Chu Văn Quềnh đời thực: Bố mất vẫn phải... chọc cười khán giả

>>  "Anh Quềnh" buồn vì không được đóng phim
>> Hán Văn Tình: "Chưa có cô nào nói thích tôi"

Công chúng đã quá quen thuộc với nghệ sĩ Hán Văn Tình qua tên gọi Chu Văn Quềnh trong bộ phim truyền hình nhiều tập “Đất và Người”. Thế nhưng những giai thoại gắn liền với anh như “vợ làm bác sĩ để chồng bị nấm đầu”, “bị mất tên sau khi đóng phim”, “bất đắc dĩ trở thành “Kép Tư Bền” vì khi bố mất mà vẫn phải diễn phục vụ khán giả”... thì không phải ai cũng biết. Một số phận nhiều niềm vui nhưng cũng có cả nước mắt!

Trên sân khấu tôi chỉ toàn làm giặc

- Anh từng nói các đạo diễn, các nhà làm phim rất ngại mời anh tham gia đóng phim sau vai diễn Chu Văn Quềnh trong “Đất và Người”. Phải chăng họ sợ anh không vượt qua được cái bóng của chính mình?

- Nói “ngại” nhưng thật ra cũng không hẳn là như thế. Các đạo diễn có một tâm lý chung là với những diễn viên đã có những vai diễn thật sự ấn tượng rồi thì khi đóng những vai khác phải có một sự làm mới, một sự thay đổi nào đó họ mới mời. Sau “Đất và Người”, các nhà đạo diễn không mời tôi tham gia một chương trình nào nữa nên công chúng cứ tưởng tôi biến mất. Có thể khán giả sẽ nghĩ tôi không đóng vì do cát sê thấp hoặc không thích các vai diễn được mời. Nhưng không phải thế, vì thực ra là tôi không có kịch bản.

Người diễn viên, dù ở trên sân khấu truyền thống hay ở điện ảnh, cũng đều ngại đóng những vai diễn giống nhau. Tôi ít xuất hiện cũng một phần vì mong muốn phải có những vai diễn khác nhau về tâm lý tính cách nhân vật hay cách thể hiện.

- Dịp Tết Mậu Tý vừa rồi, khán giả thấy anh xuất hiện chớp nhoáng trong vai tướng cướp ở bộ phim hài “Tiền ơi” của đạo diễn Phạm Đông Hồng. Anh có thể nói gì về sự trở lại này?

- “Tiền ơi” là một bộ phim mang tính hài hước. Vai tướng cướp dù rất ngắn trong bộ phim đó nhưng tôi vẫn thấy rất vui. Ở trong sân khấu tuồng, tôi cũng chuyên đóng những vai phản diện, toàn làm giặc. Chỉ có điều, cách diễn ở sân khấu tuồng khác sân khấu kịch hoặc phim. Ở tuồng, thì ngay từ đầu vở, vai nào đã ra vai đấy. Thiện ra thiện mà ác ra ác. Nhưng ở phim và kịch lại khác. Những vai phản diện lúc đầu thường rất tốt và bản chất nhân vật chỉ lộ ra ở cuối phim.

- Từ một nghệ sĩ tuồng, anh đã bước chân sang lĩnh vực điện ảnh như thế nào?

- Cũng là một sự ngẫu nhiên thôi. Điện ảnh là một lĩnh vực mà tôi cũng muốn thử sức lâu rồi. Thường thì các đạo diễn xem tuồng và chọn mời tôi vào những vai phù hợp trong kịch bản phim của họ. Từ sân khấu tuồng, khi làm sang điện ảnh tôi cũng thấy nhiều thứ khác đi. Ở sân khấu thì khán giả xem trực tiếp diễn viên thể hiện nhưng ở điện ảnh lại thông qua ống kính. Ngay cả những vở tuồng được quay lên truyền hình cũng đã khác nhau đi nhiều. Anh không thể diễn thoải mái được như khi không có ống kính máy quay.

Bị mất tên sau khi đóng phim “Đất và Người”

- Khi mời anh tham gia vai Chu Văn Quềnh trong “Đất và Người”, đạo diễn Nguyễn Hữu Phần có dự báo trước là anh sẽ mất tên sau vai diễn này. Hình như điều đó đã trở thành sự thật?

