“Tằng cẩu” từ thuở 13 - nạn tảo hôn tới mức báo động ở Sơn La
GiadinhNet - Mười ba tuổi đã “tằng cẩu”, 15 tuổi làm mẹ, mới ngoài 30 tuổi đã lên chức ông, bà… Những câu chuyện buồn về tảo hôn rải khắp các bản làng của 11 huyện, thành phố thuộc tỉnh Sơn La cứ ám ảnh chúng tôi.
15 tuổi đi lấy chồng, Lường Thị Hương (trái) già dặn hơn hẳn người chị hàng xóm vẫn đang đi học, hơn mình 3 tuổi. Ảnh: Võ Thu. |
Mười lăm tuổi mới lấy chồng là muộn lắm (?!)
Khi chúng tôi đề nghị được đến thăm một vài gia đình có con em tảo hôn, anh Hà Văn Lai, Giám đốc Trung tâm DS-KHHGĐ huyện Thuận Châu không ngần ngại thốt lên: “Nhiều lắm nhà báo ơi! Chỉ có điều sợ không gặp được các em vì đang là mùa đi làm nương thôi!”.
Theo chân cán bộ dân số huyện Thuận Châu, dọc theo đường QL 6, chúng tôi “thẳng tiến” tới xã Phổng Lái. Chị Lò Thị Tiện – Cán bộ chuyên trách dân số xã dẫn chúng tôi tới thăm ngôi nhà sàn nhỏ nằm dưới chân đèo Pha Đin, thuộc bản Khau Lay, cách trung tâm huyện chừng 20km. “Gia đình này có hai chị em cùng lấy chồng từ thuở 13- 15 đấy!”, chị giới thiệu. Đó là gia đình em Lường Thị Hương. Hương vừa đi hái chè trên nương về. Năm nay vừa tròn 15 tuổi, 3 tháng trước, vì hoàn cảnh gia đình khó khăn, em phải nghỉ học. Một tháng sau, em lấy chồng. Làm quen, cưới vẻn vẹn chưa đầy 4 tuần.
Theo phong tục của người Thái Đen tại Sơn La, con gái đi lấy chồng là phải “tằng cẩu” – búi toàn bộ tóc lên đỉnh đầu. Đây cũng là điểm phân biệt giữa người Thái Đen và người Thái Trắng; cũng là dấu hiệu để “nhận diện” người có chồng và chưa chồng. 15 tuổi, gương mặt mệt mỏi, búi “tằng cẩu” cao trên đầu khiến Hương già dặn hơn những hình dung về lứa tuổi trăng rằm. Theo lệ, chồng Hương sẽ ở rể đến hết năm nay. Cuối năm, Hương sẽ về bên nhà chồng chính thức làm dâu tại bản Nộm Pè, xã Phổng Lái.
Nhà Hương có 3 chị em. “Đấy là em còn lấy chồng muộn! Chị gái em lấy chồng từ năm 13 tuổi. Năm đó, anh rể 18 tuổi. 15 tuổi, chị gái em đã sinh con!”, Hương hồn nhiên kể. Cũng theo bà mẹ trẻ con này, mỗi năm, lớp em có khoảng 3-4 bạn gái bỏ học đi lấy chồng. Sĩ số lớp học cứ thế “rơi rụng” dần theo từng học kỳ. “Lấy chồng sớm thế, em có nhớ lớp, nhớ trường, nhớ thầy cô không, có tiếc không?”, tôi hỏi. Hương lý nhí: “Có chứ! Nhìn sách vở em vẫn nhớ. Nhưng nhà nghèo, phải lấy chồng thôi chị! Ai cũng thế mà!”. “Em có sợ mang thai, sinh con không? Mẹ và chị gái có chia sẻ gì kinh nghiệm trước khi em có bầu không”, tôi hỏi tiếp. Hương lắc đầu nguầy nguậy, trả lời tôi bằng sự hồn nhiên đến bất ngờ: “Không chị ạ! Em còn nhỏ thế này, có thai sao được?”.
Trẻ em ở Thuận Châu, Sơn La. Ảnh: Võ Thu. |
Lên chức ông ở tuổi 30
Năm 2012, xã Phổng Lái, huyện Thuận Châu có 22 trường hợp tảo hôn. 6 tháng đầu năm 2013, con số này là 91 trường hợp. Ở đây, các em ở bản vùng 3 (bản Lái Bay, Lái Cang, Lái Lé, bản Kính), cứ học hết lớp 5 là phải xuống vùng giữa xã để học lớp 6. Những gia đình nghèo, thiếu lao động, không có tiền cho con đi học, các bé gái phải ở nhà lấy chồng hết lượt. Chuyện “tằng cẩu” từ tuổi 13,14 là rất bình thường.
