Hà Nội
23°C / 22-25°C

Cúm A/H1N1: Bệnh nhẹ sao lại chết người?

Thứ năm, 10:49 17/09/2009 | Y tế

Cái chết nào, đặc biệt trong bệnh nhiễm, cũng hội ngộ nhiều yếu tố tình cờ: cơ địa, độc lực, môi trường...

 
Những người dễ bị H1N1 cho “nốc ao”

Thống kê ở Anh, Mỹ cho biết có gần 80% số tử vong là người có mang sẵn bệnh kinh niên như suyễn, dãn phế quản, tiểu đường,… nhưng cũng có những người còn khoẻ mạnh trước khi mắc bệnh. Thế thì biết đâu mà lần?

Thực ra với con virus H1N1 vừa “xuất xưởng” vài tháng, chưa ai có dịp “gặp” nó, thì làm sao mà có được sức đề kháng (miễn dịch). Do đó những người có bệnh sẵn, nhất là hen suyễn, tiểu đường… dễ dàng bị “nốc ao” khi đụng phải. Với những người lớn tuổi, đã có dịp mắc bệnh cúm một vài lần trong đời, ít ra cũng hưởng được một chút lợi điểm có thể có tính miễn dịch chéo, nên nếu bị thì cũng ít trầm trọng hơn.
 
Với nhóm thanh niên còn thiếu “thành tích” cúm, sẽ mắc bệnh nhiều như đang xảy ra. Đó là chưa kể mấy cô cậu hay đi lông bông, càng dễ bị phơi nhiễm với virus cúm. Khi bị “mắc dịch” rồi thì trong đám “xuân xanh ấy” sẽ phải có người bỏ cuộc chơi.

Vậy ai sẽ phải rời cuộc chơi? Chúng ta đã biết bộ gene của hai người bất kỳ rất giống nhau, có thể lên đến 99%. Phần khác biệt còn lại, tuy nhỏ nhoi nhưng cũng tạo ra những đặc thù cho từng cá nhân, trong đó có tính nhạy cảm với bệnh tật.

Đến nay đã có những tiến bộ lớn trong xác định những vùng của bộ gene người có ảnh hưởng đến sự nhạy cảm này. Các kết quả bước đầu cho thấy có liên quan giữa một số gen như TCF7L2, và một số gen khác CDKAL1, CDKN2A/B, IGF2BP2, SLC30A8, HHEX/IDE với bệnh tiểu đường týp 2 (những người có các gen này nhạy cảm hơn với bệnh tiểu đường)…

Với những bệnh nhiễm trùng, các khảo sát ở Việt Nam trước đây đã phát hiện những gene có liên quan đến độ nhạy cảm với bệnh sốt xuất huyết Dengue, thương hàn, lao màng não. Điều đó cho thấy khi bệnh nhân mắc những bệnh nhiễm là đã tiềm ẩn trong cơ thể những “yếu tố di truyền” khiến họ dễ mắc các bệnh này, hoặc bệnh cảnh nặng hơn.

Riêng với bệnh cúm, đến nay chưa ai khảo sát hoặc khảo sát nhưng chưa có kết quả về yếu tố di truyền nào có liên quan đến cúm. Trên thực tế chúng ta thấy trong “cúm gà” nhiều người tiếp xúc với gà vịt bệnh nhưng chỉ có một số ít (nhạy cảm) mắc bệnh. Chắc chắn phải có sự can thiệp của các đặc tính di truyền.

Như thế “số mệnh” ở đây có một ý nghĩa rất khoa học mà giờ đây con người đang tìm hiểu là sự liên kết giữa các cấu trúc di truyền (gene) và tính nhạy cảm bệnh tật của những cá thể khác nhau. Mặc dù tỷ lệ người khoẻ có đáp ứng không thuận lợi với H1N1 hiện chưa có khảo sát nào xác định nhưng dựa vào số bệnh nhân tử vong trên thế giới thì có lẽ tỷ lệ người “có số xui” này may mắn không nhiều lắm.
 
