Thực trạng hút thuốc lá tại Việt Nam: Mỗi năm xóa sổ nửa huyện

Hơn 60 triệu người hút thuốc thụ động

Khảo sát được tiến hành với hơn 2.000 người có và không hút thuốc lá tại 5 tỉnh, thành (Hà Nội, TP HCM, Đà Nẵng, Đồng Tháp và Thái Bình) vào tháng 2/2010 cho thấy, 75% số người hút thuốc nói họ có nhiều khả năng bỏ thuốc hơn sau khi xem thông điệp truyền thông bằng hình ảnh. Ngoài ra, gần 80% số người được hỏi cho biết phản đối việc phải tiếp xúc với khói thuốc thụ động tại nơi công cộng. Tỷ lệ này cao hơn 14% so với những người chưa xem thông điệp của chiến dịch.

Theo TS Khuê, với tỷ lệ 56% nam giới hút thuốc lá, Việt Nam là một trong những nước có số người hút thuốc lá cao nhất thế giới. Tuy nhiên, nhiều người vẫn còn thiếu hiểu biết về những tác hại của nó. Dù hút thuốc trực tiếp hay thụ động cũng là nguyên nhân của nhiều căn bệnh như: Ung thư phổi, bệnh tim mạch, hô hấp... Sử dụng thuốc lá còn gây ra những tổn thất lớn về kinh tế. "Số tiền một người tiêu tốn cho thuốc lá tương ứng với 1/3 số tiền dành cho lương thực, bằng 1,5 lần mức chi cho y tế và gần bằng mức chi cho giáo dục theo bình quân đầu người" - TS Khuê nói.

TS Khuê cho biết, sự khác biệt này cho thấy nếu công tác tuyên truyền được đẩy mạnh thì sẽ có nhiều người hiểu rõ hơn về tác hại của thuốc lá, từ đó thay đổi nhận thức và hành vi của người hút thuốc. Theo ước tính, cả nước có khoảng 17 triệu người hút thuốc và có tới hơn 60 triệu người còn lại phải tiếp xúc với khói thuốc thụ động.

Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ hút thuốc lá cao trên thế giới (56,1% ở nam giới và 1,8% ở nữ giới), 2/3 số phụ nữ và 1/2 số trẻ em bị ảnh hưởng thụ động của khói thuốc lá. Theo ước tính của Bộ Y tế, ở Việt Nam hàng năm có khoảng 40.000 ca tử vong vì các bệnh liên quan đến thuốc lá, gần gấp 4 lần số ca tử vong vì tai nạn giao thông đường bộ. Thực tế, khói thuốc lá chứa hơn 4.000 chất hóa học, trong đó có 43 chất gây ung thư, gây ra 25 căn bệnh nguy hiểm khác nhau như ung thư phổi, bệnh tim mạch, phổi tắc nghẽn, vô sinh... 

Phụ nữ trở thành nạn nhân

Ở một số quốc gia, nguy cơ sức khỏe của phụ nữ bị ảnh hưởng chủ yếu là do họ hít phải (phơi nhiễm) khói thuốc của người khác, thường là nam giới. Sự phơi nhiễm với khói thuốc này gọi là "hút thuốc thụ động". Tính trên toàn cầu, trong số khoảng 600.000 ca tử vong hàng năm do hút thuốc thụ động, khoảng 64% là nữ giới.

Ngày Thế giới Không Thuốc lá 2010 tập trung vào những tác hại của hút thuốc thụ động và tiếp thị thuốc lá đối với phụ nữ. Đồng thời, ngày Thế giới Không Thuốc lá 2010 cũng hướng tới những hoạt động nhằm nâng cao nhận thức cho nam giới để họ thấy rõ trách nhiệm của mình và tránh hút thuốc gần phụ nữ ở công sở cũng như ở nhà.