Năm 2012, tỷ lệ tảo hôn tại huyện Thuận Châu là 20,4%, tăng 8% so với năm 2011. 6 tháng đầu năm 2013, toàn huyện có 205 cặp tảo hôn trên tổng số 831 cặp kết hôn (chiếm tỷ lệ 24,7%). Số không đăng ký kết hôn là 368 cặp. |
Đường vào bản Nam, xã Hua La, TP Sơn La từ mấy năm nay đã được rải nhựa. Hai bên trục đường chính, những căn nhà ngói, cao tầng san sát nhau. “Bà con làm giàu từ cây café. Thu nhập bình quân một nhà cũng tầm 300-400 triệu/năm. Có nhà khá hơn, con số này lên đến 600 triệu đồng. Cũng từ đây, không thiếu những câu chuyện tình trên đồi café được sinh ra, kết quả là những đám cưới tảo hôn”, chị Lù Thị Phong – Giám đốc Trung tâm DS-KHHGĐ TP Sơn La chia sẻ.
Điều kiện kinh tế khá giả, các gia đình đều tạo điều kiện cho con em đi học, ít nhất là hết THCS. Tuy nhiên, từ mấy năm nay, tại bản này, “phong trào” lấy chồng lấy vợ sớm bùng nổ khiến người lớn đau đầu. Cảnh những người mới ngoài 30 đã có cháu nội, cháu ngoại bế bồng là chuyện rất bình thường.
Đón chúng tôi tại căn nhà hai tầng khang trang, em Quàng Văn Kiên, 18 tuổi vẫn còn mặc trên mình áo khoác đồng phục Trường THCS Quyết Tâm, TP Sơn La. Kiên khoe em vừa lên chức bố được 1 tuần. Vợ Kiên hơn chồng 4 tuổi, quen nhau khi cả hai cùng đi hái café trên đồi, sau 2 tuần thì cưới. “Lấy vợ hơn tuổi để nhà có thêm lao động, làm nương chị ạ!”, Kiên hồn nhiên lý giải.
Ông Lò Văn Sam, cộng tác viên dân số bản Nam cho biết: Nếu tính tuổi nữ từ 17 tuổi 1 ngày trở lên đã lấy chồng thì nhiều vô kể nhà báo ạ! Từ năm 2012 đến nay, ở cái bản chỉ vài trăm dân này đã có hơn 20 cặp tảo hôn rồi. Các cháu đua nhau kết hôn, xã quán triệt nhiều lắm nhưng không hiểu sao vẫn cứ xảy ra như thế.
Cách nhà em Kiên không xa, chúng tôi ghé vào gia đình em Quàng Thị Anh. Năm nay cô bé 14 tuổi, học đến hết lớp 6, chán học, không đến trường nữa, dù trường chỉ cách nhà không xa. 14 tuổi, gương mặt Quàng Thị Anh vẫn còn đậm nét ngây thơ, vụng về lứa tuổi trăng tròn. “Bạn trai em hơn nhiều tuổi lắm. Chúng em quen nhau khi đi hái café”, em Anh nói. Ông Lò Văn Quân (53 tuổi), ông ngoại em Anh kể thêm: “Cháu rể của ông ở xã khác, đi làm thuê ở đây. Cả hai đã làm đám hỏi từ một năm nay. Bố mẹ hai bên đã đi lại và nhận dâu rể! Cháu rể cũng đang ở rể ở đây cho hai đứa “quen hơi” nhau”.
Chúng tôi đều bất ngờ trước thông tin này. Anh Trần Đình Thuận – Phó Chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh Sơn La hỏi Quàng Thị Anh: “Cháu ngủ chung, không sợ có thai sao?” – “Sợ chứ, nhưng có thai thì phá thôi!” – câu trả lời “thẳng tưng” của cô bé 14 tuổi khiến chúng tôi không khỏi giật mình. Ông ngoại phải đỡ lời: “Phải bảo là có thai thì cưới chứ, ai lại phá!”. Trả lời cho câu hỏi về việc em có dùng biện pháp tránh thai nào không, Quàng Thị Anh hồn nhiên cho biết, em chưa từng nghe đến các biện pháp tránh thai là gì, thậm chí chưa từng nhìn thấy bao cao su có hình thù như thế nào!
