Chưa dùng án lệ

Các đại biểu đã tập trung cho ý kiến Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ Luật tố tụng dân sự.

 

Nhiều ý kiến sát thực được đưa ra, trong đó nổi bật nhất là vấn đề án lệ, chưa từng được áp dụng ở nước ta...

 

Về án lệ, Ban soạn thảo cho biết, Chính phủ nhất trí với việc đưa án lệ vào công tác xét xử của Tòa án nhưng cần nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm thực tiễn áp dụng án lệ của các nước một cách hết sức thận trọng.

 

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Trí Dũng

 

Cụ thể, Dự thảo Luật quy định: “Khi xét xử, Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân phải tham khảo bản án, quyết định đã có hiệu lực của Tòa án cấp trên để giải quyết các vụ việc dân sự tương tự để đảm bảo tính thống nhất và tránh mắc lại sai lầm trong việc áp dụng pháp luật”.

 

Thực tế hiện nay, trong quá trình giải quyết các vụ việc dân sự, một số Thẩm phán cũng đã tham khảo bản án, quyết định đã có hiệu lực của Tòa án cấp trên. Vì vậy, Dự thảo không nên quy định việc tham khảo là trách nhiệm bắt buộc của Thẩm phán.

 

Dự thảo Luật quy định: “Khi giải quyết lại vụ việc, thì kết luận của Toà án cấp trên ràng buộc nhất định đối với Toà án cấp dưới, nếu vụ án không có thêm tình tiết mới”. Để tránh vướng mắc trong thực tiễn áp dụng, Dự thảo Luật cần quy định rõ thế nào là “ràng buộc nhất định”;

 

Dự thảo Luật quy định: “Trong trường hợp pháp luật quy định không rõ ràng thì Quyết định của Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân tối cao là cơ sở giải quyết đối với những vụ việc dân sự”. Quy định này cần được xem xét bởi theo Hiến pháp năm 1992, Luật ban hành văn bản qui phạm pháp luật năm 2008, trường hợp pháp luật quy định không rõ ràng thì Uỷ ban Thường vụ Quốc hội là cơ quan có trách nhiệm và quyền hạn giải thích Hiến pháp, luật, pháp lệnh, do vậy, Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân tối cao không có thẩm quyền này.

 

Ngay tại buổi thảo luận, nhiều đại biểu Thường vụ Quốc hội và Viện kiểm sát nhân dân tối cao cho rằng, quy định tại khoản 4, Điều 1 Dự thảo Luật theo hướng coi “án lệ” là một nguyên tắc của tố tụng dân sự trong khi chưa có kết quả nghiên cứu về những vấn đề nêu trên là quá nóng vội; nội dung của điều luật này cũng chưa phản ánh chính xác và đầy đủ bản chất của án lệ với tính cách là một nguồn của pháp luật. Mặt khác, chế định “án lệ” theo quy định tại điều luật này sẽ mâu thuẫn với chế định giám đốc thẩm đối với bản án, quyết định của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao được nêu tại điểm 3, khoản 73, Điều 1 của chính Dự thảo Luật.

 

Căn cứ vào những ý kiến này, cơ quan chủ trì soạn thảo là Tòa án nhân dân tối cao đã đề nghị chưa đưa vấn đề này vào dự án luật như đã trình.