Những sáng chế gây sửng sốt của gã trai làng 19 tuổi

Đó là một căn phòng chỉ rộng chừng 8m2 nhưng có đủ mọi thứ mô hình đồ điện tử, cơ khí, máy hàn, mô hình sản phẩm (được chế tạo lại từ đồ đồng nát): Tàu ngầm cứu hộ, xe cứu hỏa, máy xúc thủy lực, xe cần cẩu, máy lọc không khí dùng nước và than hoạt tính; thùng rác biết hát, máy tời rác đa năng, máy nhặt kim tiêm tự động...

Nỗi đau đắm đò Chôm Lôm và chiếc tàu ngầm cứu hộ

Đó là câu chuyện về hai "ông nông dân": Nguyễn Xuân Tuyển và Lưu Văn Thuận, năm nay cùng 19 tuổi, ở xã Hưng Đạo, Hưng Nguyên, Nghệ An.

Khi chúng tôi về Nghệ An, Nguyễn Xuân Tuyển đang tất bật chuẩn bị hoàn thiện cả một dự án lớn để cho ra lò bộ 3 sản phẩm gồm: Máy lọc không khí dùng nước và than hoạt tính, thùng rác thân thiện biết hát, máy thu gom rác đa năng. Dự án này ngốn hết thời gian nên Tuyển hầu như “cắm rễ” trong “phòng thí nghiệm”.

Nhỏ bé so với tuổi, nhưng Tuyển có khuôn mặt thông minh. Là dân chuyên Văn, thế nhưng Tuyển lại toàn cắm đầu vào Khoa học tự nhiên. Nhấp một ly trà khá đặc, Tuyển nhớ lại: Trong các sản phẩm mà em đã làm, có lẽ điều áy náy nhất là em và Thuận chưa hoàn thiện được sản phẩm tàu ngầm cứu hộ mà em chợt nảy ra khi xem tivi, biết được câu chuyện chìm đò đầy thương tâm ở Chôm Lôm mấy năm trước. Lúc ấy em cũng là học sinh lớp 12, nghe bản tin mà thương các bạn quá! Cùng tỉnh với nhau nhưng em không biết bến đò Chôm Lôm ở đâu? Cả đêm ấy em không ngủ được.

Trưa hôm sau, vừa đi học về em lại biết tin: Quá khó khăn để tìm được xác các nạn nhân. Dòng nước chảy xiết, các thợ lặn đã cố công tìm kiếm nhưng vẫn chưa có kết quả. Đến tối, vẫn trên tivi, hình ảnh hàng trăm thân nhân các bạn bị tử nạn ngồi trên bờ mong tin của đội tìm kiếm, họ thắp nến, thắp đèn ngồi ôm nhau chờ đợi trong vô vọng. Dưới dòng sông, từng tốp các chú thợ lặn ngụp dưới nước sâu, lạnh giá.

Đúng lúc này, em nghĩ ngay đến việc tại sao mình không làm một chiếc máy có thể giúp các chú thợ lặn, lặn sâu hơn, lâu hơn, an toàn hơn? Nhưng cái máy đó phải rẻ thôi, nước mình nghèo thế này, tiền đâu làm máy đắt?

Vậy là em gọi Thuận đến, hai đứa ngồi tính toán làm một mô hình tàu lặn cứu hộ. Ngay trong đêm 12/10/2006, em và Thuận đã phác thảo thành công mô hình tàu lặn trên bản vẽ. Đó là một chiếc tàu lặn hạng nhỏ hoàn toàn tự động. Xung quanh thân tàu gắn camera quan sát. Vỏ tàu được làm bằng sắt, bên trong chia khoang để giúp tàu lặn hoặc nổi lên khi cần. Các hệ thống van đóng mở bằng cao su điều khiển tự động, các mạch điện đóng mở được bọn em lấy từ các thiết bị điện tử cũ. Các camera có thể mua ngoài chợ, rất rẻ. Động cơ được gắn là động cơ điện một chiều dùng ắcquy...

Em và Thuận lao vào ngày đêm cật lực chế tạo, loay hoay thử nghiệm. Nửa tháng sau, chúng em hoàn thiện được một nửa mô hình chiếc tàu lặn ấy. Lúc này, công tác trục vớt thi thể các bạn bị nạn vừa mới xong. Chúng em phải dừng việc thi công lại vì tốn kém quá, xin tiền cha mẹ mãi cũng không được. Nhưng tất cả tài liệu, bản vẽ về chiếc tàu lặn này chúng em vẫn giữ. Chỉ mong có nhà khoa học nào quan tâm đến, chúng em sẽ cung cấp ngay. Nếu không, trong tương lai kiểu gì chúng em quyết tâm hoàn thành chiếc tàu ấy...