Ghi chép của Võ Thu
Thuốc điều trị bệnh lậu
Dân số và phát triển - 1 ngày trướcBệnh lậu có thể điều trị được bằng thuốc kháng sinh. Tuy nhiên hiện nay, tình trạng lậu kháng thuốc ngày càng tăng. Do đó cần điều trị theo kháng sinh đồ. Sau khi hết đợt điều trị mà vẫn còn triệu chứng, bệnh nên đến gặp bác sĩ.
Nắng nóng mùa hè làm tăng những nguy cơ sức khỏe gì với mẹ bầu?
Dân số và phát triển - 2 ngày trướcThời tiết mùa hè nóng bức ảnh hưởng nhiều đến phụ nữ mang thai. Quá nóng khi mang thai có thể gây nguy hiểm nghiêm trọng cho sức khỏe của mẹ bầu và thai nhi.
8 mẹo duy trì sức khỏe âm đạo trong mùa nóng
Dân số và phát triển - 3 ngày trướcDuy trì sức khỏe âm đạo là một phần không thể thiếu để có sức khỏe tổng thể và việc thích ứng với những thay đổi theo mùa có thể giúp ngăn ngừa các vấn đề tiềm ẩn.
Chế độ ăn cho người rối loạn nội tiết tố
Dân số và phát triển - 4 ngày trướcNếu thường xuyên cảm thấy chướng bụng, nôn nao, mệt mỏi, dễ xúc động hoặc đang quá phụ thuộc vào caffeine hay đường, có thể là do rối loạn nội tiết tố. Tham khảo cách cải thiện bằng chế độ ăn uống.
Nỗ lực nâng cao chất lượng dân số vùng đồng bào dân tộc
Dân số và phát triển - 5 ngày trướcGĐXH - Ngành Y tế Quảng Bình đang tập trung triển khai các hoạt động nhằm cải thiện sức khỏe cho đồng bào, nâng cao thể trạng, tầm vóc người dân tộc thiểu số, phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em...
Nam giới có cần vệ sinh vùng kín hàng ngày?
Dân số và phát triển - 5 ngày trướcViệc vệ sinh vùng kín của nam giới hàng ngày là điều cần thiết. Nhưng vệ sinh vùng kín cho nam đúng cách thế nào không hẳn ai cũng biết.
Gửi tinh trùng vào ngân hàng chờ làm bố
Dân số và phát triển - 6 ngày trướcNhiều người đàn ông sợ biến chứng quai bị hay phải điều trị ung thư đã gửi tinh trùng vào ngân hàng, để sau này vẫn có thể thụ tinh trong ống nghiệm để sinh con.
Nấm Candida gây bệnh gì, có nguy hiểm không?
Dân số và phát triển - 1 tuần trướcCác bệnh do nhiễm nấm Candida tuy gây ra các triệu chứng khó chịu nhưng thường dễ điều trị và ít khi đe dọa tính mạng. Tuy nhiên, tình trạng sẽ nghiêm trọng khi nấm Candida xâm nhập vào máu gây nhiều biến chứng nguy hiểm.
Vòng tránh thai chui nhầm ổ bụng 2 người phụ nữ
Dân số và phát triển - 1 tuần trướcCác bác sĩ vừa xử trí cấp cứu 2 phụ nữ bị vòng tránh thai lạc chỗ trong ổ bụng.
Gặp ai cũng hỏi "sao mãi mà chưa có con", khi nhìn thấy tấm hình này mới thấu cảm giác bất lực của người mẹ
Dân số và phát triển - 1 tuần trướcCó lẽ chỉ những người mẹ phải trải qua tình cảnh này mới có thể thấu hiểu được.
5 biện pháp tự nhiên giúp hỗ trợ cân bằng nội tiết tố nữ
Dân số và phát triểnSuy giảm nội tiết tố là mối bận tâm lớn của phụ nữ tuổi trung niên vì nó kéo theo nhiều vấn đề sức khỏe. Thay vì cố tìm phương cách sử dụng các chất bổ sung để cân bằng nội tiết tố, trước tiên chị em nên điều chỉnh trong lối sống và chế độ ăn uống.