Chuyện ít người biết về Tuyên ngôn độc lập

Bác Hồ đọc bản tuyên ngôn độc lập tại Ba Đình ngày 2/9/1945.

Cẩn trọng đến từng chi tiết

Năm 1997, Lady Borton tìm gặp một nhân chứng quan trọng: Charles Fenn, nhân viên đầu tiên của phái bộ OSS (Cơ quan tình báo chiến lược, tiền thân của CIA) tiếp xúc với Hồ Chí Minh tháng 3/1945. Hồi đó, Charles Fenn được phái đến phái bộ OSS đóng tại Côn Minh (Trung Quốc). Cùng thời gian ấy, Hồ Chí Minh đích thân đưa một phi công Mỹ - người được Việt Minh cứu thoát sau khi bị quân Nhật bắn hạ lúc ném bom phát xít ở Đông Dương - sang Côn Minh để trao trả cho Đồng minh.

Bản Tuyên ngôn độc lập do Bác Hồ đọc ngày 2/9/1945.

Một tác phẩm chính luận xuất sắc

Nhiều người Mỹ từng gặp Hồ Chí Minh đều khẳng định “ông Hồ” sử dụng Anh ngữ rất thành thạo. Thậm chí Archimedes L.A. Patti còn kể về bữa ăn của ông với Hồ Chí Minh và những lãnh tụ Việt Minh khác tại 48 Hàng Ngang: “Câu chuyện diễn ra bằng tiếng Pháp, thỉnh thoảng có xen lẫn một vài từ tiếng Anh. Tôi thấy chỉ mình ông Hồ biết tiếng Anh nhưng ít sử dụng để mọi người đều có thể tham gia”.

Chấp bút ở 48 Hàng Ngang   Bà Hồ Thị Minh Hồ Trong thời gian viết bản Tuyên ngôn độc lập, Bác Hồ đã ngụ ở nhà của vị tư sản Trịnh Văn Bô ở 48 Hàng Ngang, từ ngày 24/8 đến 27/9. Ông Trịnh Văn Bô là chủ hãng tơ lụa nổi tiếng Phúc Lợi, gia đình làm ăn rất phát đạt, những năm 20 thế kỷ trước đã đặt quan hệ mua bán với thương nhân sáu nước trên thế giới.   Ngoài việc kinh doanh, vợ chồng ông rất chịu khó làm từ thiện, thường xuyên quyên tiền, vàng hỗ trợ đồng bào bị đói rét, lũ lụt, bom đạn... Có lẽ chính vì vậy mà vợ chồng ông được cách mạng “chọn mặt gửi vàng”, nhờ lo chỗ ăn ở cho một số cán bộ sắp về Hà Nội. Bà quả phụ Trịnh Văn Bô, tức bà Hoàng Thị Minh Hồ, năm nay 96 tuổi kể lúc đó bà chưa biết đó là Chủ tịch Hồ Chí Minh. Những ngày đầu bà không rõ “ông cụ” ở nhà mình làm gì, chỉ tới ngày lễ độc lập 2-9 bà mới biết một trong những công việc trọng đại Bác Hồ thực hiện khi ấy là viết bản tuyên ngôn lịch sử. Trong thời gian ở nhà ông bà Trịnh Văn Bô, Bác tiếp ba vị khách quan trọng người Mỹ, trong đó có Archimedes L.A. Patti, Chỉ huy phái bộ OSS của Mỹ tới Việt Nam tiếp xúc với Việt Minh năm ấy. Ông này là nhân chứng quan trọng cho mối bang giao Việt-Mỹ từ thuở còn trứng nước, năm 1945.