"Phòng thí nghiệm" toàn đồ phế liệu của Tuyển - Thuận, nơi đã ra đời nhiều sáng chế độc đáo.

Thấy chợ cháy - sáng chế xe cứu hỏa thông minh

Dừng câu chuyện tàu ngầm cứu hộ trong tiếc nuối, Tuyển kể: Bù lại cho mô hình tàu lặn, trước đó em và Thuận đã làm thành công xe cứu hỏa đa năng. Sản phẩm này giành giải Ba cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng toàn quốc năm 2006-2007 đấy.

Tuyển kể đến đây thì Thuận đến. Thuận và Tuyển vào “xưởng” lấy ra một chiếc thùng gỗ cũ kỹ. Cẩn thận mở nắp, cả hai khênh ra một chiếc xe mà nhìn vào ai cũng phải giật mình. Bánh xe tận dụng bằng bánh xe đồ chơi trẻ con, hệ thống dây điện, trục truyền dẫn lấy từ hàng đồng nát, bánh răng truyền lực từ công tơ điện cũ, cần cẩu bằng nhôm nhặt được đem hàn lại và dây băng chuyền thì bằng cước, bằng dù...

Thuận đổ một ít nước vào bình chứa, Tuyển cắm điện cho bộ nạp cung cấp năng lượng. Xe được khởi động trong giây lát, chiếc cần cẩu từ từ thò ra, vươn cao rồi bất ngờ... phụt nước ướt cả một góc nhà.

Chưa hết, “chiếc búa” đầu cần cẩu xoay xoay rồi bổ nhào xuống. Kết thúc là màn trình diễn chiếc xe dùng “thang máy” cứu người bị nạn trong đám cháy. Chiếc xe di chuyển tiến lùi rất linh hoạt, các bộ phận hoạt động trơn tru.

Tuyển nhanh nhẩu: “Món đồ chơi này chúng em làm ra cũng là một sự tình cờ”. Tháng 5/2006, hôm ấy hai anh em đạp xe đạp xuống chợ Vinh để mua ít phụ kiện về làm “máy xúc”, không ngờ chợ bị cháy, cả hai xúm lại xem. Đường vào chợ rất chật hẹp nên xe cứu hỏa rất khó tiếp cận đám cháy. Nhìn bà con tiểu thương đứng khóc trước gia sản đang biến thành tro, cả hai thương lắm.

Về đến nhà, bỏ cả cơm, hai cậu bắt tay vào chế tạo chiếc xe thông minh. Trước hết, cần chữa cháy vươn được xa và có thể co ra thụt vào. Ngay đầu cần cẩu được thiết kế một hệ thống búa có thể xoay 360 độ. Thiết bị này giúp cho xe chữa cháy có thể đục thủng mái tôn, bê tông và thậm chí là phá cả tường để đưa vòi nước vào chỗ sâu nhất của đám cháy mà người cứu hỏa không đến được. Kế đó, phía đầu xe thiết kế một cần gạt để xe có thể gạt đi những chướng ngại vật không quá nặng, lấy đường di chuyển dễ dàng hơn.

Đặc biệt nhất, từ hình ảnh người bị nạn trong chợ phải tự leo thang theo cần cứu hỏa để thoát nạn trong tâm trạng hoảng loạn, rất dễ ngã, Tuyển quyết định thiết kế thêm một chiếc thang máy, thang máy này có thùng để người bị nạn ngồi vào và tời đến nơi an toàn.

Nguyễn Xuân Tuyển và mô hình "Thùng rác biết hát".

Mọi thứ tưởng như phức tạp ấy cuối cùng được các em hoàn thiện cực kỳ gọn gàng. “Chỉ cần thêm một người điều khiển trên xe ô tô là mọi thứ chạy ngon lành anh ạ...”. Và trên thực tế, hai cậu đã thao tác thực tiễn trước mắt tôi. Chiếc xe vận hành ngon trớn đúng như những điều mong muốn của hai nhà chế tạo. Tổng chi phí cho mô hình xe cứu hỏa đa năng của Tuyển và Thuận tiêu tốn mất 600 ngàn đồng - một món tiền lớn với hai đứa.

Làm xong xe cứu hỏa, hai cậu đem đóng gói cất đi và thi thoảng mang ra phun nước cho vui. Nhưng một hôm, xem tivi thấy thông báo cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng toàn quốc, cả hai bàn nhau đem xe đi thi. “Hàng” được gửi qua đường tàu hỏa và niềm vui cuối cùng đã đến, chiếc xe đoạt giải Ba. Gia đình mừng lắm, lần đầu tiên trong đời bố Tuyển được ra Hà Nội, lại là nhờ vào sáng tạo của con. Sau lễ trao giải đó, Thuận và Tuyển cũng được nhiều người biết đến hơn.

