Hà Nội
23°C / 22-25°C

Cúm A/H1N1: Bệnh nhẹ sao lại chết người?

Thứ năm, 10:49 17/09/2009 | Y tế

Cái chết nào, đặc biệt trong bệnh nhiễm, cũng hội ngộ nhiều yếu tố tình cờ: cơ địa, độc lực, môi trường...

 
Những người dễ bị H1N1 cho “nốc ao”

Thống kê ở Anh, Mỹ cho biết có gần 80% số tử vong là người có mang sẵn bệnh kinh niên như suyễn, dãn phế quản, tiểu đường,… nhưng cũng có những người còn khoẻ mạnh trước khi mắc bệnh. Thế thì biết đâu mà lần?

Thực ra với con virus H1N1 vừa “xuất xưởng” vài tháng, chưa ai có dịp “gặp” nó, thì làm sao mà có được sức đề kháng (miễn dịch). Do đó những người có bệnh sẵn, nhất là hen suyễn, tiểu đường… dễ dàng bị “nốc ao” khi đụng phải. Với những người lớn tuổi, đã có dịp mắc bệnh cúm một vài lần trong đời, ít ra cũng hưởng được một chút lợi điểm có thể có tính miễn dịch chéo, nên nếu bị thì cũng ít trầm trọng hơn.
 
Với nhóm thanh niên còn thiếu “thành tích” cúm, sẽ mắc bệnh nhiều như đang xảy ra. Đó là chưa kể mấy cô cậu hay đi lông bông, càng dễ bị phơi nhiễm với virus cúm. Khi bị “mắc dịch” rồi thì trong đám “xuân xanh ấy” sẽ phải có người bỏ cuộc chơi.

Vậy ai sẽ phải rời cuộc chơi? Chúng ta đã biết bộ gene của hai người bất kỳ rất giống nhau, có thể lên đến 99%. Phần khác biệt còn lại, tuy nhỏ nhoi nhưng cũng tạo ra những đặc thù cho từng cá nhân, trong đó có tính nhạy cảm với bệnh tật.

Đến nay đã có những tiến bộ lớn trong xác định những vùng của bộ gene người có ảnh hưởng đến sự nhạy cảm này. Các kết quả bước đầu cho thấy có liên quan giữa một số gen như TCF7L2, và một số gen khác CDKAL1, CDKN2A/B, IGF2BP2, SLC30A8, HHEX/IDE với bệnh tiểu đường týp 2 (những người có các gen này nhạy cảm hơn với bệnh tiểu đường)…

Với những bệnh nhiễm trùng, các khảo sát ở Việt Nam trước đây đã phát hiện những gene có liên quan đến độ nhạy cảm với bệnh sốt xuất huyết Dengue, thương hàn, lao màng não. Điều đó cho thấy khi bệnh nhân mắc những bệnh nhiễm là đã tiềm ẩn trong cơ thể những “yếu tố di truyền” khiến họ dễ mắc các bệnh này, hoặc bệnh cảnh nặng hơn.

Riêng với bệnh cúm, đến nay chưa ai khảo sát hoặc khảo sát nhưng chưa có kết quả về yếu tố di truyền nào có liên quan đến cúm. Trên thực tế chúng ta thấy trong “cúm gà” nhiều người tiếp xúc với gà vịt bệnh nhưng chỉ có một số ít (nhạy cảm) mắc bệnh. Chắc chắn phải có sự can thiệp của các đặc tính di truyền.

Như thế “số mệnh” ở đây có một ý nghĩa rất khoa học mà giờ đây con người đang tìm hiểu là sự liên kết giữa các cấu trúc di truyền (gene) và tính nhạy cảm bệnh tật của những cá thể khác nhau. Mặc dù tỷ lệ người khoẻ có đáp ứng không thuận lợi với H1N1 hiện chưa có khảo sát nào xác định nhưng dựa vào số bệnh nhân tử vong trên thế giới thì có lẽ tỷ lệ người “có số xui” này may mắn không nhiều lắm.
 