- Vâng. Đúng là như thế! Sau vai diễn đó, khi tôi ra đường ai ai người ta cũng gọi tôi là Chu Văn Quềnh chứ chẳng ai biết tên thật tôi là Hán Văn Tình. Kể cả khi tôi xuất hiện trong “Tiền ơi” thì người ta vẫn cứ gọi tôi là tướng cướp... Chu Văn Quềnh. Và đó là một hạnh phúc đối với tôi. Khi khán giả quên tên diễn viên mà chỉ nhớ tên nhân vật thì đấy cũng là một ghi nhớ để đời. Tôi đi đâu bây giờ cũng chẳng bao giờ phải ngại nơi ăn nơi nghỉ vì đã có người hâm mộ các nơi yêu mến giúp đỡ. Đặc biệt là vào quán nhậu thì luôn có người nhận ra và mời uống rượu.

Tôi rất khó từ chối người ta, bởi họ cứ lấy đúng câu nói quen thuộc của tôi trong phim ra để ép: “Không thể hoãn cái sự sung sướng ấy lại được”. Có những lần bị mời uống nhiều quá, tôi phải thanh minh rằng, Hán Văn Tình ở ngoài đời không biết uống rượu nhiều như Chu Văn Quềnh ở trong phim. Mà khi diễn tôi cũng chỉ toàn uống nước trắng thôi. Chứ uống rượu thật như thế thì say đứ đừ rồi còn đâu mà diễn.

- Có ý kiến cho rằng vai diễn Chu Văn Quềnh thành công cũng nhờ một phần lớn vào sự xuất sắc của người lồng tiếng. Anh nhận xét gì về ý kiến này?

- Tôi thấy cũng đúng vì anh Trung Hiếu là một trong những người lồng tiếng rất giỏi. Nhưng sau đó anh Hiếu cũng tự ái với tôi bởi chiếu được 2 tập phim thì tôi gọi điện lên Đài Truyền hình Việt Nam để yêu cầu sửa lại điệu cười của nhân vật Chu Văn Quềnh. Bởi lẽ có rất nhiều kiểu cười.

Trong nghệ thuật Tuồng của chúng tôi có 36 kiểu cười. Còn trong xã hội thì có người cười nửa miệng, có người cười nhếch mép, thậm chí có người chỉ thể hiện cười thôi chứ không hề cười. Nhưng cũng có những người cười thoải mái, cười sảng khoái... Về cơ bản anh Trung Hiếu lồng tiếng là tốt. Nhưng tiếng cười của Quềnh trong mấy tập đầu thì đều giống nhau, cứ đụng cái là cười, nhiều lúc thấy hơi vô duyên. Trong khi tôi lại muốn có những lúc tiếng cười cần phải ngẫm ngợi một chút.

Cả đời phấn đấu vẫn diễn viên... hạng Ba

- Thực tế cho thấy rằng, các bộ môn nghệ thuật truyền thống như cải lương, tuồng, chèo... ngày càng giảm số lượng khán thính giả so với điện ảnh. Đây có phải là một trong những lý do để anh gia nhập làng điện ảnh hay không?

- Chuyện điện ảnh lấn át các bộ môn nghệ thuật truyền thống là chuyện bình thường. Ở nước ngoài cũng thế chứ không chỉ riêng Việt Nam mình. Nhưng không phải vì sân khấu đang yếu thế mà tôi chạy sang điện ảnh mong cải thiện về danh tiếng và kinh tế. Nói gì thì nói, tôi vẫn cứ yêu quý nghệ thuật tuồng.

Tôi nghĩ tuồng không bao giờ mất được nhưng phải quản lý nhà nước làm sao để tránh cho bộ môn nghệ thuật này bị mai một. Mức lương của văn nghệ sĩ bây giờ là quá thấp so với mặt bằng. Với một mức lương thấp như thế thì đương nhiên người nghệ sĩ không thể đảm bảo cho cuộc sống. Vì vậy họ phải đi tìm thêm những cơ hội cải thiện cuộc sống cho bản thân và gia đình. Hiện tại tôi đang là Phó đoàn biểu diễn 1 Nhà hát Tuồng Trung ương nhưng mức lương trung bình chỉ được 2 triệu đồng.

