Vạch nhiễu B.52 bằng radar hỏng

Để giúp radar vạch nhiễu phát hiện B.52, có một người đã thầm lặng nghiên cứu, sửa chữa và cải tiến radar K860 của Trung Quốc, góp phần vào việc tiêu diệt siêu pháo đài bay này.

 

 

Tôi còn nhớ lúc trò chuyện với Trung tướng Vũ Xuân Vinh, Tổ trưởng Tổ nghiên cứu cách đánh B.52 tả lại cảnh phi đội ném bom rải thảm tiến vào Hà Nội. “Một phi đội không quân Mỹ thường đi 36 máy bay, trong đó có 9 chiếc B.52 và 27 chiếc F cái loại. Phi đội đó mang theo tổng cộng 189 máy phát nhiễu, ngoài máy phát nhiễu gắn trên máy bay còn có loại máy phóng nhiễu tiêu cực. Nhìn vào màn hình radar giống như chiếc tivi bị đứt cáp. Vậy mà chúng ta vẫn có cách đối phó”, Trung tướng Vũ Xuân Vinh kể.

 

Tìm cuốn Lịch sử ngành Quân khí Quân đội Nhân dân Việt Nam, tôi mới có manh mối tìm đến người góp công lớn cho radar vạch nhiễu B.52 năm ấy. Cuốn sách đó có đoạn viết: “Đại tướng Võ Nguyên Giáp, trong một lần họp ở Bộ Quốc phòng khi trao đổi với đồng chí Cục trưởng Cục Quân khí Nguyễn Quang Lộc, đã khen ngợi thành công của Cục Quân khí trong việc cải tiến radar K860. Tổng kết thi đua năm 1972, Phòng Vũ khí phòng không của Cục Quân khí được thưởng Huân chương Chiến công hạng Ba về thành tích năm 1972. Riêng đồng chí Nguyễn Ngọc Lạc được chọn làm báo cáo để đề nghị tuyên dương Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam”.

 

Cựu binh Nguyễn Ngọc Lạc, người được đề nghị tuyên dương Anh hùng lúc đó giờ sống cuộc sống đạm bạc và giản dị với người vợ hiền tại căn phòng 403 nhà Đ11, Khu tập thể Nam Đồng, Đống Đa, Hà Nội.

 

Đại tá Nguyễn Ngọc Lạc năm nay đã 82 tuổi, sức khỏe không được tốt. Bà Phạm Thị Bạch Liên, vợ ông cho biết ông mới trở về nhà sau gần một tháng nằm viện, giờ cân nặng chỉ còn 33 kg. Tuy nhiên, kể về radar, về máy bay B.52, những ngày tháng làm việc dưới làn mưa bom bão đạn, ông Lạc như quên cả mệt nhọc và bệnh già đang đeo bám.

 

 

Quay lại thời điểm những tháng ngày gấp gáp năm 1972, Đại tá Nguyễn Ngọc Lạc kể: Một cán bộ quân khí ở Quân chủng Phòng không - Không quân đến cho biết: Mình vừa đưa radar K860 về Xưởng Quân giới để sửa chữa, không hiểu tại sao cả hai băng sóng 1 và 2 đều hỏng. Đây là tình trạng chung của đơn vị. Đợt ấy, hàng loạt radar này bị hỏng.

 

Sau khi xuống đến nơi, ông Lạc thấy khoảng ba chục cán bộ kỹ thuật, chuyên gia Trung Quốc đang hì hục sửa chữa băng sóng 1. Còn băng sóng 2 hỏng, họ đành phải bó tay. Ông Lạc quyết tâm sửa cho được băng sóng 2. Việc làm sống lại băng sóng này vô cùng phức tạp. Bà Liên kể lại, thời đó chồng bà đã phải xuống Tràng Tiền để tìm mua sách, tài liệu bằng tiếng Nga, tiếng Trung mày mò nghiên cứu. “3 giờ sáng đã thấy ông ra khỏi nhà để đi nghiên cứu. Đến mức lúc tôi đẻ đứa con út năm 1972, ông cũng không có mặt ở nhà vì bận đánh vật với những chiếc radar”, bà Liên nói.

 

Để tiện làm việc, ông Lạc đã xin xuống một đơn vị có radar hỏng để tự sửa chữa theo kết quả nghiên cứu của mình. Qua thực nghiệm, ông đã phát hiện ra nguyên nhân và chính ông đã mạnh dạn thay đổi thiết kế, có biện pháp khôi phục băng sóng 2 đưa radar K860 hoạt động ổn định cả 2 băng sóng. Để giải quyết sự cố một chiếc radar K860 này chỉ trong khoảng hai giờ, nhưng đó là quá trình nghiên cứu tìm tòi không quản khó khăn vất vả của thượng úy Nguyễn Ngọc Lạc.

 

Điều đặc biệt là radar K860 vốn được trang bị cho bộ đội pháo cao xạ tầm trung 57mm, nay ông đã cải tiến để loại radar này phục vụ cho bộ đội tên lửa đánh B.52. Ông Lạc lý giải: “Những năm trước 1972, các radar pháo của ta đều dùng băng sóng 1 để chiến đấu nên kẻ địch tìm cách gây nhiễu băng sóng 1 rất triệt để. Đến tháng 12/1972, ta có băng sóng 2 hoạt động ổn định. Đó chính là một bí mật bất ngờ đối với kẻ địch. Địch không kịp có biện pháp gây nhiễu cho băng sóng 2. Ngoài ra, radar K860 còn có tác dụng tránh được tên lửa chống radar Shrike từ B.52”.

 

Ngay lập tức, Bộ tư lệnh Phòng không- Không quân đã nhanh chóng triển khai ứng dụng cải tiến toàn bộ radar K860 cho các đơn vị tên lửa để chuẩn bị đối phó với B.52 của Mỹ…

 

Cũng chuyện 40 năm trước, sau khi tổng kết thi đua năm 1972, Phòng Vũ khí phòng không của Cục Quân khí đã đề nghị tuyên dương Anh hùng Lực lượng vũ trang đối với ông. Nhưng từ đó đến giờ, ông vẫn chưa được xét duyệt. Hỏi ông điều này, ông trả lời: “Năm 1972, nhận thấy có nhiều đồng chí cũng xứng đáng được tuyên dương nên tôi xin rút, đợi đợt sau. Nhưng từ đó không thấy đề cập đến vấn đề này nữa…”.

 

Khi chiến trường đã lắng mùi khói súng, người kỹ sư radar năm ấy sống cuộc sống bình dị. Người dân khu tập thể Nam Đồng chẳng ai lạ lẫm gì ông Lạc “xay bột”, nghề phụ kiếm sống của ông lúc về hưu. Nhưng bây giờ do sức khỏe yếu, ông đã phải nghỉ cái nghề xay bột gắn bó hàng chục năm qua. Ông nói, mong muốn lớn nhất là được gặp lại người học trò cũ tên Lợi, quê ở Nghệ An, năm xưa đã cùng ông làm sống lại từng chiếc radar một. Bởi sau hòa bình năm 1975 đến nay, cả hai không còn liên lạc.