Ảnh minh họa: SGTT

Càng để lâu, càng chết mau

Nhìn lại sáu trường hợp tử vong vừa qua thì đúng như người ta đã nhận xét, yếu tố cơ địa nổi bật: một có sẵn hội chứng down (bất thường nhiễm sắc thể 21), một tâm thần (phân liệt?), một suy giảm miễn dịch mắc phải; nghe nói trường hợp đầu tiên có thể đang điều trị lao hạch…

Có một yếu tố khác hiện diện trên hầu hết các bệnh nhân tử vong là thời gian từ khi phát bệnh đến khi nhập viện kéo dài khoảng 5 - 6 ngày, do nhiều lý do khác nhau, nhưng kết quả là một: bệnh tiến triển nặng, tổn thương phổi đã lan rộng. Ở thời điểm như vậy, thuốc Tamiflu (có cơ chế tác dụng là ngăn không cho virus phát tán, đi đến phá hoại các tế bào khác) khó phát huy tác dụng vì virus đã có thời gian hoành hành rồi.
 
Gần đây có lý thuyết về “rối loạn chức năng của mitochondria” (một thành phần của tế bào có chức năng tạo năng lượng và điều hoà một số hoạt động tế bào) cho rằng hoạt động của thành phần này bị rối loạn trong khoảng 2-3 ngày sau khi nhiễm trùng và sau đó hồi phục lại. Can thiệp trong khoảng thời gian này có thể giúp tránh hậu quả như suy hô hấp cấp, suy đa tạng… Trong bệnh nhiễm trùng nói chung, điều trị sớm bao giờ cũng là điều tốt vì có thể cứu được người nhiều bệnh hơn.
 
Tổ chức Y tế thế giới đã nhận định: “Điều có ý nghĩa nhất là các nhà lâm sàng khắp nơi trên thế giới đều báo cáo có một thể bệnh trầm trọng gặp ngay trên những người trẻ tuổi và khoẻ mạnh, khác với bệnh cảnh trong cúm mùa. Trên những người này, virus trực tiếp tấn công vào phổi gây suy hô hấp trầm trọng. Để cứu mạng những bệnh nhân như thế phụ thuộc vào những chăm sóc rất chuyên sâu và tích cực trong phòng hồi sức, thường là kéo dài và phí tổn cao”.
 
Ở các bệnh nhân của chúng ta điều trị đặc hiệu với thuốc kháng virus chỉ là một phần, phần còn lại là “những chăm sóc rất chuyên sâu và tích cực ở phòng hồi sức”, một yếu tố mà các nước đang phát triển như chúng ta thường ít khi có được. Đây là “chuyện nắng mưa”, không phải của người bệnh mà cũng chẳng phải của con virus. Và khi những yếu tố xấu hội tụ thì việc “cãi mệnh trời” chắc chắn là không dễ.

Cái chết nào cũng là điều không mong muốn, nhất là ở trong ngành mà mục tiêu sau cùng là giành lại sự sống. Nhưng cái chết nếu không tránh khỏi vì “cái số” đã là vậy thì vẫn sẽ hữu ích hơn nếu đem lại được những bài học cho những người còn sống. Những ngày tháng tới khi mà những cảnh báo về đợt sóng thứ hai trong đại dịch cúm A/H1N1 đã vang lên thì những bài học đó cần được học và làm.

 

Theo TS.BS Trần Tịnh Hiền
Sài Gòn Tiếp Thị
hoaianh
Bình luận
Xem thêm bình luận
Ý kiến của bạn
Bé gái sơ sinh bị bỏ trong túi bóng đặt trước cửa bệnh viện ở Hà Nội

Bé gái sơ sinh bị bỏ trong túi bóng đặt trước cửa bệnh viện ở Hà Nội

Y tế - 21 giờ trước

GĐXH – Trẻ bị bỏ vào túi bóng đặt tại cửa khoa cấp cứu của bệnh viện trong tình trạng tím tái toàn thân, không tự thở, tim mờ.

Mâu thuẫn với chồng, người phụ nữ 19 tuổi vào rừng hái lá ngón để ăn

Mâu thuẫn với chồng, người phụ nữ 19 tuổi vào rừng hái lá ngón để ăn

Y tế - 1 ngày trước

Do mâu thuẫn với chồng, người phụ nữ trẻ ở Quảng Nam đã vào rừng hái 6 lá ngón ăn để tự tử, rất may được cứu sống kịp thời.

