Khi cấp cứu, A chỉ được khâu đóng vết thương lại rồi trở về nhà với nửa khuôn mặt liệt vận động và góc hàm thì càng ngày càng sưng to. Người nhà lo lắng, chuyển anh A đến một bệnh viện để chích khối áp-xe đó. Nhưng vừa động dao vào, khối u đó phun máu như vòi nước không thể cầm được. Các bác sĩ ở đây vội vàng ép gạc băng chặt vòng quanh đầu bệnh nhân rồi cấp tốc chuyển lên BV Việt Đức.

Bệnh nhân T sau 3 tuần đã mọc tóc

Tại các bệnh viện tuyến dưới, khi không có khả năng triển khai kỹ thuật mổ vi phẫu, trong trường hợp bệnh nhân bị đứt thần kinh mặt không chuyển ngay lên tuyến trên được các bác sĩ cũng có thể tiến hành xử lý tạm thời, khâu cầm máu rồi chuyển bệnh nhân khi tình trạng ổn định hơn. Trong vòng 2 tuần, bằng kỹ thuật vi phẫu các bác sĩ vẫn có thể cố gắng tìm và khâu lại các đầu thần kinh đứt rời mặc dù sẽ khó khăn hơn nhiều và tỉ lệ thành công cũng không cao như khâu nối ngay từ đầu.

Với những trường hợp biến chứng liệt thần kinh VII gây méo mặt trên 1 năm, các bác sĩ cũng có thể áp dụng nhiều phương pháp tạo hình khác nhau, tạo lại thẩm mỹ cho gương mặt. “Nhưng cũng chỉ cho kết quả 70% - 80% so với trường hợp được phẫu thuật khâu nối vi phẫu ngay từ khi cấp cứu” - BS Hồng Hà nói. Ngay cả những bệnh nhân bị méo mặt, mồm do cảm gió mà châm cứu không khỏi có thể áp dụng phương pháp chuyển cơ này phục hồi chức năng vận động và thẩm mỹ.

* Ảnh của bài do BS Hồng Hà khoa Phẫu thuật Tạo hình – Hàm mặt, BV Việt  Đức cung cấp.

Kỳ 5: 15 lần phẫu thuật để cứu một người

Phóng sự của Vân Khánh