Ảnh minh họa: SGTT

Càng để lâu, càng chết mau

Nhìn lại sáu trường hợp tử vong vừa qua thì đúng như người ta đã nhận xét, yếu tố cơ địa nổi bật: một có sẵn hội chứng down (bất thường nhiễm sắc thể 21), một tâm thần (phân liệt?), một suy giảm miễn dịch mắc phải; nghe nói trường hợp đầu tiên có thể đang điều trị lao hạch…

Có một yếu tố khác hiện diện trên hầu hết các bệnh nhân tử vong là thời gian từ khi phát bệnh đến khi nhập viện kéo dài khoảng 5 - 6 ngày, do nhiều lý do khác nhau, nhưng kết quả là một: bệnh tiến triển nặng, tổn thương phổi đã lan rộng. Ở thời điểm như vậy, thuốc Tamiflu (có cơ chế tác dụng là ngăn không cho virus phát tán, đi đến phá hoại các tế bào khác) khó phát huy tác dụng vì virus đã có thời gian hoành hành rồi.
 
Gần đây có lý thuyết về “rối loạn chức năng của mitochondria” (một thành phần của tế bào có chức năng tạo năng lượng và điều hoà một số hoạt động tế bào) cho rằng hoạt động của thành phần này bị rối loạn trong khoảng 2-3 ngày sau khi nhiễm trùng và sau đó hồi phục lại. Can thiệp trong khoảng thời gian này có thể giúp tránh hậu quả như suy hô hấp cấp, suy đa tạng… Trong bệnh nhiễm trùng nói chung, điều trị sớm bao giờ cũng là điều tốt vì có thể cứu được người nhiều bệnh hơn.
 
Tổ chức Y tế thế giới đã nhận định: “Điều có ý nghĩa nhất là các nhà lâm sàng khắp nơi trên thế giới đều báo cáo có một thể bệnh trầm trọng gặp ngay trên những người trẻ tuổi và khoẻ mạnh, khác với bệnh cảnh trong cúm mùa. Trên những người này, virus trực tiếp tấn công vào phổi gây suy hô hấp trầm trọng. Để cứu mạng những bệnh nhân như thế phụ thuộc vào những chăm sóc rất chuyên sâu và tích cực trong phòng hồi sức, thường là kéo dài và phí tổn cao”.
 
Ở các bệnh nhân của chúng ta điều trị đặc hiệu với thuốc kháng virus chỉ là một phần, phần còn lại là “những chăm sóc rất chuyên sâu và tích cực ở phòng hồi sức”, một yếu tố mà các nước đang phát triển như chúng ta thường ít khi có được. Đây là “chuyện nắng mưa”, không phải của người bệnh mà cũng chẳng phải của con virus. Và khi những yếu tố xấu hội tụ thì việc “cãi mệnh trời” chắc chắn là không dễ.

Cái chết nào cũng là điều không mong muốn, nhất là ở trong ngành mà mục tiêu sau cùng là giành lại sự sống. Nhưng cái chết nếu không tránh khỏi vì “cái số” đã là vậy thì vẫn sẽ hữu ích hơn nếu đem lại được những bài học cho những người còn sống. Những ngày tháng tới khi mà những cảnh báo về đợt sóng thứ hai trong đại dịch cúm A/H1N1 đã vang lên thì những bài học đó cần được học và làm.

 

Theo TS.BS Trần Tịnh Hiền
Sài Gòn Tiếp Thị
hoaianh
Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Từ 1/10/2025, một chính sách mới khiến phụ nữ độc thân 'vỡ oà' vì quyền đặc biệt này

Từ 1/10/2025, một chính sách mới khiến phụ nữ độc thân 'vỡ oà' vì quyền đặc biệt này

Y tế - 7 giờ trước

GĐXH - Từ 1/10/2025, phụ nữ độc thân chỉ cần có nguyện vọng là đã có thể lựa chọn thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), không còn bị ràng buộc bởi lý do y tế.

Người đàn ông 54 tuổi bất ngờ nguy kịch sau khi giẫm phải hòn đá ngoài ruộng

Người đàn ông 54 tuổi bất ngờ nguy kịch sau khi giẫm phải hòn đá ngoài ruộng

Y tế - 9 giờ trước

GĐXH - 8 ngày sau khi giẫm phải đá nhọn dưới ruộng, bệnh nhân bắt đầu sốt cao (39°C), mệt mỏi, vàng da, vàng mắt, tiểu ít, ăn uống kém, sau đó rơi vào nguy kịch.

