Rắc rối quanh chuyện nhà ở hợp pháp

Có nhà cũng khó nhập khẩu

Trao đổi với GĐ&XH, Luật sư Phạm Ngọc Hùng, Trưởng Văn phòng Luật sư Phạm Ngọc Hùng cho biết: “Hiện có rất nhiều khách hàng đến xin tư vấn về các thủ tục đăng ký thường trú theo Luật Cư trú. Nhưng phần lớn các trường hợp đó đều không thể chứng minh được chỗ ở hợp pháp như Luật quy định. Vì giấy tờ để chứng minh sở hữu nhà, đất của họ chủ yếu là giấy viết tay, chỉ có chữ ký của hai bên mua và bán. Các giấy tờ đó không có công chứng đã đành nhưng ngay cả xác nhận, chứng thực của UBND phường cũng không có”.

Ông Phạm Văn Hùng đã sinh sống ở phường Đống Mác (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) gần 10 năm nay và đang sở hữu một căn hộ trong khu tập thể Hồng Hà cho biết: “Ngay sau ngày 1/7, tôi đã chuẩn bị hồ sơ để đi đăng ký nhập khẩu nhưng đến nơi mới ngã ngửa vì họ bảo căn nhà tôi đang ở không phải là nhà hợp pháp như Luật quy định, bởi giấy tờ mua bán nhà chỉ là giấy viết tay, không có xác nhận của chính quyền địa phương hoặc công chứng".

"Bây giờ phải làm lại giấy tờ mua bán, nộp thuế thì nhà ở đó mới là nhà hợp pháp, mới nhập khẩu được. Tôi nghĩ quy định như vậy thì khác gì việc hạn chế nhập khẩu, vì bây giờ làm sao tôi tìm được người chủ cũ để làm các thủ tục như yêu cầu. Như thế thì cả đời tôi cũng không nhập khẩu được” - ông Hùng nói.

Thực chất của việc chứng minh có nhà ở hợp pháp là người muốn nhập khẩu phải có sổ đỏ, sổ hồng hoặc giấy tờ mua bán có công chứng, chứng thực của UBND xã, phường. Nhưng vấn đề rắc rối ở chỗ, phần lớn các hợp đồng mua bán nhà trên thị trường chỉ là giao dịch mua bán trao tay giữa người bán và người mua. Căn cứ duy nhất chính là tờ giấy mua bán viết tay giữa hai bên. Theo quy định mới, các loại giao dịch mua bán kiểu này sẽ phải đến chính quyền địa phương để xin chứng thực, xác nhận. Nhưng thực tế, việc tìm lại chính chủ cũ của nhà, đất đó không phải dễ.

Một quy định khác có vẻ “nới” thêm hành lang pháp lý cho người dân trong trường hợp này, đó là nếu không có các giấy tờ nêu trên (để chứng minh chỗ ở hợp pháp) thì chỉ cần có xác nhận của UBND cấp xã về nhà ở, đất ở không có tranh chấp quyền sở hữu nhà ở, quyền sử dụng đất. Nhưng thực tế, muốn có xác nhận của UBND xã, phường thì phải vẫn cần sự có mặt của cả chủ cũ. Chưa kể nhiều năm trước, quy định có hộ khẩu mới được mua nhà đã dẫn đến tình trạng hàng loạt người dân không thể chứng minh được chỗ ở hợp pháp theo quy định của Luật mới.

Bà Nguyễn Thị Oanh ở ngõ 367, Hạ Đình, Thanh Xuân, Hà Nội kể: “Tôi mua căn nhà này gần 20 năm. Vì không có hộ khẩu ở đây nên tôi phải nhờ chị gái đứng tên mua hộ. Bây giờ dù thực chất đó là nhà của tôi, có giấy tờ chứng minh là chị gái tôi chỉ đứng tên hộ, nhưng hồ sơ của tôi vẫn bị trả lại vì họ bảo giấy tờ viết tay đó không thể chứng minh đó là nhà ở hợp pháp của tôi”.

Nhà thuê càng khó hơn

Một trong những điều kiện mà bất kỳ người dân nào nghe qua cũng thấy việc nhập khẩu vào các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM thật dễ dàng, đó là người đang ở nhà thuê cũng có thể được nhập khẩu.

Hiện nhiều người dân vẫn đang hiểu rằng, chỉ cần có hợp đồng thuê nhà là được nhập khẩu ngay vào chính căn nhà ở thuê đó. Luật Cư trú quy định: Trường hợp ở nhà thuê, mượn, ở nhờ cũng được coi là có chỗ ở hợp pháp nếu người cho thuê, mượn, ở nhờ đồng ý bằng văn bản là cho nhập khẩu vào nhà của họ.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, những người đang ở nhà thuê cũng đừng quá hy vọng vào quy định được xem là mở này, vì phần lớn những người cho thuê nhà sẽ không đồng ý cho nhập khẩu vào nhà của họ, vì lý do sợ tranh chấp tài sản. Ngay cả trong trường hợp có được văn bản đồng ý cho nhập khẩu của chủ nhà, thì cơ quan công an cũng mất rất nhiều thời gian để xác minh xem có đúng chủ nhà đó đồng ý cho người ở thuê nhập khẩu hay không để tránh những tranh chấp dân sự sau này. Và hy vọng được nhập khẩu sau 15 ngày nộp hồ sơ như Luật mới quy định rất ít khả thi.

Thực chất, những rắc rối do không thể chứng minh được có chỗ ở hợp pháp (dù thực chất đó chính là nhà của họ đã mua) của hàng triệu người dân hiện nay, một phần do chính những quy định “trái khoáy” trước kia gây nên.

Cũng theo Luật sư Phạm Ngọc Hùng thì, các cơ quan chức năng nên sớm ban hành nghị định hướng dẫn thi hành Luật Cư trú trong từng điều kiện cụ thể, nhất là trong quy định về việc chứng minh nhà ở hợp pháp khi áp dụng pháp luật. Nói cách khác việc áp dụng điều kiện chỗ ở hợp pháp ở đây cần phải linh hoạt theo hướng tạo điều kiện tối đa cho người dân mà không trái với tinh thần của luật. Có như vậy, Luật mới theo kịp được thực tế.

Lã Xưa