Trường ĐH Sân khấu điện ảnh được thành lập cách đây gần hai chục năm nhưng đến nay vẫn chưa có hệ đại học cho diễn viên sân khấu dân tộc. Cụ thể như tuồng thì chỉ có hệ trung cấp chứ chưa có hệ cao đẳng chứ đừng nói đến hệ đại học. Trong đó Nhà nước lại quy định nếu không có bằng đại học thì không được chuyển hệ lương lên cấp cao hơn.

Trong ngạch diễn viên mức lương được phân ra ba hạng là hạng một, hạng hai, hạng ba. Đến 90% các nghệ sĩ tuồng là diễn viên hạng ba vì chỉ có bằng trung cấp. Một số ít có bằng đại học là do học thêm các chuyên ngành khác như đạo diễn. Tức là nếu cả đời ta chỉ chú tâm vào nghệ thuật tuồng thì đến cuối đời cũng chỉ là diễn viên hạng ba mà thôi.

Hơn nữa, trong các ngành nghệ thuật sân khấu thì thường những người có khả năng lại không được cử đi học. Vì nếu anh đi học thì sẽ mất lực lượng biểu diễn nên đơn vị không cho đi. Những người được cử đi học thường là những người ít biểu diễn, ít hoạt động. Thế nhưng khi đi học về rồi thì chính những người đó lại được bổ nhiệm làm lãnh đạo cơ quan.

- Đúng vậy! Chính vì thế người diễn viên tuồng như chúng tôi bây giờ đều phải “đi hai chân”. Một bên chúng tôi phải giữ bản sắc dân tộc bằng cách làm một cách nghiêm túc, một cách “vuông bờ sát góc” các vở tuồng cổ. Còn một bên để phù hợp với cuộc sống thực tế, phù hợp với sự phát triển của xã hội thì tham gia diễn các vở hiện đại một chút, hoặc tham gia điện ảnh. 

Bố mất vẫn phải... chọc cười người hâm mộ

- Sau mấy chục năm đứng trên sân khấu, giờ anh có thấy “hối hận” vì đã chọn nghiệp diễn tuồng để “sinh ư nghệ, tử ư nghệ” không?

- Nghệ thuật sân khấu truyền thống trong xã hội hiện đại bây giờ quả thực đang bị mai một nghiêm trọng. Nhưng nếu phải chọn lựa lại nghề nghiệp cho mình thì tôi vẫn sẽ chọn hát tuồng. Cách đây chưa đầy một tháng, bố tôi mất khi tôi đang đi giao lưu biểu diễn ở trên Vĩnh Phúc. Tôi nhận tin buồn đó từ gia đình ngay trước khi ra diễn mấy phút. Nhưng tôi không thể bỏ về được. Nếu là người khác thì có thể thay người được. Nhưng tôi vẫn phải nán lại diễn phục vụ bà con cho xong bởi khán giả vì tôi mà đi xem.

Lúc ấy tôi vẫn phải vào vai diễn một cách vui vẻ, không thể khóc hay tỏ ra một trạng thái cảm xúc nào thái quá không phù hợp với vai diễn. Trường hợp anh đánh trống chính cho nhà hát tuồng chúng tôi ngày trước cũng thế. Khi bố anh ta mất thì chúng tôi còn đang đi diễn ở trên Lạng Sơn. Không có người thay thế, anh ta đành phải ở lại biểu diễn cho xong buổi rồi cơ quan cho một chuyến xe chở về tận quê chịu tang bố. Nói như thế để anh thấy, nghề của chúng tôi thì những “Kép Tư Bền” không chỉ có trong truyện ngắn của nhà văn Nguyễn Công Hoan.

- Anh có thấy buồn không khi công chúng nhớ đến anh với hình ảnh của một Chu Văn Quềnh trong điện ảnh hơn là một diễn viên tuồng?

- Điện ảnh chiếu trên truyền hình thì không chỉ Việt Nam mà cả thế giới đều xem được. Thế nhưng sân khấu nói chung và tuồng nói riêng thì chỉ phục vụ được một lượng khán giả nhất định, ít hơn rất nhiều lần so với điện ảnh. Một đêm biểu diễn trong nhà hát có được 800 khán giả đã là nhiều rồi. Còn nếu đi diễn ở ngoài thì cũng chỉ được vài nghìn người trong một khu vực biết đến. Vì thế tôi không lấy làm buồn vì nổi tiếng bên điện ảnh hơn thay vì sân khấu. Tôi vẫn là NSƯT của Nhà hát Tuồng Việt Nam.