Người đàn ông 35 tuổi ở Hưng Yên bị vỡ gan, chấn thương nghiêm trọng may mắn được cứu sống

Người đàn ông 35 tuổi ở Hưng Yên bị vỡ gan, chấn thương nghiêm trọng may mắn được cứu sống

Y tế - 9 giờ trước

GĐXH - Các bác sĩ đã kích hoạt báo động đỏ nội viện cứu sống bệnh nhân vỡ gan, vỡ cơ hoành, vỡ đại tràng, lộ toàn bộ nội tạng, phổi...

Tăng cường công tác đào tạo giảng viên nguồn cấp cứu ngoại viện

Tăng cường công tác đào tạo giảng viên nguồn cấp cứu ngoại viện

Y tế - 9 giờ trước

GĐXH - Từ ngày 28 - 30/7 tại Trung tâm cấp cứu 115 Hà Nội diễn ra Khóa tập huấn giảng viên nguồn cấp cứu ngoại viện. Khóa học được các giảng viên của Bộ môn Y học cấp cứu ngoại viện, Trường Đại học Y Dược và các chuyên gia đến từ Tập đoàn Y tế Kitahara, Nhật Bản tham gia giảng dạy.

Lễ trao bằng tốt nghiệp cho khóa bác sĩ nội trú đầu tiên của Trường Đại học Y Dược

Lễ trao bằng tốt nghiệp cho khóa bác sĩ nội trú đầu tiên của Trường Đại học Y Dược

Y tế - 10 giờ trước

GDVN - Sáng ngày 30/7, Trường Đại học Y Dược - Đại học Quốc gia Hà Nội tổ chức lễ trao bằng tốt nghiệp cho hơn 349 sinh viên đại học hệ chính quy và 37 thạc sĩ, bác sĩ nội trú.

Người đàn ông bị bò húc vào bụng: 'Tưởng chỉ đau chút rồi hết, ai ngờ suýt không còn thấy mặt con cháu nữa!'

Người đàn ông bị bò húc vào bụng: 'Tưởng chỉ đau chút rồi hết, ai ngờ suýt không còn thấy mặt con cháu nữa!'

Y tế - 11 giờ trước

GĐXH - Đó là chia sẻ nghẹn ngào của ông N.V.D (63 tuổi, ngụ tại Long An) sau khi may mắn thoát khỏi cơn nguy kịch nhờ sự cấp cứu kịp thời tại.

Người đàn ông trẻ suýt chết sau khi bị kiến cắn

Người đàn ông trẻ suýt chết sau khi bị kiến cắn

Y tế - 2 ngày trước

Một giờ sau khi bị kiến cắn, anh T. bắt đầu phù nề, khó thở, nghẹn ở cổ, hoa mắt, chóng mặt. Bác sĩ chẩn đoán nam bệnh nhân sốc phản vệ nặng.

Hy hữu: Cô gái 27 tuổi bị con bọ chui vào tai, sống suốt 1 tuần trong tai mà không biết

Hy hữu: Cô gái 27 tuổi bị con bọ chui vào tai, sống suốt 1 tuần trong tai mà không biết

Y tế - 2 ngày trước

GĐXH - Suốt 1 tuần nay, chị D.K.T (27 tuổi) thường xuyên cảm thấy ngứa tai, nhột như có con gì đang bò trong tai nên đến viện khám.

Hành trình 103 ngày kỳ diệu nuôi bé sinh non chỉ nặng 550 gram

Hành trình 103 ngày kỳ diệu nuôi bé sinh non chỉ nặng 550 gram

Sống khỏe - 3 ngày trước

Bé gái chào đời ở tuần thai thứ 24, chỉ nặng 550 gram, cẳng chân nhỏ bằng ngón tay út của người lớn, thể trạng rất non yếu, được trở về với gia đình sau 103 ngày nuôi dưỡng đặc biệt, sức khoẻ ổn định.

Ca bệnh hi hữu: Viên bi sắt 6mm nằm trong mí mắt nam sinh 15 tuổi ở Ninh Bình suốt nhiều ngày

Ca bệnh hi hữu: Viên bi sắt 6mm nằm trong mí mắt nam sinh 15 tuổi ở Ninh Bình suốt nhiều ngày

Y tế - 4 ngày trước

GĐXH - Nam sinh 15 tuổi mang dị vật kim loại nằm sâu trong mí mắt trái suốt nhiều ngày mà không biết.

Top