Ăn thịt chó bị đánh bả, 8 người phải nhập viện

Ăn thịt chó bị đánh bả, 8 người phải nhập viện

Y tế - 3 ngày trước

Sau khi ăn thịt một con chó bị đánh bả, 8 người dân tại TP Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk) có biểu hiện sốt, đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy phải nhập viên cấp cứu.

Thanh niên 32 tuổi ở Vĩnh Phúc bị nhồi máu cơ tim vì làm điều này khi tập thể thao

Thanh niên 32 tuổi ở Vĩnh Phúc bị nhồi máu cơ tim vì làm điều này khi tập thể thao

Y tế - 3 ngày trước

GĐXH - Huấn luyện viên thể hình 32 tuổi nhập viện trong tình trạng đau tức ngực dữ dội, khó thở, vã mồ hôi… Ngay khi tiếp nhận người bệnh, các bác sĩ bệnh viện E nhận thấy ở người bệnh có những triệu chứng điển hình của nhồi máu cơ tim cấp.

Tai nạn bất ngờ trong vườn nhà khiến người đàn ông trẻ 'chạy không kịp'

Tai nạn bất ngờ trong vườn nhà khiến người đàn ông trẻ 'chạy không kịp'

Y tế - 3 ngày trước

Nam thanh niên 23 tuổi nhập viện cấp cứu trong tình trạng đau đớn, mất vận động đùi trái, xương đùi vỡ nát thành nhiều mảnh sau khi bị cây đổ đè trúng.

Loại thịt khiến anh tử vong, em gái nguy kịch sau khi ăn

Loại thịt khiến anh tử vong, em gái nguy kịch sau khi ăn

Y tế - 4 ngày trước

Trong lúc bố mẹ vắng nhà, 2 anh em ruột ở Đắk Lắk đã bắt cóc làm thịt. Sau khi ăn xong, cả hai đều bị ngộ độc, người anh tử vong còn em gái đang nguy kịch.

Sốt cao liên tục, người đàn ông 36 tuổi nguy kịch vì căn bệnh nguy hiểm này

Sốt cao liên tục, người đàn ông 36 tuổi nguy kịch vì căn bệnh nguy hiểm này

Y tế - 4 ngày trước

GĐXH - Bệnh nhân làm việc trong môi trường tiếp xúc trực tiếp với đất và nước ô nhiễm đã tạo điều kiện cho vi khuẩn gây bệnh Whitmore.

Vi phẫu tạo hình cho bé trai 11 tuổi bị pháo nổ làm vỡ hàm, mất môi và những ca tổn thương nặng vùng hàm mặt

Vi phẫu tạo hình cho bé trai 11 tuổi bị pháo nổ làm vỡ hàm, mất môi và những ca tổn thương nặng vùng hàm mặt

Y tế - 4 ngày trước

GĐXH - Đây là ca bệnh đặc biệt và nhỏ tuổi nhất được thăm khám tại chương trình Phẫu thuật vi phẫu quốc tế được tổ chức thực hiện tại Bệnh viện E.

Nam thanh niên 26 tuổi vào viện tâm thần 2 lần vì sở thích nguy hiểm

Nam thanh niên 26 tuổi vào viện tâm thần 2 lần vì sở thích nguy hiểm

Y tế - 4 ngày trước

Nam thanh niên 26 tuổi phải vào viện tâm thần 2 lần do thường xuyên hút thuốc lá điện tử pha với cần sa.

Người phụ nữ 41 tuổi ở Phú Thọ vỡ tử cung nguy kịch khi mang thai lần 2

Người phụ nữ 41 tuổi ở Phú Thọ vỡ tử cung nguy kịch khi mang thai lần 2

Y tế - 4 ngày trước

GĐXH – Tại bệnh viện, bệnh nhân có biểu hiện choáng, sắc mặt tái nhợt, tim thai giảm thấp, huyết áp không đo được.

Top