Chẳng có bà mẹ nào thích tôi cả

- Có nhiều người hâm mộ thế mà Chu Văn Quềnh ngoài đời lại nói rằng, chẳng có cô gái nào thích tôi cả. Phải chăng anh sợ “bà Quềnh” ghen?

- Tôi nói thế để cho vui thôi chứ cũng không hẳn là thế. Một số người hâm mộ là các bà mẹ gặp tôi thường bảo: “Con tôi nó thích anh lắm”. Tôi mới “cám cảnh” mà đùa lại rằng: “Sao chẳng thấy bà mẹ nào thích tôi cả?” Cũng có nhiều cô gái họ quý tôi chứ. Chính vì quý nên người ta mới thăm nom, hỏi han mình. Tóm lại là tôi nói vui như thế thôi chứ chẳng phải là tôi sợ vợ đâu.

- Dự định của anh trong năm 2008?

- Trong năm con chuột này, tôi cũng mong sẽ có những bộ phim phù hợp với tôi để tôi có cơ hội được tiếp tục tham gia diễn xuất. Sau những thành công trong việc đem lại tiếng cười cho độc giả, tôi cũng muốn trở lại trong một vai diễn mới để khán giả đỡ thắc mắc về sự “mất tích bí ẩn” của tôi. Tôi rất thích những phim làm về đề tài nông thôn vì xem phim Trung Quốc thấy họ khai thác về nông thôn hay quá. Mà chủ đề nông thôn ở nước mình thì cũng là chủ đề muôn thuở.

- Cái tên Hán Văn Tình của anh có phải bắt nguồn từ... Trung Quốc không?

- Không phải đâu. Có lần đi nước ngoài, tôi hỏi mấy người bạn ở Thượng Hải xem họ Hán có phải họ Trung Quốc không nhưng họ bảo không phải. Cũng giống như là họ Vũ, họ Thang, họ Chu... ở Việt Nam đấy thôi.

Vợ làm ở bệnh viện để chồng bị... nấm đầu

- Cái đầu trọc này là sở thích của anh hay là kết quả của vai diễn Chu Văn Quềnh trong “Đất và Người”?

- Nói thật là tôi bị... hói sớm. Chưa đến 20 tuổi tôi đã bị hói rồi. Ngày ấy mà đầu trọc như thế thì xấu hổ lắm. Tôi rất ngượng vì cái đầu của mình nên đi chữa rất nhiều nơi, đến rất nhiều bệnh viện nhưng cuối cùng hóa ra chẳng có bệnh gì cả. Mà đó là bệnh hói theo gen vì bố tôi cũng hói sớm. Tôi đành phải chọn giải pháp cạo đầu và đội mũ thường trực cho đỡ ngượng.

- Có một giai thoại vui vui là vợ anh sau khi xem xong bộ phim “Phía trước là bầu trời” thì khuyên anh nên đội mũ len vào để bạn bè cô ấy khỏi bảo là vợ làm ở bệnh viện mà để chồng bị... nấm tóc. Câu chuyện này có thật không?

- Câu chuyện này là có thật. Thực ra vợ tôi chỉ làm hành chính trong bệnh viện thôi chứ không phải là bác sĩ. Nhưng rồi người ta cứ thêm mắm thêm muối vào, bảo vợ tôi là bác sĩ mà để cho chồng bị... nấm đầu.

- Tên là Tình thì anh có đa tình không?

- Văn nghệ sĩ chúng tôi thường mang cái tiếng là thế này, thế nọ, thế kia... Nhưng thực ra tôi không đa tình đến mức độ như người ta tưởng về giới văn nghệ đâu. Nếu có cũng chỉ là nói mồm thôi. Mà các cụ bảo cái thùng kêu to là cái thùng rỗng. Nếu bảo tôi đa sầu, đa cảm thì đúng. Những khi xem TV đăng tin về ngập lụt, mất mùa, thiên tai, hạn hán, tai nạn... thì tôi rất hay xúc động, thương cảm, thậm chí còn khóc. Nó khác hoàn toàn với vẻ gai góc, “tướng cướp” bề ngoài của tôi.

- Xin cảm ơn anh về cuộc trò chuyện thú vị này!