Sẽ chế tạo máy cấy lúa, máy gieo sạ           

“Hàng ngày đi học, về đến nhà là lao vào làm máy móc, mọi món đồ điện, điện tử trong nhà đều qua tay bọn em. Ban đầu bố mẹ cũng nhắc, nhưng sau này quen rồi nên cũng thôi” - Tuyển kể.

Đến nay, Tuyển đã tốt nghiệp Trường chuyên Văn THPT Lê Hồng Phong. Thuận cũng đã hoàn thành khoá học ở Trung tâm Giáo dục thường xuyên của huyện. Hàng ngày “nhà phát minh” Tuyển vẫn giúp mẹ lo việc nhà, sửa chữa đồ điện cho bà con trong xóm kiếm thêm tiền, cùng cha mẹ phục vụ bàn ghế cho đám cưới trong làng và... ôn thi đại học.

Thuận thì đang học nghề hàn tại Vinh. Gần đây, hai anh em thỉnh thoảng còn nhận mắc điện thuê cho các công trình xây dựng trong khu vực để kiếm thêm tiền mua vật liệu sáng chế. Lục tung trong đám đồ đạc để khắp nơi trong phòng - gọi là phòng nhưng đây vừa là nơi các em ngủ, vừa là xưởng sản xuất, thí nghiệm - cả hai mang ra cho chúng tôi xem các sản phẩm mà mình đã hoàn thiện. Chúng rất nhiều thể loại, nhiều hình thù kỳ quặc khác nhau, nhưng tựu chung lại thì đều có giá trị thực tế hoặc sẽ có giá trị nếu... chúng được sản xuất với kích thước thật. Trong số này đáng kể nhất phải là bộ 3 sản phẩm mang tính thân thiện với môi trường gồm: Máy lọc không khí dùng nước và than hoạt tính; thùng rác biết hát và máy tời rác đa chắc năng.

Hai cậu bảo bây giờ môi trường làng quê cũng đang bị ô nhiễm, nếu có máy lọc không khí sẽ cấp đủ không khí sạch cho các ngôi nhà mà chi phí cực kỳ rẻ, lại tiêu tốn ít điện năng. Cũng theo hai nhà sáng chế, hiện nay nhiều người vứt rác bừa bãi, là vì... thùng rác không lôi cuốn. Vậy là chiếc thùng rác biết hát ra đời, nó không chỉ reo lên vui sướng khi ai đó bỏ rác vào mà còn hát hẳn một bài trong khi tự bật sáng đèn vào ban đêm.

Trong đống máy móc đã hoàn thiện của Tuyển và Thuận, không thể không nhắc đến một chiếc máy xúc chạy thủy lực nâng gầu múc hẳn hoi. Bánh xích khiến chiếc xe chuyển động như thật, rất nhịp nhàng. Rồi một loại máy chưa ai nghĩ ra: Máy nhặt bơm kim tiêm tự động. Hai em tự nghĩ ra mô hình rồi sau 1 tháng đã cho ra đời chiếc máy có một không hai ấy, nó chạy rất ngon lành, có thể nhặt hết các vật bằng kim loại có trọng lượng lớn gấp 10 lần chiếc kim tiêm. Các chuyển động thu kim, đổ kim vào thùng chứa cực kỳ phức tạp cũng được các em thiết kế, bố trí theo chu trình thời gian cực kỳ chính xác.

Khi tôi nói lời chia tay để bài báo còn kịp lên khuôn số Tết, chợt Tuyển và Thuận reo lên: “Còn một chuyện chúng em phải nói với anh”. Thế rồi hai cậu lôi tuột chúng tôi ra cánh đồng làng. Xuân đang về, trên các thửa ruộng mạ non đang xanh lá, ánh chiều hắt xuống mặt nước đỏ rực nhưng cái lạnh vẫn len qua làn áo, run người.

“Cả cánh đồng làng em rộng thế này mà toàn phải cấy và gieo sạ bằng tay đấy anh ạ. Chính vì phải đi cấy lội bùn mùa lạnh mà hầu hết người dân bị thấp khớp. Trước là thương mẹ, thương chị, sau thương cả làng nên chúng em đang nghĩ đến chuyện làm ra một chiếc máy cấy, máy gieo sạ lúa để mọi người đỡ vất vả...”

Nhìn vào ánh mắt chan chứa của của hai "ông" nông dân trẻ này, tôi biết, những ý tưởng sáng tạo sẽ không bao giờ dừng lại.

Ngọc Tước