4 điều cần biết về tác hại của thuốc lá   1. Đầu lọc không thể giảm độc   Từ trước tới nay, người ta vẫn nghĩ đầu lọc có tác dụng lọc bớt chất độc hại của thuốc lá vào cơ thể. Nhưng theo tạp chí Healthday, các nhà khoa học Mỹ cho rằng sự xuất hiện của đầu lọc thuốc lá những năm 1950 đã kéo theo sự gia tăng các ca ung thư phổi cho đến tận ngày nay, khiến họ phải "đặt câu hỏi" đối với đầu lọc. Theo thống kê của nhóm nghiên cứu, đầu những năm 50 của thế kỷ trước, chỉ có 1% thuốc lá đầu lọc được sử dụng. Tỷ lệ này đã lên đến 64% vào năm 1964, lên 95% năm 1986 và 97% vào năm nay. Điều đáng ngại là mức tăng này cũng song hành với số ca ung thư phổi. Vào năm 1950, bệnh chỉ chiếm 5% các trường hợp ung thư, nhưng từ những năm 1960 đã tăng đột biến, hiện chiếm đến 62%. Từ những con số trên, các nhà khoa học khẳng định có sự liên quan giữa việc sử dụng đầu lọc trong thuốc lá với sự bùng phát bệnh ung thư phổi. Theo họ, đầu lọc làm cho người hút thuốc hít những hơi sâu hơn và lớn hơn, do đó lượng độc tố đi vào phổi nhiều hơn.   2. 10 triệu người sẽ chết vì thuốc lá vào năm 2020   Con số tử vong trên toàn cầu do thuốc lá sẽ tăng gấp đôi, lên đến 10 triệu vào năm 2020. Tuy nhiên các nhà nghiên cứu cho rằng, con số này trên thực tế còn có thể cao hơn nhiều. Một cuộc khảo sát quốc tế đã được tiến hành trên các đối tượng 13-15 tuổi, cho thấy một tỷ lệ tăng ngoài sức tưởng tượng số phụ nữ trẻ hút thuốc, tình trạng phổ biến của hút thuốc lá gián tiếp và việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá khác.   3. Thuốc lá gây chứng tâm thần phân liệt   Các nhà nghiên cứu của hai nước Anh và Mỹ vừa công bố nghiên cứu về những ảnh hưởng tiêu cực của việc hút thuốc lá thụ động đến nguy cơ tăng tỷ lệ mắc chứng tâm thần phân liệt và một số bệnh khác có liên quan đến nhận thức. Ông David Liewellyn thuộc Trường ĐH Cambridge, Anh cho biết: Các kết quả nghiên cứu cho thấy, việc hít phải khói thuốc do người khác hút sẽ làm phá hủy não (chức năng của não bị tổn thương), suy yếu các chức năng của dây thần kinh nhận thức như trí nhớ và khiến nguy cơ mắc chứng tâm thần phân liệt cao hơn. Nguy cơ mắc chứng tâm thần phân liệt cao gấp 3 lần những người không sống trong gia đình có người hút thuốc lá.   4. Hít khói thuốc của đồng nghiệp cùng phòng tương đương hút 5 điếu/ngày   Khi hút thuốc, người hút thường thở ra 2 luồng khói chính, phụ và 20% khói thuốc bị hít vào trong luồng chính, 80 % còn lại được gọi là luồng phụ, nảy sinh khi kéo thuốc (giữa những lần hít vào) và khi tắt thuốc. Luồng khói chính nảy sinh tại 950°C và khói phụ 500°C, do đó luồng khói phụ tỏa ra nhiều chất độc hại hơn. Khói thuốc có thể tồn tại trong không khí hơn 2 giờ, ngay cả khi không còn nhìn hoặc ngửi thấy nữa. Do đó, những người thường xuyên sống hoặc làm việc cạnh người dùng thuốc lá có thể tiếp nhận lượng khói thuốc tương đương việc hút 5 điếu mỗi ngày. Theo Hiệp hội Ung thư Mỹ, cứ mỗi giờ ở cùng phòng với một người hút thuốc lá, nguy cơ mắc ung thư phổi cao gấp 100 lần so với việc sống 20 năm trong tòa nhà chứa chất độc asen.

Vân Khánh